شعار سال:حمید بادامی نجات، نایب رئیس شورای شهر، در نشست تخصصی کارگروه اقتصادی شهرداری گفت: شهرداری‌ها بیش از ۱۰۰۰ خدمت به مردم ارائه می‌دهند. متاسفانه در سال‌های گذشته ارائه خدمات شهرداری در قالب خدمات الکترونیک جزء اولویت‌ها نبوده است؛ اما امروزه با توجه به نیاز مردم باید خدمات شهرداری‌ها را در قالب خدمات الکترونیک ارائه کنیم که به همت شورای اسلامی شهر همدان زیرساخت‌های شهر هوشمند در حال آماده‌سازی است و توجه ویژه به مقوله شهر الکترونیک در دستور کار قرار گرفته است.

وی افزود: بحران اپیدمی کرونا در پایان سال ۹۸ باعث شد، مدیران شهری به ضرورت هوشمندسازی شهر بیشتر پی ببرند و متوجه شوند که درصورت آماده‌سازی بستر خدمات الکترونیک در دوران اپیدمی کرونا بهتر می‌توانستند به شهروندان ارائه خدمات کنند و در مقابله با ویروس کرونا بهتر عمل کنند.

او تاکید کرد: یکی از نگرانی‌های ما در بحران کرونا نگرانی از سلامت شهروندان و کارکنان شهرداری بود؛ درصورتی‌که اگر در سال‌های گذشته موضوع شهر الکترونیک مورد توجه قرار می‌گرفت با این نگرانی‌ها مواجه نبودیم. در سال گذشته هر ۴ منطقه شهرداری همدان بایگانی‌های الکترونیک انجام دادند. بایگانی الکترونیک به کاهش فساد کمک شایانی خواهد کرد.

بادامی نجات ادامه داد: در یک سال گذشته به‌ویژه بر روی سامانه شفافیت کار شده است و اتفاقات مثبتی افتاده است؛ همچنین نرم‌افزار جامع یکپارچه‌سازی خدمات شهرسازی و نوسازی باعث شده از مراجعه مردم به شهرداری کاسته شود و به‌صورت الکترونیک خدمات ارائه شود. طی مطالعات مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای شهر، بیش از ۸۰ درصد خدمات شهرداری را می‌توان در قالب خدمات الکترونیک ارائه داد.

وی افزود: وضعیت همدان در مقایسه با مراکز استان‌ها در حوزه فناوری وضعیت مطلوب و رو به پیشرفت است. به تعبیری مانند ساختمانی است که اسکلت‌بندی آن انجام شده است و در حال بهبود زیر ساخت‌ها هستیم؛ گرچه در مقایسه با برخی کلان شهرها حائز رتبه نیستیم و از تجربیات آن‌ها استفاده خواهیم کرد. در بودجه سال ۱۳۹۹ حوزه فناوری به‌عنوان یکی از اولویت‌های شورای اسلامی شهر همدان لحاظ شده است و این موضوع بیانگر اهمیت مقوله شهر هوشمند و شهر الکترونیک در ذهن سیاست‌گذاران شهری است.

بادامی نجات در ادامه گفت: طی دو سال گذشته برون‌سپاری خدمات شهرداری همدان در دستور کار قرار گرفته است تا با کمک دفاتر پیشخوان و دفاتری که قرار است شهرداری ایجاد کند سطح ارائه خدمات الکترونیک را ارتقاء دهیم و از حضور فیزیکی شهروندان بکاهیم.

وی در ادامه گفت: طی ۲ سال گذشته اقدامات خوبی در راستای ایجاد زیرساخت‌های فناوری‌های نوین در شهرداری همدان انجام شده است. تکمیل شبکه فیبر نوری شهر همدان از جمله این اقدامات است که با پیگیری‌های انجام‌شده انشالله از سال آتی تمام نقاط شهر همدان مجهز به فیبر نوری خواهند شد.

