شعار سال: هنوز هم در ازدواج هایی که صورت می گیرد بعضی از عروس خانم‌ها قبل از حضور در دفتر ازدواج از مهریه‌های نامتعارف یا به نوعی عجیب و غریب حرف می‌زنند، 1983 عدد گل رز آبی، سفر به دور دنیا، یک دست داماد و نمونه‌هایی از این قبیل؛ این در حالی است که چندی پیش دختری باسواد کردن شش کودک محروم از تحصیل را به‌عنوان مهریه در نظر گرفته بود.

سیدمحمد حسینی مجد، سردفتر ازدواج با اشاره به اینکه آمار چنین مهریه‌هایی کاهش پیدا کرده می‌گوید: تا سال‌های گذشته تعداد مهریه‌های بسیار بالا وجود داشت که نگران‌کننده بود یا برخی درخواست ثبت مهریه‌های نامتعارف و به قولی ناممکن داشتند. وی انگیزه درخواست‌های عجیب خانم‌ها را سخت کردن کار همسر برای طلاق می‌داند و می‌افزاید: در چنین مواردی عروس نمی‌خواهد که روزی دچار معضل جدایی شود و می‌خواهد با قرار دادن مهریه‌ای که پرداختن آن غیرممکن یا سخت است، از زندگی مشترک محافظت کند. البته برخی هم فقط با هدف شوخی و سرگرمی چنین پیشنهادهایی می‌دهند. در صورتی که عروس درخواست ثبت مهریه عجیب یا تعداد سکه‌های بسیار بالا می‌کند سعی می‌کنم با نصیحت او را منصرف کنم که در مواردی بعد از چند سال عروس و داماد برای تشکر از ثبت نکردن مهریه نامعقول دوباره به دفترم مراجعه کرده‌اند.

سردفتر دیگری با اشاره به اینکه برخی عروس‌ها درخواست‌های نامعقولی برای تعیین مهریه دارند می‌گوید: در مواردی عروس درخواست می‌کند که چنانچه داماد در آینده خانه‌ای خرید آن خانه را به‌نام او کند یا به‌عنوان مثال سه دانگ را به‌ نام او بزند. چنین شروطی به هیچ عنوان قابل ثبت نیستند زیرا مالی وجود ندارد که بتوان ثبت کرد. البته اگر هم ملکی وجود داشته باشد باز نمی‌توان در دفتر ازدواج جزء شروط ضمن عقد آن را قرار داد در چنین مواردی مرد باید با ارائه اسناد و مدارک ملک و طی مراحل قانونی مانند دریافت پایان کار و پرداخت مالیات و نظایر آن در دفتراسناد رسمی به‌صورت قانونی ملک را به عروس واگذار کند. سیدحسین کاظمی، سردفتر ازدواج هم با نامعقول دانستن مهریه‌های نامتعارف توضیح می‌دهد: روزی عروس و دامادی برای ثبت ازدواج به دفتر مراجعه کردند و داماد گفت من می‌خواهم سرم را بابت مهریه به عروس بدهم. مواردی همچون سکه به تعداد سال تولد عروس هم داشتیم اما من هیچ کدام را به شخصه ثبت نمی‌کنم چون بیشتر در حد تعارف و کاملاً نامأنوس هستند. من همیشه این افراد را ارشاد می‌کنم تا وجوه نقد و مهریه‌هایی که معقول و جامعه پسند هستند را لحاظ کنند. البته برخی از این درخواست‌های عجیب هم به طورکل قانونی نیستند. مواردی مانند سفر به عتبات عالیات و حج و سفر به انگلستان داشتیم که ثبت شد اما موردی در خصوص سفر به دور دنیا داشتیم که از نوشتن آن امتناع کردم. سیدجمال موسوی، سردفتر دیگر ازدواج نیز در این خصوص معتقد است: مهریه باید به گونه‌ای باشد که غیرعقلایی و تحمیلی نباشد و مهریه‌ای که عقلایی نباشد شرع هم آن را تأیید نمی‌کند. یعقوب شنابی، سردفتر ازدواج در زمینه ثبت مهریه‌های نامعقولی مانند یک دست یا پا یا چشم داماد بر فرض محال توضیح می‌دهد: در دفترخانه من چندین سال پیش 1500 شاخه گل رز به‌عنوان مهریه ثبت شد که مالیت هم دارد و در هر زمان می‌توان معادل ریالی آن را حساب کرد اما در صورت ثبت مهریه‌هایی مانند اعضای بدن بر فرض محال، حتماً تقویم در پس ثبت آن بوده است یعنی از کارشناس دیه در خصوص برابری میزان دیه آن عضو بدن سؤال می‌شود و معادل ریالی آن برای پرداخت مهریه در نظر گرفته می‌شود. وی در ادامه به‌عنوان یکی از مخالفان سرسخت مهریه، این سنت را پرکردن خلأ سهم الارث دختر می‌داند و می‌افزاید: چنانچه در زمینه حق طلاق، دیه، ارث، اشتراک اموال و بقیه مباحث حقوقی به‌طور مکانیزه و دقیق حقوق زن و مرد یکسان باشد و در همه سطوح، قانون برای زن و مرد به یک میزان اجرا شود می‌توان مهریه را حذف کرد تا هم از ظلم به مردان جلوگیری شود و هم زنان به حقوق مساوی خود همانند سایر کشورهای دنیا دست پیدا کنند.

