شعار سال: رژیم صهیونیستی که تا پیش‌ازاین عضو منطقه اروپایی (MONEYVAL) گروه ویژه اقدام مالی بود، از سال 2016 به‌عنوان «عضو ناظر» -عضو بدون حق رأی در مجمع عمومی- تلاش داشته به‌عنوان عضو اصلی پذیرفته شود که در نهایت در ماه جاری میلادی این رژیم به‌عنوان سی‌ونهمین عضو این گروه معرفی شد. بد نیست بدانیم اسرائیل از سال 2000 میلادی تعامل جدی با این گروه را شروع کرد؛ اگرچه در همان سال به دلیل انجام تعهدات به‌عنوان کشور «غیرهمکار» در «لیست سیاه» این گروه قرار گرفت. بنابراین این کشور تقریبا یک دهه برای عضویت در گروه منطقه اروپایی FATF و حدود پنج سال نیز جهت عضویت در مجمع عمومی این گروه تلاش مستمر داشته است. این تلاش طولانی‌مدت نشان می‌دهد فرایندهای عضویت و همکاری با این گروه به چه میزان زمان‌بر و بوروکراتیک است. مسیر طی‌شده اسرائیل از یک عضو لیست سیاه تا یک عضو مجمع عمومی، مبین آن است که تصمیمات این نهاد بیش از آنکه سیاسی باشد، با موضوعات به‌صورت فنی و ارگانیک برخورد می‌کند؛ زیرا با وجود اجماع جهانی که در حمایت از این کشور وجود دارد و علی‌الخصوص حضور حامیان این رژیم (مانند آمریکا، انگلیس و...) در مجمع عمومی بازهم باید فرایند بوروکراتیک و فنی لازم طی شود و حتی در صورت عدم همکاری، در لیست سیاه قرار خواهد گرفت.

چرا عضویت اسرائیل در FATF برای ایران مهم است؟

مجمع عمومی گروه ویژه اقدام مالی (Plenary)، بالاترین مرجع تصمیم‌گیری و تعیین‌کننده وضعیت حقوقی کشورهاست. ایران که از سال‌های گذشته تلاش فراوانی کرده تا از لیست سیاه این نهاد خارج شود، با آخرین اولتیماتوم این گروه جهت اجرای اکشن‌پلن (برنامه اقدام) مواجه است و در ماه‌های آتی باید درباره وضعیت ایران تصمیم‌گیری شود. حضور اسرائیل به‌عنوان عضو صاحب‌رأی در مجمع عمومی، این مجمع را به کارزار جدیدی در مقابله بین آنها تبدیل می‌کند. از یک ‌طرف، ایران سعی می‌کند با خروج از لیست سیاه، شرایط مراودات بانکی بین‌المللی خود را در شرایط خروج آمریکا از برجام بهبود بخشد، از طرف دیگر اسرائیل به‌عنوان اصلی‌ترین مخالف برجام تلاش خواهد کرد مقابل تلاش ایران برای کم‌اثرکردن تحریم‌ها اقدام کند. این مشکل شایان ‌توجهی برای کشور و تلاش‌های دیپلماتیک ایران و اروپا در اجرائی‌کردن سازوکار جدید این اتحادیه جهت حفظ برجام است. شاید اگر اقدامات ایران در اولتیماتوم‌های قبلی به سرانجام رسیده بود، اکنون نگرانی بسیار کمتری از اقدامات تخریبی اسرائیل در مجمع عمومی این گروه وجود داشت؛ بااین‌حال طبق معمول با تلف‌کردن زمان، موقعیت‌های دیپلماتیک ایران از دست رفت. بد نیست بدانیم کشور عربستان به‌عنوان یکی دیگر از مخالفان سرسخت برجام، در حال طی‌کردن فرایند عضویت در مجمع عمومی بوده و احتمال دارد در ماه‌های آتی این کشور نیز به عضویت مجمع عمومی FATF درآید که این زنگ‌ خطری جهت تسریع در اجرای تعهدات ایران است.

نقش تخریبی احتمالی

به دلیل روش رأی‌گیری مجمع عمومی FATF که به صورت اجماع اقناعی (Consensus) است، رأی اسرائیل

- یا حتی عربستان- در مجمع عمومی به‌تنهایی نمی‌تواند برای ایران مشکلی ایجاد کند. بااین‌حال در صورت توافق با حداقل دو عضو دیگر (مانند آمریکا و عربستان به نمایندگی از شورای همکاری خلیج‌فارس) این عضو می‌تواند در صورت عدم اقناع اعضا، پرونده ایران را تا مدت مشخصی مسکوت کرده و بررسی وضعیت ایران را در این جلسات به تأخیر بیندازد؛ اقدامی که با توجه به اقدامات ناکافی ایران در ماه‌های گذشته و اخطارهای مجمع عمومی، چندان دور از انتظار نیست. از آن طرف، نکته امیدوارکننده این است که مجمع عمومی، بیشتر بر تصمیمات فنی و اجرائی تکیه دارد تا تصمیمات سیاسی. طبیعی است در صورت اجرانشدن اکشن‌پلن، وضعیت ایران در این گروه بدتر خواهد شد اما سابقه تصمیمات مجمع عمومی، حتی درباره عضویت اسرائیل، نشان می‌دهد که ملاک‌های فنی و اجرائی، اصلی‌ترین عامل تعیین‌کننده رأی و نظر آنها خواهد بود. در فرایند رأی‌گیری مجمع عمومی، هر کشور مخالف باید بتواند دیگران را اقناع کرده و آنها را با خود همراه کند؛ بنابراین درصورتی‌که ایران اقدامات لازم در زمان مقتضی را به انجام برساند، احتمالا رأی منفی مجمع عمومی علیه کشورمان بسیار ضعیف خواهد بود. علاوه‌براین گروه FATF یک گروه بین‌الدولی بوده و مناسبات سیاسی و دیپلماتیک بین کشورها نیز مدنظر اعضا قرار خواهد گرفت. تجربه تصمیمات این گروه مؤید این است که مناسبات و تعاملات دیپلماتیک بدون انجام تعهدات فنی و اجرائی، مثمر ثمر نخواهد بود. بنابراین همان‌گونه که رسانه‌های اسرائیلی به استقبال این عضویت رفته‌اند، این رژیم شاید بتواند فضاسازی و شانتاژ زیادی در جلسات مجمع عمومی علیه ایران انجام دهد اما در صورت انجام به‌موقع تعهدات و الزامات از سوی ایران، امکان تأثیرگذاری منفی اسرائیل و سایر کشورها به حداقل خواهد رسید؛ نکته‌ای که لازم است سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران کشور درباره آن بیشتر تأمل کنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 26 آذر 97، شماره: 3318