این روزها مشکل آلودگی محیط زیست مسئله‌ای است که بسیاری از کشور‌ها را درگیر خود کرده است. در حال حاضر مشکلات زیست محیطی برای سلامت انسان‌ها و حیوانات خطرات بسیار زیادی را ایجاد کرده و این مسئله می طلبد توجه ویژه ای به بحث محیط زیست شود.

با انقلاب صنعت، آلودگی‌های زیست محیطی در جهان افزایش یافته و این موضوع نگرانی‌هایی ناشی از اثرات آلودگی به وجود آورده است.

توسعه اقتصادی به عنوان یک مسئله اساسی در سیاست‌های هر کشور، ازیک سو با صنعت، تکنولوژی و از سوی دیگر با آلودگی‌های زیست محیطی ارتباطی نزدیک دارد.

یکی از مواردی که باعث آلودگی محیط زیست می‌شود آلایند‌های و پساب‌های کارخانه‌های صنعتی است.

کارخانه کاوه سودای مراغه در سال ۱۳۸۳ با هدف اشتغالزایی آغاز به کار کرد تا بخشی از مواد اولیه کارخانجات تولیدی شیشه، مواد شوینده و سایر واحد‌ها را فراهم کند.

‌سال ۱۳۸۹ فعالیت این واحد تولیدی مواد شیمیایی به دلیل تخلفات زیست محیطی و آسیب رسانی به اراضی کشاورزی جنوب آذربایجان شرقی برای مدتی متوقف شد و سپس به گفته مسئولان وقت، با اصلاح مسائل مربوط به محیط زیست فعالیت خود را از سر گرفت. اما اخیراً باز هم شبهاتی در خصوص مسائل زیست محیطی مربوط به این کارخانه مطرح شده است.

آلایندگی زیست محیطی کارخانه «کاوه سودا» در مراغه دغدغه مردم و فعالان دانشجویی و زیست محیطی را زیاد کرد.

بر اساس اعلام کارشناسان روزانه دستکم ۸ هزار متر مکعب فاضلاب صنعتی با مقدار ای سی بالای ۲۰۰ هزار میکروزیمنس در لاگون‌های خاکی و غیر استاندارد به وسعت حدود ۳۰۰ هکتار در محوطه اطراف این کارخانه رهاسازی شده و منابع زیر زمینی آب و خاک منطقه مراغه و بناب را با تهدید جدی مواجه می‌کند. همچنین حجم پسماند صنعتی کاوه سودا حدود ۱۳۰۰ تن در روز بوده که معادل ۶۰ درصد پسماند ویژه استان است، اما هیچ روش استانداردی برای مدیریت پساب و پسماند بسیار خطرناک این کارخانه به کار نمی‌رود.

یک فعال دانشجویی در این باره می‌گوید: کارخانه کاوه سودا مواد اولیه صنایع را تولید می‎‌کند. چند سال پیش این کارخانه فاجعه زیست محیطی را رقم زد. لاگون‌های غیر استاندار این کارخانه قرار بود پساب‌ها را نگه دارد، تا زمانی که آن‌ها تبخیر شوند و مازاد آن را رها کنند، متاسفانه این لاگون‌ها شکسته شد نزدیک به ۸۰۰ هکتار زمین‌های اطراف کارخانه دچار آسیب شدند، به طوری که تا چند سال کشاوزان نمی‌توانستند از این زمین‌ها استفاده کنند.

او می افزاید: با وجود چنین معضلی کارخانه خسارتی را به افراد محلی پرداخت کرد. با صحبت‌هایی که با این افراد داشتیم گفتند: آن لحظه هزینه خسارت را پرداخت کردند فکر می‌کردیم پول خوبی را پرداخت کردند، اما با گذشت زمان متوجه شدیم در این زمین‌ها نمی‌توانیم کشاورزی کنیم.

البته قابل ذکر است که کارخانه کاوه سودا برای پرداخت خسارت، چند سالی تعطیل شد و بعد از پرداخت خسارت‌ها دوباره آغاز به کار کرد.

این فعال دانشجویی معتقد است در سال گذشته با شروع فعالیت این کارخانه تعدادی از نمایندگان نسبت به این مسئله اعتراض کردند. امسال با شروع بارندگی‌های اخیر فیلم‌هایی در فضای مجازی منتشر شد که مورد توجه مردم قرار گرفت.