او ادامه داد: طی پیگیری‌های انجام‌شده در سال‌های اخیر تمامی نرم‌افزارهای داخلی شهرداری همدان را ارتقاء داده‌ایم و زیرساخت‌های فناوری شهرداری همدان را متناسب با امکانات مالی ترمیم کرده‌ایم. مجموعه مدیریت شهری همدان به‌طور جد درصدد ایجاد زیرساخت‌های شهر هوشمند است؛ در گام بعدی پلت‌فرم جامع شهر هوشمند در شهر همدان ایجاد می‌شود که خوشبختانه در این پلت‌فرم نقش شتاب‌دهنده‌ها برای ارائه خدمات الکترونیکی دیده شده است. با ایجاد زیرساخت‌های یاد‌شده مجموعه داده‌ها به‌صورت لایه باز و دارای قابلیت انتقال در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

همچنین در این نشست محمد محمدپور، دکترای هوش مصنوعی و متخصص شهر هوشمند، عنوان کرد: دو فاکتور برای تئوری‌های مربوط به بقای موجوداتی که به نوعی ارزشمند هستند مطرح می‌شود. فاکتور اول اثر لیندی است؛ به این معنی که انتظار می‌رود هر ارزش پایدار به اندازه چرخه‌ خودش دوام داشته باشد. به تعبیری اگر یک موجود زنده ۵۰۰ سال ماندگار بوده، تخمین زده می‌شود که ۵۰۰ سال دیگر زنده بماند. در مبحث شهری مثال زده می‌شود که اگر یک شهر هزار سال زنده بوده هزار سال دیگر هم به همان شکل دوام بیاورد.
محمد محمدپور افزود: فاکتور دوم منحنی شکست است که در مورد پدیده‌های زنده و ابزارهایی ‌که با این پدیده‌ها در ارتباط هستند به‌کار می‌رود که مطابق آن پدیده‌های یادشده بعد از دوران زایش و دوران کودکی به مرگ می‌رسند؛ به این معنی که پس از دوران کودکی، میزان مرگ و میر با گذشت زمان افزایش می‌یابد.

وی ادامه داد: شهرها در سال‌های اخیر از حالت‌های سنتی خارج و تبدیل به موجودات شبه‌زنده شده‌اند؛ به عبارتی در شهرها علاوه بر شرایط فیزیکی، مباحث اجتماعی اهمیت یافته است. این نشان دهنده‌ آن است که برای اینکه بتوانیم بقای شهرها را تضمین کنیم نیاز به فاکتورها و پدیده‌های دیگری داریم. تعاریف بسیاری برای شهر ارائه شده است که جذاب‌ترین تعریف این است که شهر، محلی است که انسان دست از زمین کشید و فکر کردن را آغاز کرد. اگر روند جمعیتی را نگاه کنیم، در قرن هجدهم، حدود ۵ درصد جمعیت دنیا شهرنشین بودند؛ اما امروزه حدود ۶۰ درصد شهرنشین هستند و انتظار می‌رود در پایان قرن بیست و یکم شهرنشینی به ۸۶ درصد برسد.

این متخصص شهر هوشمند در ادامه بیان کرد: مدیریت شهری تا به امروز در حوزه‌های سنتی عمل کرده است؛ اما آیا وظیفه کلان مدیریت شهری این است؟ در نگاه کلان، وظیفه مدیریت شهری یافتن جایگاه شهر در میان شبکه‌های جهانی شهری است؛ به تعبیری باید جایگاه شهر را در میان شهرهای دنیا تشخیص دهند؛ این جایگاه را تبیین کنند و همه داشته‌های شهر را متناسب با فرآیندها توسعه دهند. این کار نیاز به زیرساخت‌های فیزیکی و الکترونیکی دارد. از دیگر وظایف کلان مدیریت شهری توسعه منابع انسانی در لایه‌های حاکمیتی و لایه‌های شهروندی و همچنین بهبود استاندارد زندگی در جهت نیل به توسعه پایدار است.

