گفتمان راست افراطی در اروپا

بسیاری از کارشناسان مسائل اروپا معتقدند که نتایج انتخابات دیروز یكشنبه اتریش، آزمون مهمی برای ارزیابی میزان اقبال مردمی به گفتمان راست افراطی در اروپا است كه این امر می تواند در جهت گیری سیاست گذاری های آینده اروپا تاثیرگذار باشد.

شعارسال: مردم اتریش در حالی برای شرکت در انتخاب رئیس جمهور جدید این كشور به پای صندوق های رای رفتند كه بحران كم سابقه پناهجویان و تهدیدات امنیتی در اروپا بر این انتخابات سایه افكنده است.

پیش بینی می شود که هیچ نامزدی نتواند بیش از 50 درصد آراء را كسب كند، دور دوم انتخابات روز 22 مه (یكشنبه دوم خرداد) برگزار خواهد شد.

هاینس فیشر رئیس جمهور كنونی از حزب سوسیال دموكرات، از ژوییه 2004 تا كنون به مدت 12 سال (دو دوره شش ساله) در این مقام بوده است.

هر چند رئیس جمهور اتریش از لحاظ نظری دارای قدرت و اختیاراتی مشابه روسای دولت در نظام های نیمه ریاستی است اما در عمل اتریش مطابق یك نظام پارلمانی اداره می شود و رئیس جمهوری فدرال بیشتر یك چهره نمادین همانند پادشاه در انگلستان محسوب می شود و مطابق با كنوانسیون قانون اساسی موظف است به عنوان نماد هویت ملی عمل كند. قدرت اجرایی در اتریش در اختیار صدراعظم این كشور است كه منصوب رئیس جمهوری است.

صدر اعظم اتریش نیز معمولا رهبر حزبی است كه بیشترین كرسی ها را در مجلس شورای ملی این كشور دارد. اما رئیس جمهوری به عنوان عالی ترین مقام منتخب و مشروعیت بخش به دستگاه اجرایی و صدراعظم از اهمیت خاص خود در عرصه سیاسی اتریش برخوردار است و در صحنه بین المللی نیز بسیاری اوقات در جهت ارتقای روابط با كشورهای دیگر به سفرهای رسمی خارجی می رود.

* بحران مهاجران، نگرانی های امنیتی و حركت خزنده احزاب دست راستی انتخابات روز یكشنبه اتریش در شرایطی برگزار می شود كه رویدادهای تروریستی اخیر در پاریس و بروكسل موجب تلاش برخی محافل سیاسی از جمله احزاب راست افراطی برای دامن زدن به اسلام هراسی و مخالفت بیشتر با سیاست درهای باز در قبال پناهجویان شده است. این محافل بخصوص از احساس ناامنی و هراس ناشی از حملات اخیر برای توجیه سیاست های سختگیرانه و تبعیض آمیز خود استفاده می كنند.

در این شرایط ، برخی از كارشناسان سیاسی بر این باورند كه نتایج انتخابات روز یكشنبه اتریش، آزمون مهمی برای ارزیابی میزان اقبال مردمی به گفتمان راست افراطی در اروپا است كه این امر می تواند در جهت گیری سیاست گذاری های آینده اروپا تاثیرگذار باشد.

حزب راست افراطی اتریش موسوم به «حزب آزادی» (FPO) همچون دیگر احزاب دست راستی اروپایی تلاش كرده تا از احساس ناامنی و هراس برخی لایه های اجتماعی برای پیشبرد اهداف و برنامه های خود استفاده كند. این حزب در انتخابات پارلمانی سال 2013 با كسب 20.5 درصد آراء پس از حزب سوسیال دموكرات (26.8 درصد) و حزب محافظه كار مردم اتریش (23.9 درصد) ، در رتبه سوم قرار گرفت و با كسب 6 كرسی بیشتر تعداد كرسی های خود را به 40 رساند. این حزب در انتخابات اروپایی سال 2014 بار دیگر با كسب 19.7 درصد آراء در رتبه سوم قرار گرفت اما در انتخابات شهرداری ها در سال گذشته در وین حدود 30.8 درصد آراء را كسب كرد و به رتبه دوم ارتقا یافت. این حزب اواخر ماه سپتامبر گذشته در انتخابات محلی برخی ایالت های اتریش از جمله ایالت «اتریش علیا» (Upper Austria) نیز (با كسب 30.4 درصد آراء) رتبه دوم را كسب كرد.

در آن انتخابات آرای حزب محافظه كار «مردم اتریش» (OVP) نسبت به انتخابات قبلی در سال 2009 حدود 10 درصد كاهش یافت و به 36.4 درصد رسید. حزب سوسیال دموكرات اتریش (SPO) نیز با كسب 18.4 درصد آراء در رتبه سوم قرار گرفت.

حزب راست افراطی اتریش كه سیاست مخالفت با پذیرش مهاجران را در سرلوحه برنامه های خود دارد در نظرسنجی های ماههای اخیر بیش از 30 درصد محبوبیت كسب كرده و احزاب محافظه كار و سوسیال دموكرات را كه بطور سنتی از زمان جنگ جهانی دوم تا كنون بر این كشور حكومت كرده اند ، پشت سر گذاشته است.

