شعار سال: در ادامه گزارشی از یک سازمان پژوهشی که در زمینه سنجش اثر پژوهش‌ها و سازمان‌های پژوهشی فعالیت دارد تهیه شده است. ساینس متریکسدر زمینه سنجش تأثیرات مرتبط با خدمات و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کند و در نزدیک ۵۰ کارمند داشته و دفتر اصلی آن در کبک، مونترال کانادا واقع شده است[۲[.

این سازمان خصوصی از سال ۲۰۰۲ فعالیت‌های خود را در تخصص‌هایی همچون سنجش اثر علوم، فناوری، خدمات ارزیابی عملکرد، تحلیل آماری رفرنس‌ها[۳] و ارزیابی برنامه ادامه داده است. اگرچه سازمانی خصوصی است ولی برای دولت، سازمان‌های آموزشی و بخش خصوصی و نیز سازمان‌های عام‌المنفعه فعالیت کرده است. خدمات ساینس متریکس به تصمیم‌گیری بر پایه قواعد، برنامه‌ریزی استراتژیک و فرایندهای مرتبط با ارزیابی برونداد کمک کرده است.

ساینس متریکس از سال ۲۰۰۲، بیش از ۵۰۰ پروژه پژوهشی و ارزیابی را برای بسیاری از سازمان‌های فعال در حوزه علوم و فناوری انجام داده است. ساینس متریکس خودش را راهبر اصلی جریان ارزیابی علوم و فناوری در سطح بین‌المللی می‌داند. این سازمان از ارزیابی کمّی و آماری رفرنس‌ها و ارزیابی برنامه‌ها و فعالیت‌های علمی استفاده می‌کند. ساینس متریک با مشتریان فراوانی از آمریکای شمالی، اروپا، آفریقا و خاورمیانه همکاری کرده است.[۴[

عمده کارمندان این سازمان دارای درجه دکتری یا کارشناسی ارشد در حیطه علوم هستند و مرتباً در زمینه تولید آثار پژوهشی و شرکت در کنفرانس­‌های علمی در سطح بین­‌المللی در زمینه ارزیابی برنامه­‌ها فعال هستند. ساینس متریکس خودش را با این شعار معرفی کرده­ است:

«ما محیط پژوهشی را در کلیتش درک می‌کنیم- از زیر و شاخه آن تا رأس و تصمیم‌گیری آن]۵[».

متخصصان ساینس متریکس در زمینه‌­های گوناگون علوم طبیعی و کاربردی، تجارت، مدیریت، اقتصاد و سیاست‌گذاری در حوزه علوم و فناوری دارای تخصص هستند.

در یکی از گزارش‌های ساینس متریک با عنوان «رقابت در یک اقتصاد نوآوری جهانی: وضعیت کنونی پژوهش و گسترش در کانادا» که توسط شورای دانشگاهیان کانادا در سال ۲۰۱۸ منتشر شده، آخرین داده‌ها و تحلیل‌ها از وضعیت بنیادی پژوهش‌های بنیادی و کاربردی، پژوهش و گسترش صنعتی و رابطه این تحقیقات با ایجاد دارایی و رفاه از طریق خلاقیت به بحث گذاشته شده است.

به‌طور خلاصه، این گزارش همچنین وضعیت پژوهش و گسترش کانادا را با دیگر کشورها مقایسه می‌کند. این داده‌ها مربوط به سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ هستند. داده‌های آن‌ها نشان می‌دهد سهم پژوهش و گسترش به تولید ناخالص درونی در کانادا کاهش داشته است.

گزارش‌هایی که توسط ساینس متریکس تهیه شده‌اند، سرشار از تحلیل‌ها، تصاویر، نمودارها و جداول چندمتغیره هستند و درک مخاطب از اهمیت و وضعیت موضوع را به خوبی میسر می‌کنند. مثلاً در نمودار زیر، وضعیت کانادا به لحاظ ارجاع‌دهی در آثار منتشرشده در میان بیست کشور و در دو دوره زمانی بدین شکل بوده است: در تحلیل‌ها و نمودارهای دیگر وضعیت پژوهش و گسترش به جداسازی تخصص‌ها در طول زمان و مقایسه بین‌کشوری و بر اساس سهم تولید ناخالص درونی و بسیاری از متغیرهای دیگر ارائه شده است. این گونه تحلیل‌ها و زاویه دید‌های گوناگون، به سیاست‌گذاری‌های بسیار مهم و معتبرتری منجر می‌شود.[۵[

