شعار سال: در میان مسئولان هنری نیز هستند مدیرانی که چنین تفکری را دنبال می‌کنند؛ اینکه باید برای فرهنگ و هنر بودجه‌ای قابل‌توجه در نظر گرفت تا شرایط برچیده‌شدن ناامیدی در میان مردم فراهم شود. در این زمینه سیدمجتبی حسینی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معتقد است باید به کالای هنری نیز ارز دولتی داده شود تا شرایط حضور هنرمندان ایرانی در خارج از کشور و همین‌طور شرایط حضور هنرمندان و گروه‌های هنری خارجی در داخل کشور مهیا شود تا زمینه رشد و حتی اقتصاد هنر شکوفا شود. به بهانه ارائه بودجه کل کشور که در روزهای آتی به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شود، با چند هنرمند در رابطه با توقع جامعه هنری درباره بودجه فرهنگ و هنر در سال ۹۸ گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
‌

در شرایط بحران، بی‌توجهی به هنر ضربه‌های جبران‌ناپذیری به جامعه می‌زند
حسن ناهید، نوازنده پیش‌کسوت معتقد است، در هر جامعه‌ای که دچار مشکلات اقتصادی می‌شود باید بیشتر به بخش فرهنگ و هنر توجه شود، زیرا بی‌توجهی به فرهنگ و هنر ضربه‌های جبران‌ناپذیری به جامعه می‌زند.
حسن ناهید گفت: در شرایط بحرانی، فرهنگ و هنر می‌تواند شرایط زندگی را برای مردم راحت‌تر کند، پس نباید به‌هیچ‌وجه بودجه این بخش کم شود.
حسن ناهید در ادامه خاطرنشان کرد: هنر می‌تواند شرایطی فراهم کند تا مردم شرایط سخت اقتصادی را تحمل کنند و به کمک این بخش می‌توانیم به گوش همه جهان برسانیم که جامعه هنر سرپاست. با افزایش ناامیدی در جامعه، حوزه فرهنگ و هنر، می‌تواند شادی را به جامعه تزریق کند پس باید بودجه خوبی به این بخش تعلق گیرد.
این نوازنده پیش‌کسوت با اشاره به اینکه تولیدات فرهنگی و هنری باید به‌عنوان کالاهای اساسی تلقی شوند، توضیح داد: زمانی که مشکلات اقتصادی به وجود می‌آید، باید به فرهنگ و هنر بیشتر توجه کنیم، زیرا باعث حل بحران‌های اجتماعی می‌شود، پس باید قبول کنیم که فرهنگ و هنر یک کالای اساسی برای جامعه است. امروزه به کالاهای اساسی ارز دولتی داده می‌شود، ولی به فعالیت‌های هنری چنین ارزی داده نمی‌شود و این موضوع تأثیر منفی بر فعالیت‌های هنری می‌گذارد و به همین دلیل است که روزبه‌روز فعالیت هنری کمتر می‌شود.
ناهید در ادامه بیان کرد: متأسفانه شاهد هستیم در شرایط فعلی چیزی از فعالیت‌های هنری باقی نمانده است و بخش‌های خصوصی هم کناره‌گیری کرده‌اند که اگر این روند ادامه یابد، چیزی از هنر باقی نمی‌ماند. درحال‌حاضر ایران نیازمند نشان‌دادن چهره واقعی خود به جامعه جهانی است که تنها با فعالیت‌های فرهنگی و هنری میسر می‌شود.
این نوازنده در پایان گفت: همه هنرمندان می‌خواهند به هنر صدمه‌ای وارد نشود و فقط می‌خواهیم بودجه خوبی به این حوزه اختصاص داده شود.
‌

آیا نقاش باید رنگش را از قاچاقچی بگیرد؟
بهرام کلهرنیا، هنرمند نقاش و ‌گرافیست، عدم تخصیص بودجه به بخش فرهنگ را نطفه چالش‌های بزرگ اجتماعی می‌داند.
