شعار سال: دونالد ترامپ' رییس جمهوری آمریکا 18 اردیبهشت سال 97 در شبکه های خبری بین المللی حتی شبکه هایی که متهم به دروغ پراکنی می کند، ظاهر شد و پس از ماه ها کش و قوس با مشاوران و حتی اخراج آنها از 'رکس تیلرسون' گرفته تا 'جیمز متیس' وزیر دفاع پیشین آمریکا سرانجام خروج آمریکا از توافق بین المللی برجام را اعلام کرد.

توافقنامه برجام که پس از دو سال و نیم مذاکره و در 23 تیر 1394(14 ژوئیه 2015) به امضای ایران و گروه 1+5 رسید، همچون زمان مذاکرات پس از توافق نیز مسیر پر فراز و نشیبی را طی کرد؛ مسیری که با وجود تاکید 14 باره آژانس بین المللی و پشتوانه حقوقی- سیاسی قطعنامه 2231 بازهم دولت پیمان شکن ترامپ در چارچوب سیاست خروج از پیمان ها و توافق های بین المللی و فشار حداکثری بر ایران از آن خارج شد.

با خروج آمریکای ترامپ از توافق هسته ای برجام ، تحولات برجامی به گونه دیگری رقم خورد؛ اکنون توافق150 صفحه ای که بایستی طرف های غربی و از جمله آمریکا، تعهدات برجامی خود را به واسطه برداشتن تحریم های ثانویه انجام می دادند، با وجود ترامپ و تیم امنیتی ضدایرانی آن همچون 'جان بولتون' مشاور امنیت ملی و 'مایک پمپئو' در مقام وزارت امورخارجه کار دشواری را پیش رو داشتند.

خروج آمریکا از برجام همچنین منجر به تحولاتی تازه در حوزه برجامی شد، نخستین کمیسیون مشترک برجام در3 مهر1397 با حضور وزرای امورخارجه گروه تازه تاسیس 1+4 در نیویورک برگزار شد که طرف های برجامی ضمن تاکید بر حفظ این توافق، برای تداوم مناسبات اقتصادی خواستار ایجاد «سازوکار ویژه مالی» (SPV) شدند. یازدهم بهمن97 نیز ساز وکار حمایت از مبادلات تجاری ایران و اروپا(اینستکس) به ثبت رسید.

اما فرایند تحریم های دومرحله ای آمریکا، فشار بر خریداران نفتی، اعلام تمدید نکردن برخی معافیت های هسته ای از سوی ترامپ و بالاخره تعلل و عدم توانایی اروپا در ایجاد ظرفیت های اقتصادی باعث شد تا جمهوری اسلامی ایران مطابق با بندهای 26 و 36 برجام برخی تعهدات خود را کاهش دهد.

'حسن روحانی' رییس جمهوری اسلامی ایران امروز - چهارشنبه - در سخنانی در نشست هیات دولت درباره تصمیمات تازه ایران در قبال برجام گفت: استراتژی نظام تعهد برابر تعهد، تهدید برابر تهدید و اقدام در برابر اقدام است، امروز نمی خواهیم از برجام خارج شویم. همه مردم ایران و جهان بدانند امروز روز پایان برجام نیست بلکه گام جدید در برجام بر طبق برجام و براساس برجام است.

رییس شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: برجام در بندهای26 و 36 به ما حق داده اگر طرف مقابل برجام عهد خود را نقض کند این مسئله را در کمیسیون مشترک مطرح و از زمانبندی عبور کردیم و علیرغم تاکید اروپایی ها گفتند خروج آمریکا را جبران کرده و به تعهدات خود عمل می کنیم ولی در مقام عمل چیزی صورت نگرفته است.

روحانی در خصوص کاهش تعهدات برجامی مورد نظر ایران گفت: ' امروز ما به سران پنج کشور اعلام کردیم که از دو اقدامی که تاکنون انجام می دادیم، صرف نظر خواهیم کرد. این دو اقدام در واقع به یک بیان ساده دو فروش بود. یعنی هر وقت مواد غنی شده ما به 300 کیلوگرم می رسید ما اضافه بر آن را به کشوری دیگر می فروختیم و در عوض آن کیک زرد می گرفتیم اما از امروز این فروش متوقف می شود.