در گزارش پیش­‌گفته، ساینس متریکس وضعیت رتبه میانگین ارجاع نسبی در تحقیقات منتشرشده ۲۰ کشور برتر را مقایسه کرده است که داده­‌های ایران نیز در آن میان جالب توجه است؛ کانادا در میان شش کشور قرار گرفته و ایران در مقام سیزدهم.

ساینس متریک با ابزارهای خلاقانه نشان می‌دهد در بازه‌های زمانی و به تفکیک تخصص و کل تخصص‌ها، وضعیت نگرشی متخصصان در سطح جهان نسبت به زیرساخت تخصصی‌شان در کشور کانادا چه بوده است.

در ۲۰۱۶، ۶۰% از این متخصصان کانادا را پیشگام در رشته خود توصیف کرده بودند.

تحلیل‌های انبوه مانند وضعیت کانادا در مقایسه با دیگر کشورها در میزان درصد انتشارات علمی در دو دوره زمانی، کمک بسیاری به تحلیل‌ها و سیاست‌گذاری‌های صحیح در زمینه سنجش اثر و عملکرد برنامه‌های سیاست‌گذارانه دارد.

ساینس متریکس گزارش کرده که در کانادا عمده انتشارات پژوهشی عده کمی از نهادها هستند. دانشگاه، ۷۸% از انتشارات علمی را منتشر می‌کند. تحلیل‌های آن‌ها به سیاست‌مداران کمک کرده تا بفهمند نهادهایی که بیشترین تخصص‌گرایی را داشته‌اند، بیشترین تأثیر معنادار را نیز بر پژوهش‌ها در کانادا داشته‌اند. سهم تحقیقات دستی و بخش خصوصی در کانادا کمتر از ۱۰ درصد بوده است.

در یکی از تحلیل‌های جالب ساینس متریکس، شاخص همسویی / افتراق حوزه‌های پژوهشی کانادا با حوزه‌های متناظر در جهان مقایسه شده‌اند که تقریباً الگوی همگرایی را در بسیاری از رشته‌ها مانند پزشکی، شیمی، روان‌شناسی و علوم شناختی، علوم ارتباطی، اقتصاد، تاریخ، مهندسی، ریاضیات و فیزیک نشان می‌دهد؛ هرچند وضعیت پژوهش و گسترش در این رشته‌ها در کانادا نسبت به میانگین جهانی عموماً اندکی کمتر بوده است ولی در برخی رشته‌ها مانند پزشکی، سلامت، روان‌شناسی و علوم شناختی و علوم اجتماعی تقریباً همانند با وضعیت جهانی بوده ولی فقط در زمینه هنرهای تجسمی است که کانادا به شدت از میانگین جهانی بالاتر بوده است. تصویرسازی خلاقانه این شاخص و مقایسه آن را در زیر ملاحظه می‌کنید:

ساینس متریکس یکی از الگوها و پویش‌های بسیار موفقی است که در زمینه سنجش نظام گسترش و پژوهش در کانادا فعالیت می‌کند و تجربیات آن می‌تواند سرمشق بسیاری از علاقه‌مندان کاربردی‌سازی علوم انسانی در این حوزه باشد. این یک نوشتار قادر به بیان حق مطلب در مورد ساینس متریکس نبوده و ادامه آن را در بخش بعدی مطالعه خواهید نمود.

]۱[به نقل از صفحه لینکدین این سازمان:

https://www.linkedin.com/company/science-metrix-inc/about/

]۲[ Bibliometrics

]۳[ http://www.science-metrix.com/?q=en/news&page=1#/?q=en/news/counter-culture-15-years-of-science-metrix

]۴[ from the bench to policymaking.

]۵[ http://www.science-metrix.com/?q=en/news/cca-releases-new-report-bibliometric-data-provided-by-science-metrix

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت بردار، تاریخ -، کد مطلب: -: www.bordar-ensani.ir