این استاد دانشگاه درباره کاهش بودجه‌های فرهنگی کشور در شرایط نابسامان اقتصادی گفت: ما دچار فقدان فهم صحیح از ضرورت‌های اجتماعی هستیم. امروز کشورهای پیشرفته متوجه شده‌اند فرهنگ زیرساخت است و اگر شرایط فرهنگی را به‌سامان کنیم جامعه رو به اعتدال می‌رود، ولی در کشور ما متأسفانه هنوز مسئولان معتقد هستند فرهنگ اولویت نیست.
وی افزود: نتیجه این تفکر به وضوح در کشور قابل‌رؤیت است. چالش‌های اجتماعی دارد از درودیوار کشور بالا می‌رود و این وارونگی باعث چالش‌های اجتماعی و حتی اقتصادی هم شده‌ است. او با ذکر مثالی از بی‌توجهی به مقوله فرهنگ گفت: امروز و در دوره شهرداری جدید بودجه خانه هنرمندان ایران صفر است. قبلا شهردار تهران یک منبع برای فعالیت این مکان دیده و بودجه اختصاص داده بود. خانه هنرمندان تنها جایی بود که در آن می‌توانستیم تنوعی از انواع هنرها را ببینیم و این خانه مرکز فرهنگی کشور شده بود. خانه هنرمندان به‌عنوان پارلمان هنر ایران منشأ تحولات فرهنگی و دموکراسی بود، زیرا به دور از منافع اقتصادی که گالری‌ها درگیر آن هستند، داشت هنر واقعی را حمایت می‌کرد.
کلهرنیا توضیح داد: سال گذشته با رایزنی‌های بسیار زیاد 200 میلیون تومان بودجه به خانه هنرمندان دادند که شبیه یک شوخی است. نبود بودجه در سایر مراکز و فعالیت‌ها نیز یعنی ایجاد بحران.
او گفت: امروز تنها منبع مالی بسیاری از اتحادیه‌های صنفی و نهادهای مختلف هنری کشور، فقط از محل حق عضویت اعضاست و این یعنی فاجعه. اصناف و تشکل‌های هنری در سراشیبی تند نابودی‌اند. این درباره رخدادهای فرهنگی کشور نیز حاکم است و جشنواره‌های مختلف و بی‌ینال‌ها و فستیوال‌های ما چنان نادیده گرفته شده‌اند که برگزاری‌شان فقط یک اتفاق صوری و بی‌نتیجه است؛ چون پولی ندارند.
این هنرمند‌ گرافیست همچنین گفت: این وظیفه دولت است که از هنرمند حمایت کند. امروز یک نفر با لیسانس ادبیات ممکن است برود استخدام آموزش‌وپرورش شود و تا حدی از مزایای شغلی بهره‌مند شود. ولی یک هنرمند که در استودیوی خودش کار می‌کند، نه بیمه دارد و نه بازنشستگی و نه هیچ امکان دیگری، باید چه کند؟ هنرمندان موظف‌اند خودشان بازار کار خودشان را در این شرایط بسازند و در شرایط مقابل سال‌هاست مسئله درصد خرید آثار هنری از سوی نهادهای دولتی هنوز اجرائی نشده است.
بهرام کلهرنیا توضیح داد: بودجه‌گذار اگر فهم منطقی از مسائل داشته باشد، باید قبل از هر چیز بودجه فرهنگ ‌و‌ هنر را مشخص کند. این بی‌اعتنایی یا از نادانستن است یا اینکه در حالت بدبینانه، از این است که نمی‌خواهند مسائل کشور حل شود.
او درباره تخصیص‌ندادن بودجه و ارز به بخش هنر گفت: نقاشی که رنگ نداشته باشد چطور می‌تواند اثری خلق کند؟ راه نفس روزگار را نبندیم. جامعه به زیبایی نیاز دارد. آیا هنرمند باید برای تأمین وسایل کار خود به قاچاقچی رو بیاورد؟ در همه کشورها هنرمندان تحت پوشش بیمه و امکانات اجتماعی و شهری فراوان هستند.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: ما هنرمندان حقوق اجتماعی خودمان را طلب می‌کنیم. هر روز فرهنگ خاموش‌تر می‌شود. این مشکلات ناشی از سیستم سیاست‌گذاری غلط ماست.
