شعار سال: علينقي خاموشي، رئيس پيشين اتاق بازرگاني
كه خود دستي بر آتش فعاليتهاي تجاري دارد، اعمال سياست تكصدايي در دولت احمدينژاد
را عامل بروز مشكل براي اقتصاد معرفي كرده و تأكيد ميكند دولت بايد صداي بخش
خصوصي را بشنود و آن را بپذيرد. مشروح گفتوگو با علينقي خاموشي در ادامه ميآيد.
به نظر شما اتاق بازرگاني بخش خصوصي را نمايندگي ميكند؟
خير. اصلا اتاقي نداريم. من از شما ميپرسم كه اتاق در اين مدت چه كاري
انجام داده است.
اتاق با مسئولان جلسه تشكيل داده و كارگروههايي را تشكيل
داده است.
يكي از اشتباهات اتاق تشكيل گروهها بود. زيرا اتاق طبق قانون مشاور
رؤساي قواست. اين گروهها را تشكيل دادند. هر كسي از اعضاي اتاق به قوانين ايراد بگيرد
كه چرا اين قوانين تصويب شده است، ميگويند كه نمايندگان شما در جلسات حضور
داشتند؛ با اين كارشان اختيارات اتاق را محو كردند. من اين حرف را به نهاونديان
وقتي افتخار ميكرد به عملكردش، اعلام كردم كه شما كمر اتاق را شكستيد. من پدرم
درآمده بود تا اتاق را جلو ببرم. در يوگسلاوي موقعيت اتاق اينگونه است كه تمام
قوانيني كه به مجلس ميرود، از زير نظر اتاق بايد بگذرد. اگر دولت تصويب كند و
اتاق بازرگاني يوگسلاوي مخالف باشد، مطبوعات مجبورند اين موضوع را انعكاس دهند در
حالي كه يوگسلاوي كمونيست است و ما مسلمان هستيم. ما چند وقت است محصور مسائل
برجام هستيم. تا به حال اتاق براي برجام چه كار كرده است.
آيا اتاق پتانسيل مقابله با برجام را داشته است و كاري انجام نداده
است؟ معتقديد سياستهاي فعلي باعث تضعيف اتاق شده است؟
همه جاي دنيا اتاق در سايه دولتها حركت ميكند. دولتها يا اتاق را
براي مذاكره ميفرستند يا اتاق مواظب مذاكرات آنهاست. زماني كه اتاق سروسامان داشت،
من هم همين كار را مي كردم.
اقتصاد همه جاي دنيا به اندازه ايران دولتي نيست.
اصلا اقتصاد ايران برنامه ندارد. برنامه سال آينده اقتصاد ايران چيست و
كجا تنظيم ميشود. يكي از اشتباهات احمدينژاد اين بود كه گفت مملكت بايد يك صدا
داشته باشد. ما تأكيد كرديم كه ما جدا نيستيم و اتاق هستيم. از مملكت دفاع ميكنيم.
يك صدا يعني چه؟ ولي احمدينژاد اين كار را كرد. بايد دولت صداي دوم را قبول كند.
صداي ملت را بايد بتواند از جايگاه ويژهاي غير از دولت بشنود. دنيا بايد بشنود.
بودجه اتاق چقدر است؟
سازمان اتاق تنها سازماني است كه بودجهاش حساب و كتاب ندارد. سفره پهن
است. هر كس به اندازه لياقت و توانمندي خود از اين سفره استفاده ميكند. من اتاق
را كه تحويل دادم، 26 اتاق استاني داشتيم به همراه اتاق تهران و جمع كل درآمدهاي
من موقعي كه تراز را بستم، 16 ميليارد تومان بود. من از جيب دولت حاضر نيستم پول
دربياورم و به جيب كارمند بريزم. اخلاقم اين است و مسئوليت ميپذيرم اما در حال
حاضر بودجه همين اتاق تهران را ببينيد؛ 130 ميليارد تومان در هر سال است. كل بودجه
اتاقهاي بازرگاني 400 ميليارد تومان است.
منبع اين بودجه چيست؟
در آن 27سالي كه ما در اتاق بوديم، بودجه اتاق به اين شكل نبود. ما سه
در هزار از منافع شركتها را ميگرفتيم. آقايان رفتند و اين را تبديل به يك درصد
فروش كردند. هنوز هم نرسيدند كه اين رقم چقدر ميشود. نميتوانند اين ارقام را
بگيرند. درآمدهاي حاصل از حق عضويت و كارت بازرگاني هم هست. من معتقدم كه اگر پول
را بگيرند و در راه شكوفايي اقتصاد مصرف كنند بحثي نيست، اما اينگونه نيست.
محل هزينه اين 400 ميليارد تومان كجاست؟
هيچ، حقوق و دستمزد را با اين رقم ميپردازند.
در
حال حاضر چند اتاق داريم؟
36 اتاق استاني داريم.
