شنبه ۰۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 April 20 
شعار سال:تقابل‌ها نه در عيان بلكه در خفا از همان نخستين روزهاي روي كار آمدن حسن روحاني با شكست رقباي اصولگرايش آغاز شد. شيخي كه آن روزها بيش از امروز گفتار و كردارش با حقوقدانان همخواني داشت، با حمايت تمام‌قد اصلاح‌طلبان راهي كاخ پاستور شد، اما مي‌دانست مخالفان قدرتمندش لحظه‌اي از تخريب او و دولتش دست نخواهند برداشت شايد گمانش را نمي‌كرد، سال‌ها بعد در شرايطي مجبور به جدالي نابرابر با همان مخالفان باشد كه نه‌تنها سبد راي‌اش در قياس با سال‌هاي ۹۲ و ۹۶ ريزش جدي پيدا كرده بلكه مخالفان داخلي‌اش علنا كمر به تخريبش بسته‌اند؛ تخريب‌هايي كه كنار تحريم‌هاي خارجي دونالد ترامپ و يارانش مي‌كوشد بيش از پيش پيغام ناكارآمدي دولت را به افكار عمومي مخابره كند.
حسن روحاني و به‌طور كلي مجموعه دولت دوازدهم در اين ميان با پاشنه آشيل هميشگي‌شان، تيم اطلاع‌رساني نه چندان قدرتمند، بيشتر از هر زمان ديگري آسيب‌پذير شد تا جايي كه حاميان و موافقانش نيز در ميان حجم انبوه اخبار عليه دولت گم شدند. اما اين جدال از زماني نابرابر شد كه صداوسيما نيز در جرگه مخالفان دولت قرار گرفت. جام‌جم از ابتدا هم در زمره ياران و حاميان دولت قرار نداشت، اما دست‌كم مي‌كوشيد همسو با مخالفان دولت كه اگر منافع و مقاصد جناحي در صدر اولويت‌هاي‌شان نباشد، قطعا منافع ملي نيز صدرنشين جدول اهداف‌شان نيست، نباشد اما رفته‌رفته با گسترش نفوذ اصولگرايان و چهره‌هاي نزديك به جبهه پايداري در شبكه‌هاي صداوسيما، اين روند تغيير كرد و پاستور شد سيبل هميشگي برنامه‌سازان جام‌جم. سيبلي كه برخلاف ساير افراد و نهادها و قوا، انتقاد و تخريب از آن نه‌تنها خطري به همراه نداشت؛ بلكه به‌زعم رييس‌جمهوري بعضا با «جايزه» هم همراه بود.
«افق» در خط مقدم
در اين ميان برخي شبكه‌هاي صداوسيما در تخريب دولت گوي سبقت را از ساير رقباي خود ربودند تا جايي كه نام‌شان در رديف بزرگ‌ترين و قدرتمندترين مخالفان دولت دوازدهم قرار گرفت. برنامه‌سازاني نزديك به اصولگرايان، مجرياني تمام اصولگرا و ميهماناني نزديك يا عضو جبهه پايداري كلكسيوني ضد دولتي را تشكيل دادند در شبكه «افق». اين شبكه هشتم اسفندماه ۹۳ در حالي تشكيل شد كه حرف و حديث‌ها مبني بر حضور برخي نهادها كه از قضا ميانه چندان خوبي با دولت و دولتمردان ندارد، در آن بسيار شنيده مي‌شد ولي حالا و با گذشت ۴ سال و ۱۰ ماه و ۲۳ روز از تولد اين شبكه، به نظر نمي‌رسد كه اين شنيده‌ها چندان دور از واقعيت محسوب شود. با اين حال شبكه افق زماني رويكرد تندتري نسبت به دولت در پيش گرفت كه برنامه‌اي زنده با نام «جهان آرا» در آن متولد شد، برنامه‌اي كه سازندگانش رويكرد آن را «روشنگري» ناميدند ولي به‌زعم ناظران و تحليلگران همه كاركردي داشت جز «روشنگري».اين فشارها اما معطوف به شبكه «افق» و برنامه «جهان آرا» نماند؛ همان مجرياني كه در شبكه‌اي به مراتب كم‌مخاطب‌تر «جهان آرا» ساختند با كوچ عادل فردوسي‌پور و ديگران از شبكه‌هاي صداوسيما، به شبكه سوم آمدند و «ميدان انقلاب» را ساختند، آن هم با همان رويكرد پيشين؛ رويكردي كه به شبكه نخست صداوسيما و برنامه «ثريا» نيز كه خود را «ديد‌باني براي شفافيت ايران» معرفي مي‌كرد، كشيده شد. اين روند چنان ادامه يافت كه هر روز ايستادگي جام‌جم برابر پاستور بيش از پيش با اظهارات مجريان و كارشناسان اين برنامه‌ها براي ناظران و به‌ويژه كاربران شبكه‌هاي اجتماعي مشخص شد.