‌اختصاص‌نیافتن ارز دولتی به فعالیت‌های هنری ناامیدکننده است
مسعود دلخواه، کارگردان تئاتر و استاد دانشگاه، معتقد است که امروزه بیش از هر زمان دیگری به‌دلیل مشکلات اقتصاد کلان کشور، جامعه دچار ناامیدی، تضاد و تناقض‌ است و اینجاست که حوزه‌های فرهنگ ‌و‌ هنر می‌توانند کمک‌کننده باشند.
این کارگردان تئاتر توضیح داد: امروز جامعه با معضلات متعددی به‌ویژه در حوزه اقتصادی روبه‌رو است. به دلیل مشکلات اقتصاد کلان کشور، جامعه دچار ناامیدی، تضاد، تناقض‌ و عصبیت‌هایی در اجتماع شده و اینجاست که حوزه‌های فرهنگ‌و‌هنر، ازجمله تئاتر، سینما و موسیقی می‌توانند کمک‌کننده باشند و امیدوارم افرادی که وظیفه خطیر بودجه و اداره کشور را به عهده دارند به این نکته‌ توجه داشته باشند.
دلخواه با این توضیح که زمان بحران باید به فکر افزودن بودجه بخش فرهنگ ‌و‌ هنر بود، ادامه داد: در چنین اوضاعی باید نگاه کرد که چگونه می‌توان معضل‌های اجتماعی را رفع کرد. با کم‌کردن از بودجه، آسیب‌ها تشدید می‌شوند. اگر بودجه فرهنگ ‌و‌ هنر حذف شود چه چیزی می‌تواند جایگزین آن شود؟
این بازیگر تئاتر با این توضیح که اختصاص‌ندادن ارز دولتی به فعالیت‌های هنری در زمینه‌های مختلف به انفعال هنرمندان می‌انجامد، گفت: اگر به نمایش‌هایی که می‌خواهند در جشنواره‌های خارجی شرکت داشته باشند و متقاضی اجرای تئاتر در خارج از کشور هستند در چارچوب آکادمیک و تئاتر حرفه‌ای ارز دولتی تعلق نگیرد بسیاری از برنامه‌ها تعطیل و منحل می‌شوند و بسیار به این هنر لطمه می‌زند.
این استاد دانشگاه، اختصاص‌نیافتن ارز دولتی را ناامیدکننده دانست و ادامه داد: شرایط کنونی هنر را می‌توان مانند غریق‌نجاتی تجسم کرد که درحال غرق‌شدن است و کمک می‌خواهد. اینکه آیا کمکی به هنر می‌شود یا نه؟ باید منتظر ماند.
او با تأکید بر اینکه اگر بخواهیم چهره‌ای صلح‌طلب، شفاف و متمدن از کشورمان به جهانیان نشان دهیم به‌طور مسلم فرهنگ ‌و‌ هنر حرف نخست را می‌زند، اظهار کرد: باید ابتدا از طریق فعالیت‌های فرهنگی و هنری این چهره را بسازیم، در غیر این صورت همه‌چیز می‌تواند زیر سؤال برود. اگر فرهنگ ‌و‌ هنر را جدی نگیریم و به حساب نیاوریم، آن‌وقت از چه طریقی می‌توان مدعی متمدن‌بودن و داشتن فرهنگ متعالی بود؟ ضروری است از فعالیت‌های فرهنگی، هنری حمایت شود و آن را تقویت و گسترش داد.
دلخواه فرهنگ ‌و‌ هنر را پدیده اساسی برای جامعه دانست که آن‌گونه که لازم است مورد توجه قرار نمی‌گیرد و افزود: متأسفانه حوزه فرهنگ ‌و‌ هنر به ویژه تئاتر جزء نیازهای مبرم محسوب نمی‌شوند. امیدوارم یک روز به این نتیجه برسیم که همان‌گونه انسان به آب و غذا محتاج است. برای اعتلای ذهن و روح به معنویات و فعالیت‌های فرهنگی و هنری احتیاج دارد.
به گفته او، با نگاهی به بودجه فرهنگی کشورهای اروپایی و مقایسه آن با بودجه‌ کشور خودمان متوجه می‌شویم هنوز راه درازی در پیش داریم تا به یک نقطه قابل‌قبول در این عرصه برسیم.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 1 دی 97، شماره: 3322