شعار سال: در پایان خردادماه بدهی دولت به سیستم بانکی ۵/ ۳۱۸ هزار میلیارد تومان و مقدار سپرده‌های دولت در این سیستم ۶/ ۷۸ هزار میلیارد تومان ثبت شد. علاوه بر این، بدهی دولت به بانک مرکزی در فصل بهار ۹/ ۶ درصد افزایش داشت و عدد ۱/ ۷۸ هزار میلیارد تومان را رقم زد و سپرده‌های دولت در بانک مرکزی نیز با کاهش ۴/ ۱۰ درصدی فصلی به مقدار ۸/ ۵۴ هزار میلیارد تومان افول کرد.

شتاب بدهی دولت به سیستم بانکی در میانه بهار

در آمار پولی و بانکی منتشر شده بانک مرکزی برای بهار امسال مشاهده می‌شود که بدهی دولت به سیستم بانکی در میانه بهار سرعت قابل توجهی گرفته است. بدهی دولت به سیستم بانکی سال ۹۸ را با عقبگردی خفیف آغاز کرد و مقدار این بدهی نسبت به ماه گذشته‌اش یعنی اسفند ۹۷، با کاهش ۶/ ۰ درصدی همراه بود و به سطح ۳/ ۳۰۲ هزار میلیارد تومانی رسید. اما در ماه دوم سال ورق برگشت و مقدار بدهی دولت به سیستم بانکی با افزایش قابل توجه ۴/ ۱۵ هزار میلیارد تومانی همراه شد. افزایش ماهانه بدهی دولت به سیستم بانکی در ماه اردیبهشت نسبت به فروردین سال جاری در حدود ۵ درصد بود. در خرداد ماه نیز با اینکه مقدار بدهی دولت به سیستم بانکی افزایش یافت ولی سرعت رشد در این ماه کمتر از اردیبهشت بود. در خرداد ماه میزان رشد ماهانه بدهی دولت ۲۵/ ۰ درصد بود. تفاوت مقدار رشد بدهی در ماه‌های مختلف بهار سال جاری، تاثیرش را در رشد نقطه به نقطه نسبت به ماه‌های مشابه پارسال نیز منعکس کرد. در حالی‌که مقدار رشد نقطه به نقطه فروردین ماه نسبت به فروردین سال ۹۷ به ۷/ ۲۷ درصد رسیده بود، با توجه به مقدار رشد سریع در ماه دوم بهار، مقدار رشد نقطه به نقطه اردیبهشت نسبت به ماه مشابه پارسال به ۹/ ۳۰ درصد رسید. در ماه خرداد اما با توجه به کاهش شیب افزایش بدهی دولت به سیستم بانکی مقدار رشد نقطه به نقطه کمی کاهش داشت و به ۹/ ۲۹ درصد بسنده کرد.

همچنین در ردیف بدهی «شرکت‌ها و موسسات دولتی» به سیستم بانکی که جزئی از کل بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی محسوب می‌شود، در تمام ماه‌های بهار امسال شاهد رشد نقطه به نقطه منفی بودیم. مقدار بدهی شرکت‌ها و موسسات دولتی به سیستم بانکی در فروردین ۹۸ نسبت به ماه قبل یعنی اسفند ۹۷ به میزان ۴/ ۰ درصد کاهش داشت. اما نکته قابل توجه کاهش شدید بدهی این شرکت‌ها نسبت به ماه مشابه پارسال بود به حدی که رشد نقطه به نقطه فروردین ماه مقدار منفی ۲/ ۲۷ درصد را نشان می‌دهد. البته به دلیل کوچک بودن سهم بدهی شرکت‌ها و موسسات دولتی نسبت به بدهی دولت به سیستم بانکی، این مقدار تاثیر زیادی در کاهش مقدار کل بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی نداشته است. در دو ماه بعدی بهار نیز با اینکه رشد منفی نقطه به نقطه این ردیف بدهی شدت کمتری نسبت به فروردین ماه داشته است اما در این دو ماه نیز رشد نقطه به نقطه منفی بوده است.

سپرده‌های دولت در سیستم بانکی؛ مکمل رفتار انبساطی

با بررسی و دقت بیشتر در تغییرات سپرده‌های دولت در سیستم بانکی می‌توان به هارمونی در حرکت این سپرده‌ها با بدهی دولت به سیستم بانکی پی برد. مقدار سپرده‌های دولت در سیستم بانکی بهار امسال را با افزایشی خفیف آغاز کرد اما بعد از آن بود که در دو ماه اردیبهشت و خرداد روند کاهشی شدت مضاعفی گرفت. مقدار سپرده‌های دولت در سیستم بانکی در ماه فروردین با افزایش ۳/ ۱ درصدی سال ۹۸ را آغاز کرد اما بعد از آن و در ماه‌های بعد با تغییر روند، کاهش یافت. در اردیبهشت ماه مقدار سپرده‌های دولت با کاهش ماهانه ۳ درصدی به ۶/ ۸۴ هزار میلیارد تومان رسید و در خرداد ماه نیز با تشدید در روند کاهشی سپرده‌ها دولت در سیستم بانکی مقدار ۶/ ۷۸ هزار میلیارد تومان را به ثبت رساند. این یعنی کاهش قابل ملاحظه ۷ درصدی در یک ماه. همچنین مقدار رشد نقطه به نقطه ماه‌های بهار نیز کاهشی بود. در فروردین مقدار رشد نقطه به نقطه ۱/ ۱۵ درصد بود اما در اردیبهشت ماه با کاهش مقدار سپرده‌های دولتی رشد نقطه به نقطه به ۹/ ۶ درصد رسید و با ادامه روند کاهشی سپرده‌ها رشد نقطه به نقطه خرداد نسبت به ماه مشابه سال قبل به مقدار ۴/ ۲ درصد تقلیل پیدا کرد. با تطبیق روند بدهی دولت به سیستم بانکی و سپرده‌های دولت در این سیستم می‌توان به هارمونی حرکتی این دو عامل در جهت سیاست انبساطی دولت از اواسط بهار امسال پی برد. در فروردین مقدار بدهی دولت کاهشی خفیف داشت و مقدار سپرده‌های دولتی در سیستم بانکی افزایشی خفیف. اما از اردیبهشت با شروع روند افزایشی بدهی دولت به سیستم بانکی و همراهی آن با آغاز روند کاهشی سپرده‌های دولت در سیستم بانکی، پازل سیاست انبساطی دولت تکمیل خواهد شد.

