شعار سال: همزمان با لحظاتی که تمام رسانه‌های دنیا مشغول پوشش سخنرانی اردوغان در نشست حزب عدالت و توسعه بودند، کنفرانس آینده سرمایه‌گذاری در عربستان، مشهور به داووس صحرا در هتل ریتزکارلتون ریاض آغاز به‌کار کرد؛ در شرایطی که به گفته شبکه الجزیره، سایه جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی که به‌دست نیروهای امنیتی این کشور به طرز فجیعی به قتل رسیده بر سر کنفرانس اقتصادی سعودی‌ها سنگینی می‌کرد. از ابتدای هفته گذشته، ده‌ها شرکت، نهاد و سیاستمدار غربی در اعتراض به وضعیت جمال خاشقجی، حضور خود در داووس صحرا را لغو کردند. به این ترتیب، در روزی که قرار بود ریاض یک‌بار دیگر توجه تمامی رسانه‌ها را با برنامه‌های جنجالی و چشم‌اندازهای رؤیایی جلب کند، کنفرانسی ضعیف با برد بین‌المللی بسیار اندک را برگزار کرد؛ محمدبن‌سلمان، ولیعهد سعودی نیز برای مدت کوتاهی به سالن برگزاری نشست رفت و خیلی زود آنجا را ترک کرد.

شکست داووس صحرا

به گفته العربیه (یکی از معدود رسانه‌هایی که این کنفرانس را پوشش داد)، لبنی العلیان، تاجر زن سعودی، نخستین سخنران داووس صحرا بود. او در ابتدای سخنان خود به‌طور جدی از تمام کسانی که در این کنفرانس اقتصادی شرکت کردند تشکر ویژه کرد؛ کلامی که می‌توان آن را اشاره‌ای غیرمستقیم به غیبت چهره‌های سرشناسی از جمله وزرای بازرگانی و تجارت انگلیس، اقتصاد فرانسه، امور مالی هلند، خزانه‌داری آمریکا و همچنین رئیس صندوق بین‎‌المللی پول ارزیابی کرد. در مقابل اما رئیس صندوق سرمایه‌گذاری روسیه، رئیس شرکت توتال، امیر دوبی، نخست‌وزیر پاکستان و پادشاه اردن ازجمله چهره‌هایی بودند که حضورشان در کنفرانس آینده سرمایه‌گذاری عربستان از سوی رسانه‌های این کشور به‌طور گسترده‌ای مورد توجه قرار داشت. این در حالی است که براساس تصاویر منتشر شده از این کنفرانس، برخی چهره‌های خارجی حاضر در ریتزکارلتون سعی در پوشاندن چهره خود در مقابل دوربین عکاس‌ها و فیلمبردارها داشته‌اند تا به این ترتیب از معرض انتقادهای بین‌المللی در امان بمانند. وضعیت به‌گونه‌ای برای عربستان تغییر کرده که حتی مجمع اقتصاد جهانی نسبت به استفاده از نام و برند داووس در کنفرانس اقتصادی عربستان (داووس صحرا) انتقاد کرد. به گفته نیویورک‌تایمز، هدف از تمام فشارهای بین‌المللی، برکناری محمد بن‌سلمان، ولیعهد جوان عربستان سعودی از قدرت است؛ شخصیتی که از زمان به قدرت رسیدن در ریاض بحران‌های متعددی برای کشور خود و منطقه ایجاد کرده است؛ از جنگ یمن گرفته تا محاصره قطر، گروگانگیری نخست‌وزیر لبنان و مقابله شدید با ایران. به گفته این روزنامه که یکی از اصلی‌ترین منابع افشای اطلاعات مربوط به قتل خاشقجی نیز بوده است، کلیت تصویری که طی سه سال گذشته از ولیعهد عربستان در رسانه‌های غربی ساخته شده بود در پی قتل وحشیانه خاشقجی تخریب شده و او دیگر فرصت خود را برای حضور در ردیف رهبران بین‌المللی جهان از دست داده است. این در حالی است که از ماه‌ها پیش، روند اصلاحات اقتصادی جنجالی محمد بن‌سلمان به‌دلیل توقف فروش سهام آرامکو با چالش‌های متعددی روبه‌رو شده است.

