ارتقاي شاخص توسعه مناطق محروم با تقويت جايگاه مدارس شبانه‌روزي

مشخصه بارز يك جامعه توسعه‌يافته، صرفا داشتن موقعيت جغرافيايي و اقتصادي موفق و نیز قدرت سياسي نيست، بلكه برخورداري از يك نظام تعليم‌و‌تربيت زنده، پويا و مترقي نيز معرف ميزان توسعه‌يافتگي جوامع به شمار مي‌آيد؛ از اين‌رو، نظام‌هاي آموزشي، در عصر امروز به ابزارهاي قدرتمندي براي توسعه همه‌جانبه كشورها تبديل شده‌‌اند كه وظيفه تعليم‌و‌تربيت منابع انساني متخصص، متعهد و پوياي هر كشور را بر عهده دارند.

شعار سال: تحقق ارزش‌ها و آرمان‌هاي متعالي كشور ما نيز مستلزم توجه همه‌جانبه به ابعاد فرهنگي، علمي، اجتماعي و سياسي و اقتصادي است که اين مهم جز از مبدأ کلاس‌هاي درس مدارس و ريل‌گذاري صحيح در آموزش‌وپرورش و توجه به ساحت‌هاي شش‌گانه نظام تعليم‌و‌تربيت، با ويژگي‌هايي كه در بند يكم اهداف كلان سند تحول بنيادين آموزش‌وپرورش به آن تأكيد شده است (تربيت انساني موحد، مؤمن و معتقد، متخلق به اخلاق اسلامي، عدالت‌خواه، خلاق و كارآفرين و...) امكان‌پذير نخواهد بود. از سوي ديگر، بند 16 از فصل دوم سند تحول بنيادين آموزش‌وپرورش (بيانيه ارزش‌ها)، تحقق عدالت آموزشي و تربيتي در ابعاد کمّي، همگاني و الزامي، با رعايت تفاوت‌هاي فردي، جنسيتي، فرهنگي و جغرافيايي را به عهده آموزش‌وپرورش گذاشته و اين نهاد را موظف به ايجاد شرايط دسترسي آموزش براي همگان كرده است. از اين روي، آموزش‌وپرورش موظف است با تأکيد بر شايستگي‌هاي پايه، زمينه‌هاي لازم دستيابي دانش‌آموزان لازم‌التعليم، براي رسيدن به مراتبي از حيات طيبه را براي همگان فراهم کند.
تأسيس و راه‌اندازي مدارس شبانه‌روزي در كشور، يكي از مصاديق گسترش و بسط عدالت آموزشي و تربيتي، با ويژگي‌هاي مورد اشاره در نظام تعليم و تربيت كشور است كه علاوه بر ارتقاي پوشش تحصيلي افراد لازم‌التعليم مناطق محروم و كمتر برخوردار روستايي و عشايري، ارتقاي سطح کيفي آموزش و کاهش ميزان افت تحصيلي، فراهم‌کردن زمينه‌هاي تربيت صحيح دانش‌آموزان، پيشگيري از تبعات منفي اخلاقي و اجتماعي ناشي از مهاجرت دانش‌آموزان به مراکز شهري و استفاده بهينه از منابع انساني و امکانات و اعتبارات آموزشي در مناطق کم‌جمعيت، فراهم‌كردن زمينه تربيت نيروي انساني مورد نياز مناطق محروم و عشايري از بين دانش‌آموزان بومي و مسئوليت آماده‌سازي دانش‌آموزان براي تحقق مراتبي از حيات طيبه و شكل‌گيري هويت ايراني- اسلامي آنان را بر عهده ‌دارد. مدارس شبانه‌روزي ايران، نخستین‌بار در سال 1354 با تأسيس 9 باب مدرسه و با حدود هزارو 300 دانش‌آموز در نه استان کشور فعاليت خود را آغاز کرد و با توجه به شرايط حاکم بر نحوه اداره آن، مورد استقبال روستاييان و عشاير كشور قرار گرفت که پيش از آن مجبور بودند فرزندان خود را براي ادامه تحصيل به شهرهاي اطراف بفرستند. در سال 1357 تعداد مدارس شبانه‌روزي، به 65 واحد رسيد؛ ولي اکنون به فضل الهي، به ضرس قاطع مي‌توان اذعان کرد که به جز شهر تهران، همه استان‌هاي كشور، از نعمت وجود مدارس شبانه‌روزي، بهره‌مند هستند.