حالا دیگر بازار ارز به ویژه بازیگران حرفه ای دراین بازار دست او را خوانده و به ترفندهای تبلیغاتی او آشنا شده اند. وقتی اوبیش از 10 بار می گوید بازار ارز را مثل سال 139کنترل خواهم کرد و بازار از فرمان و میل او اطاعت نمی کند معلوم است که دست او خالی است. با این همه اما تصمصم و اقدام تازه او که زیر فشار رییس دولت اتفاق افتاد و ناچار شد حرف خود را در باره اینکه ارز پاشی دربازار را کنار می گذارد را با تزریق روزانه 50 میلیون دلار اسکناس پس گرفت و یا اینکه معاون اول به او دستور اکید می دهد ارز تولید را اختصاص دهد و این به معنای شکست برنامه اوبرای کنترل تقاضا به حساب می آید معلوم است که دیگر حرفهایش تاثیر گذشته را از دست داده است.  زور بانک مرکزی برای تزریق روزی 50 میلیون دلار به بازار یا همان دلار پاشی تا چه زمانی ممکن است و منابع این دلارها را باید درکدام محل ها جستجو کرد ؟  روزنامه اعتماد بر اساس همین مقوله هاست که کارنامه همتی را ارزیابی کرده و می پرسد آیا رییس بانک مرکزی از حرفهایش عدول کرده است.

چهار ماه از صحبت‌های همتی در صحن علنی مجلس در رد «ارزپاشی» در بازار ارز برای مدیریت کوتاه‌مدت نرخ‌ها می‌گذرد. او 13 خردادماه در خصوص وضعیت بازار ارز از «اجرای مدیریت جدید علمی» در بازار ارز خبر داده و گفته بود که «کلا سیستم اجرای ما این‌گونه جا افتاده بود که ما برای حفظ نرخ ارز باید به بازار ارز تزریق کنیم، بنابراین ۲۸۰ میلیارد دلار در ظرف ۱۵ سال گذشته به‌عبارتی به‌طور میانگین سالی ۱۸ میلیارد دلار به بازار ارز تزریق کرده‌ایم تا نرخ ارز را کنترل کنیم، بنابراین طبیعی است که بسیاری از این ارزها به ‌صورت سرمایه از کشور خارج شده است.» آقای همتی در خردادماه سال جاری، سیاست «ارزپاشی» را در سخنرانی خود در مجلس چنین توصیف کرد: «سیستم اجرای ما این‌گونه جا افتاده بود که ما برای حفظ نرخ ارز باید به بازار ارز تزریق کنیم. بنابراین ۲۸۰ میلیارد دلار در ظرف ۱۵ سال گذشته یا به عبارتی به‌طور میانگین سالی ۱۸ میلیارد دلار به بازار ارز تزریق کرده‌ایم تا نرخ ارز را کنترل کنیم. بنابراین طبیعی است که بسیاری از این ارزها به صورت سرمایه از کشور خارج شده است. این همه امکاناتی که در خارج از کشور خریداری شده به خاطر همین ارزها بوده است، یعنی ارزهای ارزان و رانت». 

سه روز پیش، در پی اوج‌گیری نرخ دلار امریکا به بالای ۳۱ هزار تومان، بانک مرکزی اعلام کرد روزانه ۵۰ میلیون دلار در 6 روز کاری، ارز به بازار تزریق می‌کند تا جلوی فعالیت «نوسان‌گیران» را بگیرد. مشخص نیست این مقدار «ارز مداخله‌ای» از کجا تامین می‌شود؟ آن هم در زمانی که ارز حاصل از صادرات نفت ایران به گفته برخی منابع دولتی در بهترین حالت بین سه تا پنج میلیارد دلار در سال جاری خواهد بود و ارز غیرنفتی حتی کفاف واردات را هم نمی‌دهد، منابع مورد استفاده برای مداخله در بازار ارز چگونه به دست می‌آید؟ بانک مرکزی از چه منبعی می‌تواند روزانه 50 میلیون دلار که رقم ریالی آن با احتساب دلار نیمایی حدود 125 میلیارد تومان خواهد شد؛ ‌به بازار تزریق کند؟ در شرایطی که عمده افراد جامعه زیر خط فقر هستند و قدرت خرید «ریالی» دارند، چه کسی می‌تواند «دلار» از بازار خریداری کند؟ بانک مرکزی حافظ منافع چه کسانی است و چرا به ناگهان تصمیم به تزریق دلار به صورت اسکناس به بازار کرد؟

اختلاف بین حجم ارز مبادله‌ای و ارز تزریقی

همتی در دوم تیر ماه با حضور در برنامه‌ای تلویزیونی گفته بود که « اگر ارزپاشی در بازار لازم نباشد، انجام نمی‌دهیم و برای نوسانات کوتاه‌مدت ذخایر را صرف این کار نمی‌کنیم ولی اگر احساس شود نوسان بلندمدت خواهد بود، مداخله می‌کنیم.»