وی افزود: چکیده همه تعاریف موجود در مورد شهر هوشمند، آن را شهری می‌داند که با استفاده از بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات، آسایش و آرامش را برای مردم فراهم کند. از سوی دیگر، خود فناوری نیز تعریفی به شدت انسانی دارد. در زبان یونان باستان هر آنچه را که بشر می‌آفرید، تکنو نامیده می‌شد. فناوری اطلاعات نیز به معنای درهم‌آمیختگی انسان، مکانیزم‌ها و ساختارها، ابزار و داده‌هاست. بنابراین شهر هوشمند را نمی‌توان بدون تکنولوژی تعریف کرد. موضوع «عقلانیت» نیز اهمیت زیادی دارد. این مفهوم، به معنای تفکر؛ با بهره‌گیری از استدلال و ابزارهای وابسته به آن است. بنابراین شهر هوشمند نیز باید عقلانی باشد که باز هم ویژگی‌ای انسانی محسوب می‌شود. چنین شهری با «انسان عاقل و زیرک» سر و کار دارد. واژه smart در این اصطلاح به معنای باهوش نیست؛ بلکه باید آن را زیرک معنی کرد.

محمدپور تاکید کرد: هدف از هوشمند کردن شهرها این است که امکان تصمیم‌گیری درست وجود داشته باشد. برای این منظور باید با بهره‌گیری از فرایندها، نرم‌افزارها و سخت‌افزارهایی، داده‌های شهری را جمع‌آوری کرد. موضوع جمع‌آوری، پردازش و تحلیل داده‌ها، اهمیت زیادی دارد. با شکل‌گیری و گسترش فناوری هوش مصنوعی، این موضوع ابعاد جدیدی پیدا کرده و حرکت در این مسیر اجتناب‌ناپذیر است.

وی افزود: در بسیاری از کشورها مسئله هوشمندسازی به‌عنوان هدفی ویژه و مجزا مد نظر نیست. اروپا، به مقوله شهر هوشمند به عنوان زیرمجموعه نسل چهارم صنعت نگاه می‌کند. در چین نیز برای سال ۲۰۲۵ هدف‌گذاری‌هایی انجام شده که یکی از آنها هوشمندسازی است. در ژاپن، این مقوله تحت عنوان جامعه پنجم مطرح می‌شود. بشر تاکنون حضور در چهار جامعه شکار، کشاورزی، صنعتی و اطلاعاتی را طی کرده است. حال، ژاپن، مرحله پنجمی را تعریف می‌کند. در انقلاب صنعتی چهارم، فناوری‌هایی چون رایانش ابری، بلاک‌چین و اینترنت اشیاء اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند؛ اما از نظر این کشور آسیای شرقی، جامعه پنجم دو بستر اصلی دارد. نخستین مورد آن، اینترنت مردم یا IOP است؛ به معنای از درهم‌تنیدگی مواردی چون حاکمیت، مردم، اقتصاد و کسب و کارها. به عبارت دیگر، مردم، در محور این جامعه قرار می‌گیرند. ژاپن، بستر دوم این مفهوم را فناوری شناختی می‌داند. این کشور هر دو مقوله را مبنای توسعه خود قرار داده است.

محمدپور؛ در قسمت دیگری از این نشست عنوان کرد: در بحران کرونا دو جنبه مطرح می‌شود. نخست جنبه واکنشی است که در آن بقاء اولویت اصلی است و اکنون درگیر این جنبه هستیم؛ اما در پساکرونا از حوزه واکنشی به مرحله کنشی حرکت خواهیم کرد که در این جنبه ممکن است تفکر سیستمی جدید را جایگزین تفکر فعلی کنیم؛ یعنی در عین کل‌نگری، اجزای یک سیستم را در کل ببینیم. این تفکر سیستمی می‌تواند در قالب شهر هوشمند یا در روند یا قالب دیگری در مدیریت شهری لحاظ شود.

وی افزود: در دوران پساکرونا در هر شش آیتمی که شهر هوشمند به آن می‌پردازد بر مبنای تفکر سیستمی که یاد شد ممکن است تحولاتی رخ دهد.

یک. حکمروایی هوشمند (Smart Governance)؛
دو. شهروند هوشمند (Smart Citizen)؛
سه. محیط زندگی (Smart Environment)؛
چهار. محل زندگی (Smart Home)؛
پنج. اقتصاد هوشمند (Smart Economy)؛
شش. حمل و نقل هوشمند (Smart Mobility).