بررسي وضعيت آمار فضاهاي آموزشي و ميزان پوشش تحصيلي دانش‌آموزان مدارس شبانه‌روزي، مؤيد آن است که در سال تحصيلي جاري (٩٨-٩٧) تعداد 402هزار و 908 دانش‌آموز در سه‌هزارو 202 مدرسه در كشور، به تحصيل در مدارس شبانه‌روزي اشتغال دارند كه از اين تعداد، دوره دوم آموزش متوسطه نظري با هزارو 175 مدرسه و 155هزارو 875 دانش‌آموز (حدود 9.8 درصد کل مدارس اين دوره)، بيشترين و شاخه فني و حرفه‌اي با 328 مدرسه و 43هزارو هفت دانش‌آموز، كمترين آمار مدارس شبانه‌روزي را به خود اختصاص داده است و از اين ميان استان خراسان رضوي، با ١٢٣ مدرسه و 17هزارو 154 دانش‌آموز، بالاترين پوشش تحصيلي و استان قم با چهار مدرسه ٨٥٧ دانش‌آموز، كمترين پوشش تحصيلي در مدارس شبانه‌روزي را به خود اختصاص داده است. آنچه اهميت دارد، توجه به اين نکته است که باوجود کاهش تعداد مدارس شبانه‌روزي در سال‌هاي اخير، جذب دانش‌آموزان در اين مدارس، با روند افزايشي روبه‌رو بوده است و اين نشان از افزايش ميزان رضايتمندي دانش‌آموزان و اولياي ايشان از مدارس شبانه‌روزي دارد که مي‌توان از آن به عنوان يکي از افتخارات نظام آموزش‌وپرورش در تحقق عدالت آموزشي نام برد.
- تشكيل دبيرخانه كيفيت‌بخشي به مدارس شبانه‌روزي در معاونت آموزش متوسطه و دعوت از شركاي درون‌سازماني و برون‌سازماني، به‌منظور ايجاد تعامل سازنده برای حمايت از مدارس شبانه‌روزي.
ـ كيفيت‌بخشي به برنامه‌هاي آموزشي‌و‌پرورشي و تأكيد بر توانمندسازي مديران و سرپرستان مدارس شبانه‌روزي و توسعه مشاركت و فعاليت‌هاي گروهي دانش‌آموزان با ابتنا بر محورهاي برنامه تعالي مديريت مدرسه و فعاليت‌هاي بسيار ديگري که در اين مجال نمي‌گنجد. بي‌شك براي دستيابي به شرايط مطلوب و مورد انتظار در مدارس شبانه‌روزي و حل ريشه‌اي مسائل و مشکلات اين مدارس، نيازمند آسيب‌شناسي و مطالعات دقيق‌تر مسائل و مشكلات اين مدارس و دانش‌آموزان آن است كه اين مهم، در سال تحصيلي جاري در دستور كار کارشناسان دفتر آموزش متوسطه نظري وزارت آموزش‌وپرورش قرار گرفته و با تشكيل شناسنامه مدارس شبانه‌روزي و نظارت باليني بر وضعيت آموزشي، تربيتي و فضا و تجهيزات اين مدارس، اميدواريم به‌زودي تمامي مسائل و مشكلات موجود شناسايي و ضمن اولويت‌بندي، با اتخاذ تصميمات و تمهيدات لازم، شاهد حل بسياري از مشكلات موجود باشيم و به سمتي پيش رويم تا مدرسه شبانه‌روزي، به‌مثابه يک مدرسه برتر و دوست‌داشتني و مطلوب براي آينده‌سازان نظام جمهوري اسلامي ايران باشد.