پرونده پیامک‌های مزاحم در پلیس فتا

سازمان تنظیم مقررات روز گذشته لیستی از 70شرکت متخلف حوزه پیامک‌های تبلیغاتی را برای پلیس فتا فرستاد و نام شرکت‌های متخلف را هم به‌صورت علنی منتشر کرد. این شرکت‌ها به‌دلیل فرستادن پیامک بدون اجازه مشترک، مقصر شناخته شده‌اند و اینطور که مجید حقی، معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری گفته، ارائه این لیست با هدف جلوگیری از تضییع حقوق مشترکان انجام شده است.

شعار سال: طبق اعلام رگولاتوری، «اینگونه اقدامات مصداق فعالیت‌های غیرمجاز پستی، مخابراتی و فناوری اطلاعات بوده و اعمال مقررات در مورد آنها از وظایف و اختیارات رگولاتوری است.

اپراتورهای تلفن همراه باید از ارائه خدمات مستقیم یا غیرمستقیم به این دسته از شرکت‌ها جلوگیری کنند و این شرکت‌ها نیز وظیفه دارند ارائه سرویس‌های غیرمجاز و همچنین تبلیغات خود در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی مبنی بر ارائه چنین سرویسی را متوقف کنند.» هرچند این شرکت‌ها که برخی از آنها نیز جزو خدمات‌دهنده‌های شناخته شده و بزرگ در سطح کشور هستند، مورد برخورد قرار گرفته‌اند، اما بخش جدی از ارسال‌کنندگان پیامک انبوه همچنان در یک محیط پنهان و با استفاده از روش‌های خاص دیگری به کسب و کارشان مشغول هستند. در کنار این کسب و کار غیرعادی، بازار سیاهی از اطلاعات خصوصی مشترکان موبایل کشور نیز شکل گرفته است.

هرچند با اقدامات اخیر سازمان تنظیم مقررات و تأکید وزیر ارتباطات، حجم بازار تبلیغات پیامکی کوچک شده اما تا رسیدن به نقطه صفر هنوز راه در پیش است. چرا این شکایت به پلیس فتا ارائه شده، به چه دلیلی پیامک‌های مزاحم هنوز قطع نشده‌اند و بازار سیاه بزرگی که در کنار این سیستم مزاحم شکل گرفته چطور کار می‌کند؟

چرا پلیس فتا؟

محمدجعفر نعناکار، مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات ایران درباره اینکه چرا لیست شرکت‌ها به پلیس فتا ارجاع شده و وزارت ارتباطات یا رگولاتوری رأسا برای قطع دسترسی‌های آنها اقدام نکرده، به همشهری می‌گوید: «تخلف‌های این حوزه را 2 سازمان افتا و فتا پیگیری می‌کنند. فتا روی تخلفات عام تمرکز دارد و در چنین مواقعی به‌عنوان ضابط قضایی وارد عمل می‌شود و پرونده را باز می‌کند. ضابط قضایی نیز پرونده را تشکیل داده و آن را برای پیگیری به دادسرا می‌فرستد. وزارتخانه به 2 علت نمی‌تواند رأسا اقدام کند؛ یکی به این دلیل که ضابط نیست و دوم به این دلیل که تخلف‌های این‌چنینی در حوزه عمومی به حوزه پلیس فتا مربوط می‌شود.» او می‌گوید: «قطع سرشماره‌ها از 2 طریق اتفاق می‌افتد؛ یا شکایتی از طریق سامانه # 800*رخ داده که رگولاتوری وارد قضیه می‌شود، یا این سامانه‌ها # 800* را دور می‌زده‌اند که پلیس فتا به‌عنوان ضابط باید وارد شود.»

بازار سیاه اطلاعات مشترکان

برای جذب مشتریان تبلیغات پیامکی برخی از شرکت‌های تبلیغاتی از اطلاعات شخصی کاربران برای ارائه سرویس به ارسال‌کننده‌های پیامک استفاده می‌کنند. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد، این شرکت‌ها در پنل‌های ارسال پیامک‌شان قابلیت جست‌وجو و فیلتر مشترکان گیرنده براساس سن، جنس، محل رفت‌وآمد و... را دارند. جالب اینکه مشتری می‌تواند بعد از پایان ارسال پیامک، ‌لیست شماره‌هایی را که به آنها پیامک ارسال شده در یک فایل اکسل در اختیار داشته باشد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، بخشی از این اطلاعات – مثل محل رفت‌وآمد مشترک- صرفا از طریق دسترسی به داده‌های آنتن‌های موبایل امکان‌پذیر است و همین نشان می‌دهد، اپراتورها در حفظ اطلاعات‌شان به اندازه کافی سختگیری نداشتند. از مدتی پیش و با جدیت بیشتر وزارت ارتباطات در مقابله با این سیستم‌ها، ‌بازار فروش اطلاعات مشترکان کوچک‌تر شد اما با توجه به اینکه ارسال پیامک‌های مزاحم هنوز ادامه دارد، به‌نظر نمی‌رسد اندازه این بازار به صفر رسیده باشد.

راه‌های ارسال پیامک مزاحم

سرشماره

یکی از قدیمی‌ترین راه‌های ارسال پیامک تبلیغاتی و مزاحم سرشماره است. شرکت‌های دارای سرشماره: این شرکت‌ها با سرشماره‌های تعیین شده پیامک تبلیغاتی می‌فرستند. این سرشماره‌ها عموما برای اپراتورها به‌عنوان یک شرکت شناخته شده و به همین دلیل، امکان گزارش آن در سامانه # 800* وجود ندارد اما سازمان تنظیم مقررات (مثل همین نمونه اخیر)‌می‌تواند موارد تخلف را به پلیس فتا گزارش کند.

سیم‌کارت‌های شخصی

برخی شرکت‌ها یا افراد با استفاده از سیم‌کارت‌های شخصی که عموما باید در اختیار مشترکان عادی باشد، برای فرستادن پیامک استفاده می‌کنند. این اشخاص می‌توانند پیامک‌هایشان را در مقیاس انبوه ارسال کنند و راه شکایت از آنها # 800* است. اپراتورها باید در این زمینه همکاری داشته باشند.

تلفن ثابت

اخیرا مخابرات سرویسی را ارائه داده که مشترکان بتوانند با خط ثابت پیامک بفرستند. شرکت‌ها و اشخاص به تازگی با این شیوه پیامک‌های مزاحم ارسال می‌کنند. برای جلوگیری از فعالیت این شرکت‌ها، ‌مشترکان دریافت‌کننده می‌توانند از طریق مخابرات شکایت کنند. این فرستنده‌ها با شکایت مشترک از طریق مخابرات قابل پیگیری هستند.

بازار سیاه اطلاعات مشترکان