افزایش فشارهای بین‌المللی بر عربستان

همزمان با نزدیک شدن دادستانی و پلیس ترکیه به مراحل نهایی تحقیقات در پرونده قتل خاشقجی، فشارهای بین‌المللی بر حاکمان سعودی به‌طرز بی‌سابقه‌ای ادامه دارد. در این زمینه، مارکو روبیو، سناتور جمهوریخواه در توییتر نوشت: قتل جمال خاشقجی غیراخلاقی است، این ماجرا برای ترامپ و افرادی همچون ما که از روابط استراتژیک آمریکا و عربستان حمایت می‌کنند غیرقابل پذیرش است. آن ها نه‌تنها این مرد را کشتند بلکه ترامپ و متحدان وی در کنگره را در وضعیتی بسیار وحشتناک قرار داده و به ایران هم یک هدیه مجانی دادند. همزمان، فشار کشورهای اروپایی نیز بر ولیعهد سعودی افزایش یافته است. در این زمینه، آنگلا مرکل، ضمن غیرقابل‌قبول خواندن روایت سعودی از قتل خاشقجی گفت: این روزنامه‌نگار به طرز وحشیانه‌ای به قتل رسیده و تا زمانی که حقیقت در پرونده او روشن نشود صادرات سلاح به عربستان تعلیق خواهد شد. عربستان سعودی از سوی کانادا نیز با تهدیدی مشابه روبه‌روست، اگرچه رئیس‌جمهور آمریکا به‌عنوان مهم‌ترین صادرکننده سلاح به سعودی‌ همچنان بر اهمیت قراردادهای تسلیحات میان دو کشور تأکید دارد.

واکنش‌ها به سخنرانی اردوغان

تمام اینها در حالی است که برخلاف انتظار، سخنرانی روز گذشته اردوغان دست‌کم به‌طور مستقیم پرونده قتل جمال خاشقجی را وارد مرحله تازه‌ای نکرد؛ اگرچه برخی تحلیلگران معتقدند نکات پنهان و مهمی در سخنرانی او وجود داشته است. برای مثال، دیوید کرکپاتریک، خبرنگار نیویوک‌تایمز در حوزه خاورمیانه نوشت: مهم‌ترین نکته سخنان اردوغان، جدایی بین پادشاه و ولیعهد بود. این نویسنده آمریکایی معتقد است: تلاش‌های ترکیه برای برکناری محمد بن‌سلمان از ولیعهدی ادامه خواهد داشت. از سوی دیگر، علی باقر، تحلیلگر ترکی نوشت: ترکیه از ابتدا نشان داده حاضر نیست این پرونده را به نزاعی دوجانبه میان آنکارا و ریاض تبدیل کند و هدف این کشور، بین‌المللی کردن بحران است؛ بنابراین همچنان باید منتظر بازتاب‌های جهانی یافته‌های پلیس ترکیه باشیم؛ در این زمینه، روز گذشته منابع مختلفی ازجمله اسکای‌نیوز اعلام کردند پلیس ترکیه بخش‌هایی از جنازه جمال خاشقجی، ازجمله سر او را در باغچه خانه محمد العتیبی، سرکنسول سعودی پیدا کرده است. با این حال برخی دیگر از رسانه‌ها سخنرانی اردوغان را نشانه‌ای تازه از توافق بین عربستان و ترکیه برای بستن پرونده می‌دانند. برخی دیگر نیز معتقدند فشارهای آمریکا باعث شده اردوغان نکات خاصی را در سخنرانی روز سه‌شنبه‌ خود بیان نکند. این در حالی است که رئیس سازمان CIA از روز گذشته به‌منظور پیگیری پرونده خاشقجی وارد ترکیه شده است. با توجه به سخنان اردوغان، به‌نظر‌ می‌رسد ماجرای قتل خاشقجی همچنان ادامه دارد.

اردوغان درباره خاشقجی چه گفت؟

ماموران امنیتی سعودی ابتدا هارددیسک سیستم دوربین‌های مداربسته را از کنسولگری خارج کرده و سپس خاشقجی را به این ساختمان دعوت کرده‌اند. به‌دلیل اینکه حادثه در استانبول و در خاک کشور ما رخ داده، مسئولیت افشای آن بر عهده ما ست و می‌توانیم هر سؤالی که بخواهیم بپرسیم.

خاشقجی قربانی یک جنایت شنیع شده است، در برابر این قتل ساکت نخواهیم بود.

از ملک سلمان می‌خواهم محاکمه تیم عاملان قتل خاشقجی در استانبول انجام شود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه همشهری، تاریخ انتشار 2 آبان 97، کد مطلب: 35262، www.newspaper.hamshahri.org