در حالی كه اروپا با یكی از وخیم ترین بحران های پناهجویان تاریخ خود رو به رو شده است ، كشور اتریش نیز در مسیر عبور دهها هزار پناهجو قرار گرفته كه تلاش می كنند با عبور از بالكان و كشور اتریش خود را به شمال اروپا برسانند. در این میان برخی از سران حزب راست افراطی اتریش پیشنهادها و برنامه هایی برای پذیرش مهاجران بر اساس دین آنان با اولویت دادن مسیحیان بر مسلمانان ، و همچنین احداث حصارهای مرزی مطرح كرده اند.
حزب آزادی اتریش در ماه ژوئن گذشته با سایر احزاب راست افراطی همانند «حزب آزادی هلند» و «جبهه ملی» فرانسه ، گروه مشتركی در پارلمان اروپا تشكیل دادند.

نیروهای سیاسی اتریش بخصوص دو حزب مردم و سوسیال دموكرات تا كنون از قدرت گیری حزب راست افراطی در سطح ملی یا در شهر وین جلوگیری كرده اند و در صورتی كه انتخابات با حضور نامزد حزب آزادی به دور دوم كشیده بود احتمالا شاهد ائتلاف احزاب دیگر برای جلوگیری از انتخاب نامزد حزب آزادی به عنوان رئیس جمهوری اتریش خواهیم بود.

در انتخابات ریاست جمهوری دیروز ، حزب مردم اتریش «آندریاس كوهل» 74 ساله رئیس اول پیشین مجلس شورای ملی اتریش را نامزد كرده؛ حزب سوسیال دموكرات با «رودولف هاندستورفر» وزیر كار و امور اجتماعی 64 ساله به میدان انتخابات آمده ، و حزب سبز نیز «الكساندر وان دِر بیلن» 72 ساله رهبر سابق این حزب را نامزد كرده است.

نامزد حزب آزادی اتریش در این انتخابات «نوربرت هوفر» 45 ساله رئیس سوم مجلس شورای ملی است. در این انتخابات دو نامزد نیز بطور مستقل وارد رقابت شده اند: «ایرمگارد گریس» قاضی و رئیس پیشین دیوان عالی اتریش و «ریچارد لوگنر» تاجر و سرمایه دار اتریشی كه پیش از این در سال 1998 نیز نامزد ریاست جمهوری شده بود. لوگنر سلطان بخش ساخت و ساز در اتریش به دلیل سبك و سیاق زندگی تجملی و ازدواج با یكی از مدل های سابق مجله «پلی بوی» كه 57 سال از خودش جوانتر است شناخته شده است.

لوگنر را از حیث جایگاه اجتماعی می توان با «دونالد ترامپ» در انتخابات آمریكا مقایسه كرد هر چند كه او همانند همتای آمریكایی اش نتوانسته در صحنه انتخابات اتریش به عنوان نامزدی جدی ظاهر شود.

در این حال و در شرایطی كه در انگلستان مردم خود را برای شركت در همه پرسی ماندن در اتحادیه اروپا یا خروج از این اتحادیه آماده می كنند ، روابط اتریش با اتحادیه اروپا جایگاه زیادی در مباحث انتخاباتی این كشور نداشته و تنها نامزد بالقوه ای كه با صراحت خواستار خروج اتریش از اتحادیه اروپا بود نیز نتوانست حضور مهم و پررنگی داشته باشد و از حضور در رقابت نهایی باز ماند. «رابرت مارشال» نامزد حزب «خروج از اتحادیه اروپا» برای حضور در انتخابات نیازمند كسب حمایت 6 هزار شهروند اتریش بود اما تنها حدود 1150 تن از شهروندان اتریش از نامزدی او حمایت كردند .

انتخابات اتریش در بعد سیاست خارجی نیز با توجه به فضای جدید همكاری های كشورهای اروپایی با جمهوری اسلامی ایران در دوران پسا برجام و ایجاد فرصت های تجاری و سرمایه گذاری جدید در جمهوری اسلامی ایران، حائز اهمیت است.

هاینس فیشر رئیس جمهوری كنونی اتریش شهریور ماه گذشته به عنوان نخستین رییس جمهوری یك كشور عضو اتحادیه اروپا پس از توافق هسته ای تیرماه گذشته به تهران سفر كرد. سفر رئیس جمهوری اتریش به ایران و امضای چهار یاداشت تفاهم نقطه آغازین موجی از آمد و شدهای دیپلماتیك به تهران در فضای پسابرجام بود كه آینده ای روشن برای تعامل های بیشتر سیاسی و اقتصادی ایران با كشورهای جهان را نوید داد.

امضای نخستین توافقنامه همكاری نفتی ایران و اتریش بین دانشگاه صنعت نفت ایران و دانشگاه تكنیك مونتان اتریش در جریان سفر فیشر به تهران نیز نویدبخش همكاری های بیشتر دو كشور در زمینه های علمی و پژوهشی است كه انتظار می رود در دوران رئیس جمهوری بعدی اتریش نیز این روند ادامه یابد. حجم مبادلات تجاری ایران و اتریش در 6 ماهه نخست سال جاری میلادی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 44 درصد رشد داشته است كه این امر نیز یكی دیگر از نشانه ها و علائم تمایل طرف اتریشی برای حضور در بازار پر رونق ایران است.

بنا بر اعلام كمیسیون فدرال انتخاباتی اتریش ، 6 میلیون و 382 هزار و 484 تن افراد بالای 16 سال در این كشور واجد حق رای هستند كه نسبت به انتخابات قبلی كه سال 2010 برگزار شد، 26 هزار و 684 تن به تعداد واجدان حق رای افزوده شده است. در انتخابات سال 2010 ، فیشر با كسب حدود 79 درصد آراء پیروز شد و پس از او «باربارا روزنكرانس» از حزب آزادی با حدود 15 درصد آرا در رتبه دوم قرار گرفت. میزان مشاركت در آن انتخابات حدود 54 درصد اعلام شد.