شعار سال: همدان شهری تاریخی است که قدم‌زدن در کوچه پس کوچه‌های آن و وجود برخی خانه‌های قدیمی ‌در محله‌های کوچک و بزرگش قدمت آن را فریاد می‌زند.

هر چند دهای آن به‌خصوص در شهر همدان تطی دهه‌ها و سال‌های اخیر با رشد شهرسازی مدرن سبک زندگی مردم نیز تغییرات جدی داشته و محله و کارکرقریباً یا از بین رفته یا بسیار کمرنگ شده است، اما به‌هرحال هنوز هم تعدادی از خانه‌های تاریخی در شهر همدان پابرجا هستند.

مورد مسلم این است که بهره‌برداری و استفاده صحیح از بافت‌های شهری با رویکرد هویت تاریخی و تأسی از شرایط فرهنگی، تاریخی، اقلیمی ‌و اقتصادی مناطق مختلف، می‌تواند به‌عنوان یک ظرفیت بالقوه، علاوه‌بر احیای بافت‌های ناکارآمد شهری، با حفظ میراث ارزشمند گذشتگان به جاذبه‌های گردشگری شهری بیفزاید.

توجه به شاخص‌های واجد ارزش در همدان

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر همدان با بیان این‌که اگر ‌می‌خواهیم همدان را به‌عنوان مقصد گردشگری در سطح ملی و بین‌المللی معرفی کنیم، باید توجه به شاخص‌های واجد ارزش در شهر و استان مدنظر باشد، به مهر گفت: آنچه می‌تواند همدان را به‌عنوان جاذب گردشگر هم‌ردیف نمونه‌های هم‌تراز خود قرار دهد، جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، سابقه اجتماعی، تاریخی، اقلیم و چهره‌های شاخص علمی‌ و ادبی این شهر است.

رضوان سلماسی با تأکید بر این‌که همدان با یک‌هزار و 800 اثر واجد ارزش و سابقه تاریخی سه هزارساله به دروازه تاریخ و تمدن شهرت دارد، گفت: حفظ و احیای این آثار از ارزشمندترین اقدامات مدیریت شهری و مسئولان شهر و استان همدان به‌شمار می‌آید.

سلماسی با اشاره به این‌که انتخاب الگوی موفق و مناسب در این زمینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، افزود: کاشان با قدمت هفت‌هزار ساله از نمونه‌های موفق جذب گردشگر در ایران است که از دهه ۷۰ با عزم مسئولان کشوری و مدیران شهر نسبت به احیاء و مرمت ابنیه و بافت واجد ارزش آن اقدام شده و هم‌اکنون این شهر تجربه موفق باززنده‌سازی و حفظ بافت تاریخی است.

وی با بیان این‌که بزرگت‌رین دستاورد این شهر در ۲۵ سال اخیر، تبدیل تهدیدهای موجود به فرصت‌های اقتصادی است که این رویکرد در راستای تقویت صنعت توریسم و دستیابی به درآمد پایدار تحقق یافته است، گفت: بافت شهری در تعریف کاربری و معرفی پلاک‌های شهری نقش بسزایی دارد و ازاین‌رو باید به باززنده‌سازی گذرهای تاریخی شهر به‌عنوان شاکله بافت تاریخی و مراکز محله به‌عنوان هسته‌های این بافت توجه شود و بر همین اساس در کاشان ۴۷ گذر فعال و پویا، تعریف و به گردشگران عرضه شده است.

سلماسی با بیان این‌که بدون تعریف کاربری مناسب و همگون با بنای تاریخی، احیاء و حفظ ابنیه اقدامی ‌عبث خواهد بود، گفت: خانه‌های تاریخی، پلاک‌های مسکونی شهرها هستند و تعریف کاربری دیگر برای آن‌ها مستلزم مطالعه و پیوست‌نگاری فرهنگی و اجتماعی جدی‌تر است.

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر همدان اضافه کرد: درحال‌حاضر کاربری‌های متداول برای احیای خانه‌های تاریخی به‌صورت یادمان، سفره‌خانه‌های سنتی، نمایشگاه و نگارخانه‌های موزه‌های مختلف، اقامتگاه‌های سنتی، خانه‌های بوم‌گردی و مراکز فرهنگی و اجتماعی تعریف شده که با هدف بهره‌برداری حداکثری شهر از این ابنیه واجد ارزش همواره بررسی بازخورد کاربری‌های موجود، به‌منظور سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مدیران شهری باید در دستور کار قرار گیرد.

سلماسی در ادامه با اشاره به این‌که خانه‌های بوم‌گردی محله جولان از نمونه‌های موفق کاربری و احیای بناهای تاریخی در همدان است، اضافه کرد: حمام قلعه و حمام حاجی هم به‌عنوان دیگر نمونه‌های موفق تعریف کاربری سفره‌خانه سنتی در این شهر است، اما در عمارت نورمهال و خانه پوستی‌زاده به‌عنوان مراکز فرهنگی (فرهنگسرا) در حد توان بنا، فعالیتی نمی‌شود.

وی با بیان این‌که کاربری موزه برای ابنیه تاریخی و سایت باستانی در شهر همدان نیز مدنظر بوده است، گفت: طبق مطالعات عضو هیئت‌علمی ‌دانشگاه بوعلی سینا و پژوهش بر روی تپه باستانی هگمتانه و استقبال شهروندان از موزه‌های سطح شهر همدان بیانگر آن است که متأسفانه رویکرد مدیریت شهری در ترغیب مردم به مقوله پیچیده‌ای مانند فرهنگ موفق نبوده است.

