گزارش نشنال جئوگرافیک درباره دریاچه ارومیه

آنچه باقی مانده، لاشه‌های زنگ‌زده کشتی‌هایی است که در گل‌ولای نمیه مدفون هستند. باد‌هایی که بر بستر دریاچه می‌وزند، طوفان نمک را به مزارع منتقل می‌کنند و به آهستگی حاصلخیزی خاک آن‌ها را از بین می‌برند. ریزگرد‌های نمکی و سمی، چشم‌ها، پوست و ریه‌های مردم را در تبریز هم ملتهب می‌کند.

شعارسال: آذری‌ها آن را "یگانه نگین فیروزه‌ای آذربایجان" می‌نامند، دریاچه ارومیه، بعد از دریای خزر، دومین دریاچه نمک بزرگ در خاورمیانه است. از اوایل دهه ۱۹۷۰، این دریاچه به تدریج رو به نابودی گذاشت. در ۳۰ سال گذشته اندازه آن به میزان ۸۰ درصد کاهش یافته است. فلامینگو‌هایی که ماهی میگو در دریاچه ارومیه صید می‌کردند، اکنون رفته‌اند. سایر پرندگان مانند پلیکان‌ها، حواصیل و اردک‌ها هم غالبا این دریاچه را ترک کرده‌اند. حتی گردشگرانی که برای حمام کردن در آب‌های گرم و نمکی دریاچه ارومیه به آنجا هجوم می‌برده‌اند، هم دیگر به آنجا نمی‌روند.

مردمی که در تابستان در آب‌های سرخ دریاچه ارومیه شنا می‌کنند. برای نسل‌ها، گردشگران از سراسر ایران به این دریاچه می‌آمده‌اند. اما همزمان با کاهش ۸۰ درصدی مساحت دریاچه در دهه ۱۹۸۰، تعداد گردشگران هم کاهش یافت.

جئوگرافیک نوشت: "چه اتفاقی برای این دریاچه گرامی اتفاق افتاده است؟ دانشمندان می‌گویند تغییرات آب‌وهوایی، خشکسالی‌ها را تشدید کرده و دمای تابستان‌های گرم را بالا برده است. دمایی که تبخیر آب را تسریع کرده است. با این حال، این تنها بخشی از داستان است: مهندسان و کارشناسان آب اشاره می‌کنند که دریاچه در این منطقه نیمه خشک، از هزاران چاه غیرقانونی و احداث سد‌ها و پروژه‌های آبیاری رنج می‌برد. پروژه‌هایی که آب را از ریزآبه‌ها (رود‌های کوچک) برای کاشت سیب، گندم و آفتابگردان منتقل می‌کنند."

به گفته این وبگاه، کارشناسان از دولت ایران خواسته‌اند تا قبل از مبتلا شدن دریاچه ارومیه به سرنوشت دریای آرال در آسیای مرکزی، رویه خودش را تغییر دهد. به نظر می‌رسد که صدای علم به گوش تهران رسیده است. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، قول داده پنج میلیارد دلار برای احیای دریاچه ارومیه هزینه کند. این احیا از طریق رهاسازی آب بیشتر از پشت سدها، بهبودی سیستم‌های آبیاری و روی آوردن به محصولاتی که کمتر آب مصرف می‌کنند، انجام خواهد شد. با این حال به گفته نشنال جئوگرافیک، پول‌هایی که قرار بود برای احیای دریاچه ارومیه صرف شود، از بین رفت. امری که مانع پیشرفت احیای دریاچه شد.

برنامه توسعه سازمان ملل با کشاورزان درباره روش‌های پایدار جهت حفظ آب کار می‌کند. اگر چه روابط ایران و آمریکا برای دهه‌ها پر تنش بوده است، اما این دو کشور، به تبادل عملی برای رایزنی درباره چگونگی پرآب کردن مجدد دریاچه ارومیه و دریاچه نمک بزرگ اوتا در آمریکا اجازه داده‌اند.

در یک جلسه سال ۲۰۱۶ که با همت آکادمی‌های ملی علوم، مهندسی و پزشکی در کالیفرنیا برگزار شد، دانشمندان ایرانی و آمریکایی داستان‌های بشدت مشابهی درباره چگونگی مقابله ایران و غرب آمریکا با خشکسالی‌های چندین ساله ارائه کردند. امیر آقاکوچک، استاد مهندسی در دانشگاه کالیفرنیا، گفته هر دو منطقه در گذشته از خشکسالی‌های شدید رنج برده‌اند. تفاوت زمانی آشکار می‌شود که تقاضا‌های انسان از آب موجود و تجدیدپذیر فراتر رود. او گفت:"اگر در آینده چنین خشکسالی‌ای اتفاق بیافتد، تاثیرات شدیدتری خواهد داشت."

مردمی که در تابستان در آب‌های سرخ دریاچه ارومیه شنا می‌کنند. برای نسل‌ها، گردشگران از سراسر ایران به این دریاچه می‌آمده‌اند. اما همزمان با کاهش 80 درصدی مساحت دریاچه در دهه 1980، تعداد گردشگران هم کاهش یافت.

گروهی از بازنشستگان تبریزی در دریاچه قدم می‌زنند.

ساختمان خالی و قایق‌های متروک، همه آن چیزی است که در بندر رحمانلو باقی مانده است. زمانی که دریاچه پرآب بود، ماشین‌ها در اینجا برای تخلیه بارشان صف می‌کشیدند.

دانش‌آموزان دبستان قلقچی مشغول بازی هستند. در این مدرسه فقط هشت دانش‌آموز باقی مانده‌اند. بسیاری از روستاهای اطارف دریاچه ارومیه به دلیل خشکسالی در حال خالی از سکنه شدن هستند.

در دبستان قلقچی فقط هشت دانش‌آموز وجود دارد و در یک کلاس درس می‌خوانند.

محمد آزموده و خانواده‌اش برای 85 سال مالک این قهوه‌خانه بوده‌اند. 15 سال پیش این مکان چنان شلوغ بود که مشتریان می‌بایست فنجان قهوه‌شان را در دست می‌گرفتند زیرا جایی برای گذاشتن آن‌ها وجود نداشت.

روستای گوارچین قلعه

رضا مناف زاده در اطراف دریاچه ارومیه بر باغ درختان میوه‌ای کار می‌کند. جایی که برای آبیاری محصولات از روش جدیدی استفاده می‎شود. او می‌گوید: "من درباره آینده پسرم خیلی نگرانم. اگر در ایران آب وجود نخواهد داشت، فرزندانمان علاقه‌شان به کشور شان را از دست خواهند داد."