بودجه اتاقهاي مشترك هم از محل 400 ميليارد تومان تأمين ميشود؟
بودجه اتاقهاي مشترك جداست و از عضويت سالانه تأمين ميشود.
شما 27 سال در اتاق رياست داشتيد. نقدهاي زيادي به آن دوره وارد است.
اتاق جزيرهاي عمل ميكرد و با خارج از خودش ارتباط برقرار نكرد. با دولت نتوانست
ارتباط بگيرد و بازرگانان و بخش خصوصي را ارتباط بدهد. چقدر اين نقدها وارد است؟
در دوره مديريت من، ما عضو فعال اتاقهاي كميسارياي اتاقهاي كشورهاي اسلامي
بوديم. من خودم كانديدای رياست اين مجموعه بودم. عضو فعال اتاق ICC مجمع اتاقهاي
دنيا (كه مقر آن در پاريس است)، بوديم. در اروپا كه اتاق ايجاد كردند به مناسبت
اينكه با رئيس وقت آنجا رابطه نزديك داشتيم، عضو شديم. من فقط به موارد تيتروار
اشاره ميكنم. خدا لطف كرده بود که دولت و نظام به جايي رسيده بودند كه در مواردي
كه در اختلافات بينالمللياش به مشكل ميخورد از من كمك ميگرفتند. من به مواردي
كه درست كردم، اشاره ميكنم. سر قضیه سلمان رشدي، اروپا عليه ايران موضع گرفت و
تمام سفرا را به كشورها فراخواندند. ما رفتيم آنجا رابطه ايران با اروپا را از
طريق فرانسه درست كرديم. جريان ايران و عربستان را اصلاح كرديم. جرياني كه حجاج را
شهيد كردند و چند نفر از خانمها را شهيد كردند، رابطه ايران با عربستان بههم
خورد و مرحوم امام (ره) حج را تعطيل كردند. مدتي كه گذشت، امام از این اتفاق اظهار
نارضايتي كردند. ما براي رفع اين مسئله وارد عمل شديم. دو نمايشگاه در جده و رياض
گذاشتيم. تمام اينها در اثر نزديكي رئيس اتاق جده به من بود. تا من پيشنهاد كردم
خيلي استقبال كرد. اين باعث شد با حرفهايي كه ما زديم و صحبت كرديم، زمينه مساعد
شد كه از مرحوم هاشميرفسنجاني دعوت كنند تا به عربستان برود.
ولي رابطه با مصر كه درست نشد.
اصلاح شد و رابطه ديپلماتيك برقرار كرديم. سفير مصر اينجاست و سفير ما
هم در آن كشور بهسر ميبرد. در سال 1985 و دوره آقاي هاشمي، روابط ايران با دنيا
خيلي خراب شد و ريسك ايران در بازار بينالمللي تا حدود 25 تا 30 درصد توسط خود
بانكهاي ايراني بالا رفت. بانكهاي خارجي اسناد ما را كه ميخواستند نقد كنند، 30
درصد از آن كم ميكردند. تمام معاونان اقتصادي وزارتخانهها در جلسه بودند، آنجا
مطرح كردم كه چرا ريسك ايران افزايش يافته است. ما 20 ميليارد دلار ميداديم و 18
ميليارد دلار به قيمت روز دريافت ميكرديم. وزراي اقتصادي بهانه آوردند كه موضوع
سياسي است. ما به اروپا سفر كرديم. با سفارت آلمان و اتاق بازرگاني آلمان هماهنگ و
مشكل را حل كرديم.
شما درباره دهه 70 صحبت ميكنيد كه از نگاه اقتصاددانان هم بهترين دهه
از نظر سياست خارجي ايران بود. سياست خارجي هم تأثير مستقيم روي اقتصاد دارد. درحالحاضر
با توجه به زورگويي آمريكا، هيچ كشوري حاضر نيست با ايران ارتباط برقرار كند. در
شرايط فعلي چه راهكاري داريد؟
همين كارها را بايد انجام دهيم. مذاكره با جنگ كاري ندارد. ما بايد
جواب حرفهاي ديگران را بدهيم. منتها بايد منطقي جواب بدهيم.
بانك مركزي و سياستگذار پولي يكسري محدوديتها مثل
بازگشت ارز حاصل از صادرات و تعهدات ارزي قائل شده است. در اين رابطه چه نظري
داريد؟
اينها همه از قبل بوده، منتها روش اجراكردن آن غلط است. هم بانك مركزي
و هم بازرگانان حق دارند، زيرا سيستم غلط است. چيزي كه بهعنوان قانون و بخشنامه
اعلام ميكنند، عمل نميكنند. اين را به چه كسي بگوييم؟ درحالحاضر اگر فرمهاي
بانكي را بخوانيد كه از صدتا معامله يك نفر هم نميخواند، تمامش خيابان يكطرفه
است. همهاش بازرگان محكوم است و حكم به نفع بانك است. اينها غلط است. بايد اصلاح
شود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 14 بهمن 97، شماره: 3359