شعار سال: هرچند در سال‌های اخیر تلاش شده تا بنیه‌های نقد ادبی در دانشگاه‌ها با افزودن واحدهای درسی و یا افزایش کمی پایان‌نامه‌های دانشگاهی مرتبط با این حوزه قوی‌تر و مستحکم‌تر شود، اما نتیجه حاصل شده چندان مورد قبول اهل علم و تحقیق نیست. شاید یکی از دلایل این امر، کم‌سابقه بودن موضوع نقد در چهارچوب‌های دانشگاهی و علمی باشد. هرچند می‌توان در کنار این موضوع، گزینه‌های دیگری نیز مطرح کرد؛ گزینه‌هایی چون تأثیر روابط اجتماعی در ایران بر نقد منصفانه، نقدپذیر نبودن ما ایرانی‌ها، آشنایی کم دانشجویان با مبانی فلسفی و نظریات ادبی و ... .

در کنار همه این مسائل یک نکته مهم دیگر نیز مطرح است: با وجود تلاش‌هایی که در سال‌های گذشته انجام شده، به نظر می‌رسد که جریان نقد ادبی کشور بیشتر نگاه به نظریات ادبیات غرب دارد و ما هنوز دستمان از داشتن نقد ادبی بومی تهی است. از این جهت می‌توان مدعی شد که ادبیات در دانشگاه‌ها اگرچه تلاش دارد تا پویاتر از گذشته حرکت کند، اما گرفتار آزمون و خطا در این وادی است.

مهیار علوی مقدم، استادیار دانشگاه و پژوهشگر، در کتاب جدید خود با عنوان «مطالعات ادبی هرمنوتیک متن‌شناختی» به این موضوع پرداخته است که چرا ادبیات دانشگاهی ناتوان و کم‌بنیه به کار خود ادامه می‌دهد. از منظر علوی مقدم، یکی از اصلی‌ترین عوامل پدیدار شدن این جریان، ناآشنایی دانشگاهیان، اعم از اساتید و دانشجویان با مباحث نقد ادبی و مبانی فلسفی است.

«مطالعات ادبی هرمنوتیک متن‌شناختی» را انتشارات سخن به تازگی منتشر کرده است. در معرفی این اثر آمده است: در میان تمام کندو کاوها در ضعف و ناتوانی ادبیات دانشگاهی، شاید بنیادی‌‌ترین عامل این نابسامانی را بتوان دور ماندن ادبیات از اندیشه‌های علمی، نظری و فلسفی معاصر و بی‌اعتنایی اهل ادب و فرهیختگان دانشور با مباحث نقد و تحلیل آثار ادبی و مبانی فلسفی ادبیات، دانست.

ناگفته پیداست که نقد و تحلیل علمی، منسجم، ژرف و امروزینه اثر ادبی، بدون بهره‌مندی از مباحث نظری ادبیات و عدم توجه به نظام فکری مشخص و دیدگاه‌ علمی منسجم،‌ چندان ره به جایی نمی‌برد.

آشنایی آنان که در حوزه ادبیات درون دانشگاهی جای می‌گیرند با مباحث علمی، نظری و فلسفی، به ویژه رویکردهایی که در دهه‌های پایانی سده بیستم و سال‌های نخستین سده بیست و یکم به سخن مشترک دانایی انسان در درک و فهم دانش‌های گوناگون بشری تبدیل شده است، موجب می‌شود پژوهش‌های ادبی در این حوزه، از عقلانیت،‌ معیارپذیری و فراگیری بیشتری بهره‌مند شود. از میان این رویکردها، هرمنوتیک، جایگاهی در خور توجه دارد.

این نوشتار در پی چاره‌نگری همه‌جانبه ضعف و ناتوانی ادبیات دانشگاهی که به آن اشاره‌ای شد نیست و می‌توان آن را به مثابه گامی مقدماتی و چه بسا نه چندان استوار در این پهنه به شمار آورد.

«مطالعات ادبی هرمنوتیک متن‌شناختی» در 240 صفحه و به قیمت 35 هزار تومان از سوی نشر سخن منتشر شده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ 9 آبان 97، کد مطلب: 1865164:www.tasnimnews.com