 از کنار هم قرار دادن صحبت‌های همتی در مجلس و برنامه تلویزیونی دو موضوع برداشت می‌شود؛ اول اینکه نوسانات ارز برای مدت طولانی برقرار خواهد بود و به‌رغم دخالت‌های گاه و بی‌گاه بانک مرکزی، نرخ ارز قصد کاهش ندارد. ادامه‌دار شدن وضع موجود باعث می‌شود عده بیشتری متضرر شوند به همین دلیل بانک مرکزی مجبور به دخالت در بازار شد و روزانه نیز 50 میلیون دلار ارز به صورت اسکناس به بازار تزریق می‌کند. اما ابهامی که در این خصوص وجود دارد، میزان ارز تزریقی به بازار است.

 بر اساس گفته‌های دوم تیر همتی « دخالت بانک مرکزی بیشتر در حد تامین منابع لازم برای واردات است. ما فقط امروز ۱۲۰ میلیون دلار برای واردات کالا تامین کردیم، این در حالی است که کل حجم مبادله در بازار ارز اسکناس زیر ۴ میلیون دلار است یعنی از ۵ درصد هم کمتر است.» با وجود اینکه رییس کل بانک مرکزی بر حجم مبادلات کمتر از 4 میلیون دلار در بازار اسکناس تاکید کرد، اما از روز دوشنبه 50 میلیون دلار به صورت اسکناس به بازار تزریق می‌شود. به نظر نمی‌رسد از تیر تا مهر، تغییر شگرفی در حجم مبادلات در بازار اسکناس رخ داده باشد تا نیازمند تزریق 46 میلیون دلار بیش از میزان مبادله در بازار اسکناس باشد.

دوم؛ آیا بانک مرکزی توسط عده‌ای خارج‌نشین که باید هزینه زندگی خود را در کشورهای دیگر تامین کنند، برای تزریق ارز  تحت فشار است؟ این افراد چه کسانی هستند؟

سیزدهم خردادماه سال جاری، آقای نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه در صحن مجلس گفته بود: «‌اگر دولت به این نتیجه برسد که دست در جیب بانک مرکزی نکند و اگر ما بتوانیم به ‌تدریج ناترازی برخی بانک‌ها را اصلاح کنیم، مطمئن باشید که ما بر نقدینگی و تورم فائق خواهیم آمد.» ستار

مدیریت علمی با استقلال محقق می‌شود

قطعا نمی‌توان از صحبت‌های خرداد همتی در صحن مجلس گذشت. در آن زمان نرخ دلاردر کانال  17هزار  تومان بود. اما نکته در این است که بانک مرکزی برای مدیریت علمی بازار ارز و حفظ ارزش پول ملی، با مشکلاتی مواجه است. شاید بتوان درستی این گزاره را از اختلاف نظر رییس سازمان بودجه و رییس کل بانک مرکزی بر سرمنشا تورم ماهانه خردادماه یافت. همتی در یادداشت اینستاگرامی خود بر این نکته اشاره کرده بود که «استفاده از منابع ارزی صندوق توسعه ملی در شرایط تحریمی برای تامین کسری بودجه، همان استفاده از پایه پولی است که مشخصا یک اقدام تورم‌زاست.». هر چند نوبخت معتقد بود که «ما منابع و ارز خود را به بانک مرکزی فروختیم و بانک هم آن را فروخته یا اگر هم پیش خود نگه داشته، بهتر است عرضه کرده و بازار را کنترل کند.» در همین شرایط است که شایعه استعفای همتی از ریاست بانک مرکزی در رسانه‌ها بالا گرفته و البته بارها توسط روابط عمومی بانک مرکزی «تکذیب» شده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری ساعت 24، تاریخ انتشار: 23 مهر 1399، کد خبر: 516617، saat24.news