او می‌گوید: بارندگی‌های اخیر موجب شد تا لاگون‌های کارخانه دوباره سرریز شود و ممکن بود اتفاق سال‌های قبل تکرار شود.با توجه به این شرایط و مسئولان کارخانه تصمیم گرفتند پساب‌ها را از طرق کانال‌هایی که به سمت دریاچه ارومیه می رود، رها کنند، آزمایش‌ها نشان داده است ph این پساب‌ها ۴۳/۱۰ است و این ph برای اکوسیستم طبیعت مناسب نیست و باعث تخریب منابع طبیعی می‌شود.

با توجه به آزمایش‌های انجام شده این نتیجه بدست آمده است دی سی چاه‌های آب اطراف کارخانه کاو سودا نسبت به سایر نقاط متفاوت است و این نشان دهنده نفوذ پساب کارخانه به آب‌های زیر زمین است.

این فعال دانشجویی می‌گوید: دومین مطالبه ما این است که کارخانه کاوه سودا باید تصفیه خانه مخصوص داشته باشد تا با راه سازی پساب به دریاچه ارومیه مشکل زیست محیطی به وجود نیاید.

وی با اشاره به مطالبه سوم می‌افزاید: کارخانه کاوه سودا ساختار خود را برای تولید تغییر دهد.

این فعال دانشجویی می‌گوید: ما به مسئولین استانی نامه نوشتم و از آن‌ها خواستیم مشکل زیست محیط کارخانه کاوه سودا را پیگیری کنند که متاسفانه با ما همکاری نکردند.

با توجه به مشکل زیست محیطی کارخانه کاوه سودا، جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در نامه‌ای خطاب به معاون رئیس جمهور خواستار برخورد قانونی با تخلفات وسیع زیست محیطی کارخانه صنایع شیمیایی کاوه سودا شدند. که در بخشی از این نامه آمده است: با وجود آلودگی خطرناک پساب و پسماند کارخانه صنایع شیمیایی کاوه سودا که تولیدکننده کربنات سدیم در شهرستان مراغه می‌باشد، اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی از اقدام قانونی برای برخورد با تخلفات وسیع این واحد شیمیایی قصور کرده است.

همه اینها در حالیت که فعالان محیط زیست، فعالان دانشجویی، مردم مراغه دنبال تعطیلی یک کارخانه نیستند؛ اصرار آن‌ها بر اصلاح فرایند است تا موانع برداشته شود و با ظرفیت بیشتر برای منطقه سودآوری کند.

خواسته، احداث سیستم تصفیه متناسب با حجم و نوع پساب خروجی است. باید تصفیه خانه احداث می‌شد و به گفته فعالان محیط زیست لاگون برای زمانی است که امکان تصفیه پساب وجود ندارد، نه اینکه فقط از لاگون بدون استفاده از فرآیند تصفیه بهره برداری شود.

لاگون هیچگاه جوابگوی این حجم پساب نیست. پیشنهاد فعلان محیط زیست علاوه بر اصلاح سیستم «تصفیه»، اصلاح «فرآیند تولید» است.

فرآیند تولید فعلی که پساب حاصل این فرآیند، آلاینده است، مربوط به دهه ۱۸۶۰ است که در این روش فاضلاب و پساب خروجی نه تنها آلاینده و ترکیبات مضری دارد، بلکه خطرناک ارزیابی شده است. اینکه لاگون مطرح می‌شود، تعریف لاگون استاندارد هم مشخص است و باید ضخامت و حجم و ورودی آن مشخص باشد.

برای لاگون در اطراف کارخانه مجوزی صادر نشده است، بلکه در اطراف دریاچه طبق نقشه اجازه استقرار لاگون داده شده و حضور لاگون در کنار کارخانه، باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی و اراضی کشاورزی است، استاندارد نبودن لاگون‌های باعث شده آن‌ها را به استخر خاکی کند، و این لاگون‌ها ایزوله نیستند و به شدت به زمین و آب‌های زیر زمینی نفوذ کرده و آن‌ها را آلوده می‌کند.

در این راستا نمایندگان این استان هم نسبت به مشکلات زیست محیطی کارخانه واکنش نشان داده اند. ساعی، نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در این باره می‌گوید: فاجعه زیستی «کاوه سودا» را از طریق مجلس پیگیر‌یم، عجیب است اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی برخورد قانونی با تخلفات زیست محیطی کارخانه کاوه سودا نداشته است.

