شعار سال : بنابر آمار ،سالانه ۱۲۰ تا ۱۲۵ میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور تولید می‌شود، درحالیکه در تولید کالا‌های اساسی گندم، برنج، دانه‌های روغنی و خوراک دام همچنان با کمبود تولید و افزایش وابستگی مواجه هستیم. در چنین شرایطی، وزارت جهاد پیش بینی کرد که با اجرای الگوی کشت ،ضریب خوداتکایی افزایش یابد. مسئله ای که بخشی از کارشناسان به دیده تردید در آن می نگرند. ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی بیان داشته است که امسال تولید برنج نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۵ درصد افزایش یافته است.اما نگفت که کاهش تولید پارسال بدلیل باراندگی های بی موقع و ورس محصول برنج(خوابیدن خوشه روی زمین و پوک شدن دانه ها) بوده است. او حتی ممکن است اطلاع نداشته باشد که امسال هم نسبت به سال های گذشته ، با حدود 15 درصد کاهش تولید مواجه هستیم.  
ساداتی نژاد مدعی است که ، با توجه به ذخایر مناسب برنج، چنانچه دلالان بخواهند بازار را متلاطم کنند، شرکت بازرگانی دولتی با ورود در سطح بازار قیمت‌ها را کنترل می‌کند.اما ساداتی نژاد به مردم نمی گوید که قیمت جهانی برنج از حدود نیم دلار شروع می شود و تا یک و نیم دلار می رسد، لذا قیمت برنج خارجی( بستگی به نوع هندی، پاکستانی ، تایلندی و اروگوئه ای و .... ) نسبتا مشخص است و نباید حتی با قیمت دلار آزاد 32 تومانی، اینقدر گران باشد؟ چرا ساداتی نژاد در این خصوص حرف نمی زند و شفاف سازی نمی کند؟ سود این واردات جیب چه کسانی را پر می کند جناب ساداتی نژاد؟ 

آمار‌ها حاکی از آن است که از ابتدای سال، ۸۷۰ هزار تن برنج توسط بخش دولتی و خصوصی وارد شده که این میزان واردات با واکنش نمایندگان مجلس و تشکل‌های تولیدی روبرو شده است. درحالیکه انجمن واردکنندگان برنج اذعان می‌کند که ماهانه ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار تن برنج خارجی تا پایان سال باید وارد شود.

ادعای عجیب خوداتکایی برنج ظرف دو سال  و اختصاص۵۰ درصد ارز واردات برنج به لایروبی و زهکشی ؟
قاسم پیشه ور رئیس نظام صنفی کشاورزی بیان داشته است که در استان‌های شمالی کشور ظرفیت تامین کسری یک میلیون تن برنج با فراهم شدن زیرساخت‌های لایروبی و زهکشی به منظور مهار آب‌های سطحی وجود دارد. به گفته او، اگر ۵۰ درصد ارز واردات به لایروبی و آب بندان‌ها اختصاص یابد، خوداتکایی محقق می‌شود، اما دولت به محض کمبود برنج اقدام به واردات می‌کند. پیشه ور ادامه می دهد که با فراهم شدن مقدمات و سیاست‌های حمایتی همچون بذر، کود، سم و تغییر الگوی کشت داده، خودکفایی ظرف مدت زمان یک تا دو سال شدنی است. این همان ادعایی است که ساداتی نژاد هم مطرح کرده بود.  اما غافل از این هستند که خشک کردن زمین های به اصطلاحباتلاقی و شپل ، تنها بخشی از داستان است و به زهکشی هم عموما امکان پذیر نبوده و نیازمند خاکریزی است. وقتی مدعی هستیم که طرف مقابل، از برنج اطلاعات موثزی ندارد ، با این داده ها صحبت می کنیم. 

پیشه ور می گوید که امسال ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت لغو شد که تشکل‌های تولیدی نگران افزایش واردات در سال‌های آتی و آسیب جدی به تولیدکنندگان هستند. پیشه ور مدعی است که امسال پس از اطلاع رسانی معاون امور زراعت در خصوص واردات برنج به اندازه کافی و عدم توزیع آن تا وقت مناسب؛ عدم خرید و فروش برنج در استان‌های شمالی و آسیب تولیدکنندگان روی داده است.

داده ای که شعار سال تا حد زیادی آن را اشتباه دانسته و معتقد به وجود سوگیری در آن است. امسال با توجه به تجربه افزایش شدید و چندباره قیمت برنج در سال قبل، کشاورزان دست از همه فروشی برنج مازاد در ابتدای فصل برداشت کشیده اند و تبدیل به پاره فروش ( فروشنده پارت به پارت و مرحله ای) شده اند. این عارضه در سال قبل هشدار داده شده بود. اما گوش سنگین خیلی از مدیران بدهکار نبود. هنگامی که اعلام کردیم چند برند داخلی قصد و اقدام برای افزایش قیمت برنج دارند کسی نشنید تا معزل پیش بینی شده به وقوع پیوست. بعد هشدار در خصوص دخلزنی( ترکیب برنج شمال با محصولات متشابه) و پاره فروشی و احتکار خانگی دادیم که بار شنونده ای نبود و امسال شاهد وقوع پیش بینی ها بودید. 