سلماسی با بیان این‌که ۷۹ درصد از شهروندان همدانی یا تاکنون بازدیدی از تپه هگمتانه نداشته‌اند یا تنها یک بار از این بنا بازدید کرده اند، گفت: تپه هگمتانه با حدود ۳۰ هکتار زمین در قلب شهر و برخورداری از یک موزه نتوانسته جذابیتی برای مردم شهر همدان ایجاد کند.

رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر همدان با تأکید بر این‌که موضوعات فرهنگی، هنری و میراثی باید از درون حصارها و موزه‌ها بیرون بیایند و در قالب‌هایی جذاب با کاربری‌های پررونق ترکیب و به مردم ارائه شود، گفت: موزه سفال (خانه صمدیان)، موزه آموزش (دبیرستان ابن‌سینا) و موزه آرامگاه بوعلی سینا هم وضعیت مشابهی دارند.

وی با بیان این‌که با توجه به تعدد ابنیه تاریخی در شهر همدان نیاز به الگوسازی با نمونه‌های موفق بین شهروندان در سطح مدیریتی به‌شدت احساس می‌شود، گفت: شهرداری نهادی ارزش‌آفرین است و از آن‌جا که سازمان میراث‌فرهنگی، به‌عنوان متولی اصلی حفظ ابنیه تاریخی، درحال‌حاضر در حد ناظر بر اجرای قوانین ورود کرده، شهرداری مسئولانه‌تر در حوزه اجرا، طی نشست‌های متعدد با موضوع حفظ ابنیه تاریخی تمایل خود را به‌منظور تبدیل خانه‌های تاریخی تحت تملک خود به اقامتگاه‌های همگون در این ابنیه به کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر همدان اعلام کرده است.

سلماسی گفت: عمارت نورمهال و خانه پوستی‌زاده که درحال‌حاضر در تملک شهرداری با کاربری فرهنگسرا فعالیت می‌کنند، به‌عنوان گزینه‌های موجود از این پتانسیل برخوردارند و با توجه به اعلام رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری همدان، پیشنهادهایی برای تبدیل این ابنیه به خانه بوم‌گردی به‌صورت مشارکتی همراه با توجیه فرهنگی و اقتصادی مناسب برای شهر، بارها به سازمان ارائه شده است.

خانه پوستی‌زاده، اقامتگاه سنتی می‌شود

وی گفت: درحال‌حاضر به‌عنوان نخستین گزینه، خانه پوستی‌زاده به‌عنوان پیشنهاد مشخص شهرداری برای ایجاد یک اقامتگاه سنتی مطرح و پس از بررسی علمی‌ و همه‌جانبه در کارگروه تخصصی مرمت و احیای ابنیه واجد ارزش تاریخی، این پیشنهاد مورد تأیید و توافق کمیسیون‌های مرتبط شورا قرار گرفته است.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر همدان با تأکید بر این‌که میراث داری ارزش‌های تاریخی و اجتماعی به‌طور قطع شایستگی می‌خواهد، گفت: همدان در صحنه‌های مختلف تاریخی و اجتماعی بارها و بارها این شایستگی را به اثبات رسانده، اما اکنون مجال دیگری برای اثبات این میراث‌داری در برابر قضاوت عادلانه شهروندان و آیندگان است.

رئیس کمیسیون اقتصاد، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای اسلامی ‌شهر همدان نیز با بیان این‌که شهر همدان دارای تعداد زیادی از املاک با شاخص ارزش تاریخی است، افزود: با توجه به قدمت تاریخی این املاک و نیز بافت تاریخی شهر نیازمند مرمت و باززنده‌سازی در این بخش هستیم.

حسین قراباغی با اشاره به این‌که اهرم‌های تشویقی نیز در بخش‌های مختلف مورد توجه بوده است، گفت: برای مثال در دفترچه عوارض آمده که برای املاک واجد ارزش تاریخی که در آن به‌دنبال تغییر کاربری همچون رستوران‌های سنتی، خانه‌های بوم‌گردی، کتابخانه، هتل‌ها سنتی و... هستند، عوارض دریافت نشود. وی ادامه داد: حتی برای احداث هتل یا رستوران در این قبیل خانه‌ها و املاک، دریافت پروانه نیز رایگان است.

قراباغی در تشریح مؤلفه‌های تشویقی تعریف‌شده از سوی شورا و شهرداری برای احیای املاک واجد ارزش، گفت: درحال‌حاضر برای نمونه از کاروان‌سرای روحی در خیابان اکباتان که به هتل سنتی تغییر کاربری داده، یک ریال عوارض دریافت نشده است.

تعداد خانه‌های واجد ارزش همدان کم نیست

رئیس کمیسیون اقتصاد، سرمایه‌گذاری و گردشگری شورای شهر همدان اضافه کرد:طبق بررسی‌های صورت‌گرفته، درحال‌حاضر بیش از ۲۷۰ خانه واجد ارزش تاریخی همدان ثبت شده است.

آنچه مسلم است این‌که در شهر همدان تعداد خانه‌های واجد ارزش کم نیست؛ به‌طوری‌که تاریخ اغلب آن‌ها ریشه در دوران قاجار و پهلوی دارد. این خانه‌های قدیمی ‌و نقش‌ونگارهای زیبای آن معرف فرهنگ و تمدن غنی مردم ایران به‌عنوان میراث‌داران گذشتگان این مرز و بوم است؛ بنابراین با حفظ و نگهداری خانه‌های باارزش تاریخی و همچنین امکان‌سازی مناسب برای بازدید گردشگران خارجی می‌توان فرهنگ، آداب و سنن مردم ایران‌زمین را به دنیا معرفی کرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار 24 مرداد 98، شماره: 73335