احمد علیرضا بیگی، نماینده مردم تبریز و اسکو و آذر در واکنش به سکوت حفاظت محیط زیست در قبال آلایندگی شدید زیست محیطی کارخانه کاوه سودا، می‌گوید: استاندارد‌های مصوب سازمان حفاظت محیط زیست برای خروجی صنایع تحت عنوان قانون نحوه جلوگیری از آلودگی آب تدوین شده، برای کارخانه کاوه سودا اعمال نشده است و خروجی پساب آن بسیار خطرناک و آلاینده است.

این نماینده مجلس شورای اسلامی معتقد است با توجه به دپو پسماند‌های خطرناک در محل کاوه سودا، باید به مسئولان امر یادآور شویم که متخلفان در این مورد به موجب ماده ۳۱ قانون پسماند‌های ویژه در اماکن غیر مجاز، به حداکثر مجازات تعیین شده در مواد ۱۶ و ۲۰ قانون محکوم می‌شوند، اما با اینکه کاوه سودا پساب و پسماند بسیار خطرناک خود را بدون تصفیه و امحاء در محوطه بیش از ۳۰۰ هکتاری این کارخانه در باغشهر مراغه رهاسازی می‌کند، از اعمال این قانون ظاهراً معاف شده است!

البته مشکلات زیست محیطی کارخانه کاوه سودا موجب شده تشکل‌های دانشجویی نیز در این رابطه دست به مطالبه گری بزنند. در همین راستا دانشجویان دانشگاه مراغه هم از مسئولین کارخانه چند مطالبه دارد که اولین مطالبه آنها استاندارد سازی لاگون‌ها کارخانه است، تا پساب از آن‌ها سرریز نکند و به آب‌های زیر زمینی نفوذ نکند.

مجید علی‌جانی، دبیر سیاسی جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه مراغه در رابطه با پیگیری این تشکل درباره مشکلات کارخانه کاوه سودا می‌گوید: ما نامه‌ای به امام جمعه مراغه و هیئت مدیره کارخانه کاوه سودا زدیم و از امام جمعه تقاضا کردیم که پیگیر موضوع آسیب زیست محیطی این کارخانه باشند. از هیئت مدیره نیز تقاضای پاسخگویی به مردم و رسانه‌ها را داشتیم.

علیجانی ادامه می‌دهد: همچنینسراغ مدیرعامل کارخانه رفتیم و سوالاتی را در مورد شبهات موجود در این زمینه مطرح کردیم. وی تا حدودی به سوالات مطرح شده پاسخ داد. از جمله این سوالات، سوالات مربوط به فرایند تولید بود که توسط مدیرعامل کارخانه به تفضیل مورد بحث قرار گرفت و تا حدودی شبهات ما را بر طرف کرد.

دبیر سیاسی جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه مراغه در ادامه می‌گوید: سوال دیگر در مورد مسئله لاگون‌ها بود و اینکه این لاگون‌ها ژئوممبران نیستند که جواب‌هایی در این زمینه گرفته شد از جمله اینکه استاندارد این لاگون‌ها از نظر جهانی، رسی بودن است و نه ژئوممبران بودن که منتها با توجه به اصرار محیط زیست ما سعی در ژئوممبران کردن این لاگون‌ها داریم. این سوال از دغدغه بسیاری از مردم هم است که جواب‌هایی نیز به آن داده شد.

وی می افزاید: در پایان جلسه نیز قرار شد که مدیرعامل کارخانه کاوه سودا به دانشگاه بیاید و پاسخگوی سوالات و ابهامات دانشجویان باشد و درهای کارخانه نیز بیش از پیش به روی دانشجویان و دغدغه مندان باز باشد.

علی‌جایی معتقد است هنوز هم ابهاماتی در مورد این کارخانه وجود دارد منتها نیاز است که یک کارگروه تخصصی به همراه دانشجویان دغدغه مند در آن حضور داشته باشند و مسائل را بررسی کنند و من امیدورام که به زودی این جمع اعلام آمادگی کند و مدیر عامل نیز بدون محدویت به سوالات و شبهات مطرح شده پاسخ دهد تا مسئولین و دغدغه مندان با دید بهتری روش های برخورد با این کارخانه را بررسی کنند.

در آخر باید بگوییم که قطعا دانشجویان ضمن پیگیری مشکلات این کارخانه، به دنبال توسعه پایدار هستند و معتقدند هیچ گونه خطری نباید متوجه اشتغال ایجاد شده در این کارخانه و رونق تولید شود.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری دانشجو ، تاریخ انتشار:11 خرداد 1398 ، کدخبر:767582  www.snn.ir ،