وی دومین اقدام ایران را توقف،فروش آب سنگین عنوان کرد و افزود: هر وقت تولید آب سنگین ایران از 130 تن تجاوز می کرد ما مقدار اضافه را به کشوری می فروختیم.امروز این فروش را هم متوقف می کنیم.

روحانی تصریح کرد: البته این اقدام برای 60 روز است. به طرف مقابل در 1+5 اعلام می کنیم که اگر همه طرف های برجام ظرف 60 روز پای میز مذاکره آمدند و با هم صحبت کردیم و به نتیجه رسیدیم و منافع ملی ما مخصوصا در موضوع نفت و بانک تامین شد، ما به نقطه اول بر می گردیم.

رییس قوه مجریه تاکید کرد: یعنی اگر آنها از امروز تا حداکثر 60 روز دیگر به جبران پرداختند ما هم به شرایط امروز یعنی 17 اردیبهشت 98 برمی گردیم ولی اگر در پایان 60 روز به نتیجه ای نرسیدیم دو اقدام دیگر را پیش خواهیم گرفت.

روحانی در خصوص اقدامات بعدی جمهوری اسلامی ایران گفت: در برجام توافق بر این بود که غنی سازی در سطح 3.67 درصد نگه داشته شود، بعد از 60 روز ما از این اقدام خودداری خواهیم کرد یعنی دیگر سطحی برای ما مطرح نخواهد بود.

وی موضوع دوم را مربوط به راکتور آب سنگین اراک ذکر کرد و اظهارداشت: بنا بود این راکتور با همکاری کشورهای دیگر نوسازی شود، اما در مسیر انجام متوقف شد. به 5 کشور طرف برجام پیغام دادیم اگر این اقدام ایران را بهانه‌ای برای حضور پرونده ایران در شورای امنیت قرار دهند با اقدام فوری ایران مواجه خواهند شد.

تحولات بسیار مهم و سریع ذکر شده که در فاصله زمانی چند روز گذشته بخش زیادی از توان دیپلماتیک و رسانه ای کشورهای طرف مذاکره در برجام را درگیر خود ساخته است، نشان می دهد که برجام همچنان دارای ظرفیت های بسیار زیادی است که بازی هوشمندانه طرف های ذینفع در آن می تواند به ایجاد موازنه ثبات آفرین منجر شود.

ارایش سیاسی و رسانه ای جدید ایران دراستانه سالگرد خروج امریکا از برجام، نشان می دهد که بازیگر هوشمند و صبور میدان های سخت، 'تصمیم راهبردی' خود را برای بهره گیری از مجموعه ابزارهای در اختیار به منظور تغییر موازنه منفی و دفاع از ثبات و امنیت پایدار در منطقه گرفته است.

به نظر می رسد صبر راهبردی ایران پس از یک سال بدعهدی امریکا و اروپا به پایان رسیده و'تصمیم راهبردی ایران' بدون توجه به واکنش های امریکا و اروپا رونمایی می شود.

از دیگر سو، امریکا به خوبی از ظرفیت های راهبردی ایران در حوزه های مختلف که پشتوانه غیرقابل خدشه ای برای پیشبرد تصمیمات راهبردی است، به خوبی اگاهی دارد. در این چارچوب، ترکیب صبر راهبردی، ظرفیت های راهبردی و تصمیمات راهبردی می تواند تولید اقتدار راهبردی برای حفاظت از منافع ملی کند.

در فرجام همه شواهد حاکی است که صبر استراتژیک ایران به پایان رسیده و مسیری به جز بازگشت بی تنازل امریکا به ریل تعهدات قانونی این کشور در برجام که پشتوانه ان قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است پیش روی دولت ترامپ نخواهد بود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری جمهوری اسلامی ، تاریخ انتشار 18اردیبهشت 98، کد خبر: 83307229، www.irna.ir