در ادامه محمدپور گفت: در دوران پساکرونا ممکن است در اقتصاد خُرد، به سوی اقتصادهای خودمانی و محلی حرکت کنیم و مفهوم اصالت و سندیت محصول مطرح می‌شود، به‌گونه‌ای که سابقه و فرآیند تولید محصول قابل ردیابی باشد. در اقتصاد کلان، ممکن است تغییر شیوه‌های تولید، مصرف و عرضه را داشته‌ باشیم و اقتصاد دیجیتالی پررنگ‌تر خواهد شد.

در دوران پساکرونا؛ تغییر سبک زندگی به‌ویژه در بخش‌های خودمراقبتی را در پیش خواهیم داشت و بحث خودمراقبتی در شهروندان جدی‌تر خواهد شد. در دوران پساکرونا از جامعه اطلاعات محور به سمت جامعه دانش محور حرکت خواهیم کرد و توجه به مرجع‌های علمی بیش‌تر از قبل خواهد شد؛ در واقع گذار شهروندان از جامعه داده به جامعه دانش رخ خواهد داد.

در دوران پساکرونا؛ آشتی مردم با محیط‌زیست بیشتر خواهد شد و بخش‌هایی که در حوزه‌ جهان سبز فعالیت می‌کنند اهمیت بیشتری خواهند یافت؛ در بحث جمع‌آوری زباله، دفن زباله و بسته‌بندی زباله‌ها نیز تغییراتی ایجاد خواهد شد.

وی ادامه داد: در دوران پساکرونا؛ ساختارهای سلولار و ماژولار در شهرها جدی می‌شود؛ یعنی به‌جای اینکه شهرها را در کنار هم در نظر بگیریم و به‌جای اینکه همه مردمان را در تعامل یکدست و یا آشفته قرار دهیم، آن‌ها را به خوشه‌های اجتماعی تبدیل کرده و این خوشه‌ها را مدیریت می‌کنیم.

در دوران پساکرونا؛ استفاده از ابزارها و محصولاتی که توسط نانوتکنولوژی ساخته می‌شوند و به راحتی تمیز می‌شوند به شدت اهمیت خواهد یافت.

در دوران پساکرونا؛ در بخش کار، آموزش و سلامت اتفاقات جدیدی رخ خواهد داد. در بحث کار، موضوع دورکاری اهمیت بیشتری خواهد یافت. در بحث آموزش، آموزش از راه دور پررنگ‌تر از گذشته خواهد شد. در حوزه‌ سلامت، اهمیت پیشگیری جدی‌تر از درمان خواهد شد و متناسب با آن بیمه‌های متفاوتی را خواهیم داشت.

محمدپور ادامه داد: در دوران پساکرونا، فاصله‌گذاری اجتماعی در فضاها و مبلمان شهری تغییراتی را به‌وجود خواهد آورد و ممکن است در فضای شهری از حالت تعامل فیزیکی به «رابط کاربری هوشمند» حرکت کنیم.

در دوران پساکرونا؛ ممکن است دوچرخه‌سواری به‌خصوص در شهرهای کوچک و متوسط با بافت کوهپایه‌ای کمتر، جدی‌تر خواهد شد و همچنین در بحث تاکسیرانی، تاکسی های اینترنتی و مواردی از این دست اهمیت بیشتری خواهد یافت.

او خاطرنشان کرد: همچنین در دوران پساکرونا، در حوزه حکمرانی، مردم از انتخاب افراد غیرمتخصص اجتناب خواهند کرد و به سمت تخصص‌گرایی حاکمان حرکت خواهند کرد. پزشکان جایگاه بالاتری خواهند یافت و سازمان‌های مردم‌نهاد تخصص‌محور به‌جای سازمان‌های مردم‌نهاد مردم‌محور شکل خواهد گرفت؛ به‌خصوص سمن‌های تخصصی در حوزه‌ سلامت شکل خواهد گرفت. همچنین کمیته‌ سلامت در ادارات مرتبط و شوراهای شهر اهمیت بیشتری خواهد یافت. در دوران پساکرونا توجه به علم آینده پژوهی نیز، به یکی از مباحث جدی در اداره کشورها تبدیل خواهد شد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازخبرگزاری پانا، تاریخ انتشار:2 خرداد ۱۳۹۹، کد خبر:1075153،www.pana.ir