افزایش بدهی دولت و کاهش سپرده‌های دولتی در بانک مرکزی

یکی از ردیف‌های مهم سمت دارایی‌های ترازنامه بانک مرکزی بدهی بخش دولتی است که شامل دو زیرمجموعه «دولت» و «شرکت‌ها و موسسات دولتی» می‌شود که البته دولت سهم بیشتری نسبت به قسمت شرکت‌ها و موسسات دولتی دارد. بررسی مقدار بدهی دولت حاکی از روندی افزایشی است. در حالی که مقدار بدهی دولت در فروردین ماه با ثبت کاهش منفی ۳/ ۵ درصدی ماهانه سال جاری را آغاز کرده بود، اما در ادامه و در اردیبهشت ماه با رشد قابل توجه ۵/ ۱۱ درصدی به سطح ۲/ ۷۷ هزار میلیارد تومانی رسید. در خرداد ماه نیز این روند افزایشی با شیبی ملایم‌تر ادامه پیدا کرد و با رشد ماهانه ۱/ ۱ درصدی به مقدار ۱/ ۷۸ هزار میلیارد تومان صعود کرد. افزایش بدهی دولت سمت راست ترازنامه بانک مرکزی یا همان سمت «منابع پایه پولی» افزایش پیدا کرد. همچنین رشد نقطه به نقطه این سه ماه روندی صعودی داشت و در خرداد مقدار رشد نقطه به نقطه نسبت به ماه مشابه سال قبل به ۹/ ۱۲۶ درصد رسید. البته بانک مرکزی دلیل این افزایش غیرطبیعی رشد نقطه به نقطه را توضیح داده است. بانک مرکزی دلیل این افزایش را عمدتا «انتقال بخشی از بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری به بانک مرکزی به بدهی دولت به بانک مرکزی» عنوان کرده است. در قسمت بدهی شرکت‌ها و موسسات دولتی به بانک مرکزی در بهار ۹۸ نوسان زیادی رخ نداده است. در ماه فروردین این بدهی‌ها با رشد ماهانه ۷/ ۰ درصدی به مقدار ۸/ ۲۲ هزار میلیارد تومان رسید و در اردیبهشت ماه نیز با ادامه رشد آرام خود و ثبت افزایش ماهانه ۱۳/ ۰ درصدی سطح ۹/ ۲۲ هزار میلیارد تومان را لمس کرد و در خرداد ماه تغییر قابل ملاحظه‌ای را ثبت نکرد.

سپرده‌های دولتی در بانک مرکزی که ذیل سپرده‌های دولت در سیستم بانکی نیز است، در سه ماه اول کاهش داشته است. مقدار سپرده‌های دولت در بانک مرکزی در ماه فروردین مقدار ۹/ ۶۲ هزار میلیارد تومان بود که در ماه اردیبهشت با کاهش ماهانه ۷/ ۳ درصدی به مقدار ۵/ ۶۰ هزار میلیارد تومان نزول کرد. مقدار سپرده‌های دولت در بانک مرکزی در ماه سوم نیز به روند کاهشی خود ادامه داد و به مقدار ۸/ ۵۴ هزار میلیارد تومان رسید. مقدار تغییرات فصلی سپرده‌های دولتی برای فصل بهار منفی ۴/ ۱۰ درصد بود. همچنین سپرده‌های شرکت‌ها و موسسات دولتی نیز در این مدت زمان هم‌گام با سپرده‌های دولت کاهش پیدا کرد و مجموعا در فصل بهار با کاهش ۷/ ۱۳ درصدی همراه بودند. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز در فصل بهار کاهش پیدا کرد. ابتدا مقدار بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی کاهش قابل توجهی پیدا کرد به ترتیبی که در ماه اردیبهشت ۸ هزار میلیارد تومان کاهش یافت؛ یعنی در حدود ۶ درصد کاهش در یک ماه. در ماه خرداد مقدار بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی افزایش ۵/ ۴ هزار میلیارد تومانی داشت. در کل برای فصل بهار مقدار شاخص بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی کاهش ۶/ ۲ درصدی داشت. همچنین رشد نقطه به نقطه بدهی بانک‌ها در ماه اردیبهشت منفی شد. در حالی که رشد نقطه به نقطه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی برای فروردین ۵/ ۳ درصد بود، این مقدار برای اردیبهشت منفی شد و به منفی ۶/ ۵ درصد رسید و برای ماه خرداد نیز به‌‌رغم رشد بدهی‌ها، رشد نقطه به نقطه خرداد ۹۸ به خرداد ۹۷ مقدار منفی ۷/ ۳ درصد را ثبت کرد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد ، تاریخ انتشار 13 شهریور 98، کد خبر: 3567613، www.donya-e-eqtesad.com