سلام بر جنجال
دولت در اين ميان اما بي‌كار نماند؛ به‌طوري كه چندين و چند بار اخباري مبني بر تذكر شخص رييس‌جمهوري يا ساير اعضاي كابينه به رييس سازمان صداوسيما رسانه‌اي شد. هر از گاهي نيز حسام‌الدين آشنا به عنوان مشاور رييس‌جمهوري و نماينده قوه مجريه در شوراي نظارت بر صداوسيما با نامه‌هايي خواستار توقف روند ضد دولتي جام‌جم شد اما تقريبا هيچ‌يك از اين تذكرها و نامه‌ها افاقه نكرد تا جايي كه صداوسيما تصميم به تغيير رويه گرفت؛تغيير رويه‌اي كه درست در شرايطي ايجاد شد كه جام‌جم و شبكه افق به‌واسطه اظهارات كارشناسان حاضر شده در برنامه «جهان آرا» با انتقادهاي بسياري مواجه بود. موضوع از آنجا آغاز شد كه محمدصادق كوشكي و نادر طالب‌زاده به عنوان دو فعال فرهنگي اصولگرا با حضور در برنامه «جهان آرا» آن هم در شرايطي كه هنوز داغ «خطاي انساني» پدافند هوايي سپاه و انهدام هواپيماي مسافربري اوكرايني تازه بود، اولي به رخشان بني‌اعتماد تاخت و دومي سرانجام حادثه تلخ پرواز ۷۵۲ را «هيچ» دانست.اين اظهارات جنجالي از يك‌سو و گفته‌هاي زينب ابوطالبي مبني بر خداحافظي آنان كه رويكردي مخالف با اين مجري جوان به مسائل سياسي و اجتماعي دارند، از سوي ديگر سبب شد تا باز كاربران شبكه‌هاي اجتماعي و البته كنشگران سياسي و مدني يكي پس از ديگري به انتقاد از رويكرد عجيب جام‌جم بپردازند. حسام‌الدين آشنا هم در اين ميان نامه‌اي به غلامحسين محسني‌اژه‌اي به عنوان رييس شوراي نظارت بر صداوسيما نوشت و تاكيد كرد: «در شرايطي كه جامعه ايران در شوك خطاي انساني رخ‌داده در انهدام هواپيماي مسافربري به سر مي‌برد و تصور پنهانكاري و دروغگويي در افكار عمومي شكل گرفته است، شبكه افق و برنامه جهان‌آرا بدون در نظر گرفتن اقتضائات اين شرايط خاص و پيچيده به دعوت از مهمانان و كارشناساني مي‌پردازند كه با نكات نسنجيده و توهين‌آميز، بر بغرنج‌تر شدن شرايط مي‌افزايند و شكاف‌هاي ايجاد شده را تعميق مي‌كنند.»