وقتی مهریه تبدیل به یک چالش می‌شود

مهریه سنتی است که از زمان‌های قدیم بر پایه سنت پیامبر(ص) در بین ایرانی‌ها رواج پیدا کرد اما برخی نگاهی دیگر به این مقوله دارند تا جایی که یک جامعه شناس هدف برخی از تعیین مهریه‌های نامتعارف را امری به غیر از اجرای سنت می‌داند و به «ایران» می‌گوید: در دنیای مدرن برخی شروط و تعهدات نمی‌توانند عملکرد راهبردی داشته باشند. بخصوص در دورانی که به‌دلیل بدهی‌های ناشی از مهریه بسیاری از همسران به زندان رفته‌اند و در عین حال بسیاری از ازدواج‌ها هم با نگاه درآمدزایی از مهریه به هم خورده است. افسر افشارنادری ادامه می‌دهد: مهریه سنت پیغمبر است و برخی می‌خواهند در دنیای مدرن آن را با نوآوری‌هایی همراه کنند که این مقوله را به چالش بکشند. قطعاً درخواست 10 هزار شاخه گل رز سیاه به‌عنوان مهریه فقط نوعی مبارزه طلبی و به چالش کشیدن بحث مهریه است. هر چند در عین حال هدف برخی هم خود نمایی و مطرح شدن در جامعه یا فضاهای مجازی است. وی توصیه می‌کند: بهتر است جایگزین مناسب تری به جای مهریه تعیین شود تا شاهد چنین مهریه‌های عجیب و غریبی که تنها با هدف به چالش کشیدن سنت‌ها است نباشیم. تعیین مهریه‌های پایین به‌عنوان مثال 100 سکه طلا نیز نمی‌تواند راه مناسبی باشد. باید مهریه درکل حذف شود و به جای آن راهکاری مناسب و قانونی پیدا کرد. به‌عنوان مثال همچون دیگر کشورها با در اختیار گذاشتن نیمی از اموال مرد پس از طلاق می‌توان مشکل را برای همیشه حل کرد تا با این کار اساس ازدواج به جای تعیین مهریه‌های نامعقول و دست نیافتنی، اعتمادسازی متقابل زن و مرد باشد. در بحث مهریه‌های نامتعارف و به قول معروف عجیب و غریب باید دقت داشته باشیم که هر خواسته‌ای را به لحاظ قانونی نمی‌توان ثبت کرد. سهراب سلیم‌زاده، وکیل پایه یک دادگستری در این خصوص به «ایران» توضیح می‌دهد: در زمینه مهریه نامتعارف باید توجه داشت که مهریه باید مالیت داشته باشد یعنی ارزش معاملاتی داشته باشد و بتوان آن را تبدیل به ارزش ریالی کرد به‌عنوان مثال بال مگس و پروانه یا اعضای بدن را نمی‌توان ثبت کرد حتی اگر طرفین بر آن توافق داشته باشند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه ایران، تاریخ انتشار 5 دی 97، کد مطلب: 494901، www.iran-newspaper.com