واردات برنج بیش از نیاز کشور 
احمد اشراقی نایب رئیس انجمن تولید برنج بیان داشته است که امسال برآورد می‌شود که تولید برنج با افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی به ۲ میلیون و ۲۰۰ تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن برسد، درحالیکه سال گذشته مجموع تولید ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تن بود. گرچه آمار‌ها حاکی از آن است که سرانه مصرف برنج به ازای هر نفر ۳۶ کیلوست، اما شواهد نشان می‌دهد میزان واردات به دلیل تغییر سیستم غذایی افراد کمتر از این رقم است. با احتساب تولید داخل حداکثر نیاز واردات برنج ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تن است، درحالیکه همه ساله بیش از این رقم وارد می‌شد. نایب رئیس انجمن تولید برنج گفت: افزایش تولید در واحد سطح با استفاده از ارقام پرمحصول و حمایت دولت در کشت قراردادی برنج در رسیدن به خودکفایی تاثیر بسزایی دارد.

این صحبت هم از دیدگاه شعار سال نادرست تشخیص داده شده است. چرا که خرید تضمینی فقط برای کشت ارقام پرمحصول است و برای سایر ارقام امکان پذیر نبوده و طرح مسئله ای غیر اولویت دار و حاشیه ای و بعضا صدمه زننده به بازار است. 

تغییر ارقام کشت راهی برای رسیدن به خودکفایی
جلال محمودزاده نایب رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: با توجه به تولید داخل و سرانه مصرف ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تن برنج مازاد بر نیاز کشور وارد شده است؛ بنابراین واردات برنج به منظور تامین بازار برخلاف سیاست‌های خودکفایی و اقتصاد مقاومتی است. به گفته او، واردات برنج مازاد بر نیاز کشور موجب شده تا تولید داخل روی دست کشاورز بماند، لذا دولت برای حمایت از کشاورزان باید اقدام به خرید حمایتی محصول و توزیع با قیمت مناسب در بازار کنند. محمودزاده تغییر ارقام کشت، تامین به موقع نهاده‌های کشاورزی، خرید تضمینی به موقع و تسهیلات ارزان قیمت را از جمله راهکار‌های خودکفایی برنج اعلام کرد.بررسی‌ها نشان می‌دهد که امسال حداکثر نیاز به واردات برنج ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تن است، درحالیکه طی سال‌های اخیر با واردات ۳‌میلیون تن برنج، تولیدکنندگان داخل متحمل زیان شدند. به نظر شعار سال، صحبت های محمود زاده صرفا در بحث ارایه تسهیلات ارزان قیمت ارزش شنیدن داشته و مابقی صحبت ها نوعی کلی گویی غیرکارشناسانه محسوب می شوند. 

گرچه واردکنندگان برنج اختلاف قیمت محصول داخلی و خارجی را بهانه‌ای برای واردات برنج به منظور تامین بازار و جلوگیری از التهاب قیمت در بازار اعلام می‌کنند، اما انجمن و تشکل‌های تولیدی معتقدند که واردات برنج موجب شده تا محصول روی دست کشاورزان بماند؛ لذا دولت با خرید تضمینی محصول و پرداخت یارانه به مصرف کننده باید از واردات بی رویه تولید جلوگیری کند. شعار سال معتقد است که این صحبت هم معنا دار نبوده و بنوعی باد هواست. دولت اگر قصد چنین یارانه دادنی را داشت، روی نان اعمال می کرد و از التهاب اجتماعی می کاست.

جمع بندی و توضیحات تکمیلی شعار سال :

همانگونه که از داده ها و اطلاعات و بیانات مدیران و مدعیان مدیریت در بخش کشاورزی مشخص است ، متاسفانه کمترین اطلاعات کاربردی در بخش کشاورزی و محصول برنج را داشته و صرفا با نوعی حاشیه گویی وارد موضوع شده و بیان مشکلاتی عموما غیر واقعی را می کنند. سیاستگذاری تولیدی و وارداتی برای برنج باید از دو منظر مصرف کننده داخلی و تولید کننده مورد توجه قرار گیرد. در بحث تولید کننده ، تاکید بر تسهیلات ارزان قیمت و کاهش قیمت کود و سم ، همچنین تسهیل مکانیزاسیون مطرح است. برنج داخلی(ارقام بازار پسند یا ارقام پر محصول، مشتری های خانگی و صنعتی خاص خودشان را داشته ) و نیازی به حمایت قیمتی و خرید تضمینی(مگر برای افت نکردن کلیت بازار برنج) وجود ندارد. در خصوص برنج خارجی ، قیمت عرضه شده به مصرف کننده تناسبی با قیمت جهانی برنج با دلار آزاد ندارد و جیب های گشاد عده ای رانتی در حال پر شدن است.

چند برند داخلی پارسال بشکلی منفعت طلبانه اقدام به اختلال در بازار کردند و با وجود هشدار مکرر ما و اطلاع دوستان ، کمترین اقدامی برای خارج کردن انها از چرخه بازار صورن نگرفت. امسال کشاورزان با در پیش گیری سیاست پاره فروشی جلو برخی از زالوهای بازار را گرفتند. زالوها در شرایط حاضر اقدام به دخل زنی یا ترکیب برنج خارجی با برنج داخلی کرده اند. 

آقای ساداتی نژاد، وزیر بودن به اسم نیست، به رسم است. حمایت از برنج داخلی هم به چلو و پلو خوردن نیست، سیاستگذاری می خواهد . البته اگر اعتقاد به آخرت داشته باشید و دوستان حامی شما اجازه کار بدهند (خوب می دانید از چه چیزهایی حرف می زنیم). خواهش می کنیم که در خصوص افزایش تولید محصول برنج امسال هم پای خودتان را وسط نکشید. امسال حدود 20 درصد از پارسال محصول بیشتری برداشت شده است، اما حدود 15 درصد از سنوات عقب هستیم. 

شعار سال با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از اگرو فود نیوز. منتشره در هجدهم مهرماه 1401. کد خبر: 86771 . https://agrofoodnews.com / سایر منابع/ اختصاصی شده پایگاه تحلیلی خبری شعار سال .