به وقت پايان
اين جنجال‌ها برخلاف گذشته كه عموما با مقاومت سازمان صداوسيما و نپذيرفتن اشتباه از سوي مجريان و برنامه‌سازان همراه مي‌شد، با واكنش قابل تاملي از سوي محمدحسين رنجبران، مديركل روابط عمومي صداوسيما همراه شد. او در اظهاراتي كه باشگاه خبرنگاران جوان به عنوان خبرگزاري وابسته به صداوسيما آن را منتشر كرد، نه تنها از گفته‌هاي كوشكي، طالب‌زاده و ابوطالبي دفاع نكرد، بلكه تلويحا حق را به منتقدان داد و تاكيد كرد: «بار‌ها اعلام كرده‌ايم در برنامه‌هاي زنده، مسووليت حرف‌هايي كه كارشناسان مي‌گويند، برعهده خودشان است و سازمان صداوسيما نه‌تنها چنين اظهارنظر سخيفي را قبول ندارد، بلكه آن را خلاف موازين اخلاقي و در شرايط فعلي كشور، سمي مهلك براي وحدت ميان قشر‌هاي مختلف مي‌داند.»
واكنش‌ها اما به همين‌جا منتهي نشد. چندان از جنجال‌هاي اظهارات اين به اصطلاح كارشناسان در شبكه افق و انتقادات عمده تحليلگران و ناظران نگذشته بود كه خبري عجيب نوك پيكان اصولگرايان را به سمت دولت برگرداند. صبح بيست و نهم دي‌ماه بود كه اخباري مبني بر توقف پخش برنامه‌هاي «ثريا»، «جهان آرا» و برنامه‌هايي از اين دست رسانه‌اي شد و بازخوردهاي بسياري نيز در ميان اصولگرايان به همراه داشت، اما در شرايطي كه مسوولان صداوسيما مقابل چرايي اين مهم سكوت كرده بودند، وحيد يامين‌پور و اميرحسين ثابتي به عنوان مجريان «جهان آرا» كه از قضا هر دو تمام و كمال در زمره اصولگرايان قرار مي‌گيرند، در شبكه‌هاي اجتماعي خود دليل اين تعطيلي را فشارهاي دولت و شخص حسام‌الدين آشنا عنوان كردند. اتهامي كه حامد كاشاني، تهيه‌كننده برنامه «عصرانه» و مقصودي تهيه‌كننده برنامه «ثريا» نيز تلويحا آن را مطرح كردند و از تلاش‌هاي «آشنا» و «ناآشنا» براي كاهش «شأن رسانه ملي» در حد «روابط عمومي مجيزگوي دولت» سخن به ميان آوردند.
اين اتهامات به سرعت از سوي اصولگرايان و كاربران همسو با آنان در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شد تا جايي كه حاميان اين جريان روحاني و دولتش را عملا به عاملي براي ايجاد خفقان رسانه‌اي در جمهوري اسلامي معرفي كردند، اما بعدازظهر همان روز روابط عمومي صداوسيما صراحتا تمام گفته‌هاي اصولگرايان و حاميا‌ن‌شان را در تاييد عدم پخش زنده برنامه‌هاي «عصرانه» و «جهان‌آرا» از «شبكه افق» و «ثريا» از شبكه يك سيما، موضوع تعطيلي اين برنامه‌ها را رد و بيان كرد: «فقط اين برنامه‌ها نيست كه از زنده به توليدي تغيير شكل مي‌دهند؛ بلكه برنامه «آفتاب شرقي» شبكه يك و همچنين «پرونده ويژه» شبكه ۳ نيز كه زنده پخش مي‌شدند، مدتي است كه به صورت توليدي يا همان ضبطي پخش مي‌شوند. شبكه يك تصميم گرفته برخي از برنامه‌هاي هفتگي فرمول يك را نيز به صورت ضبطي پخش كند. دليل اين كارها به حد مطلوب رساندن كيفيت برنامه‌ها و بي‌ربط با فشارهاي سياسي است؛ بنابراين تغيير شكل اين برنامه‌ها هيچ ربطي به اين حرف‌ها ندارد.»
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه اعتماد، تاریخ انتشار: 1 بهمن ماه 1398، کدخبر:www.etemadnewspaper.ir141459
