شعار سال: سیدعلی عماد، مسئول امور نخبگان حوزههای علمیه که پیش از این مسئولیت معاونت پژوهش حوزههای علمیه را برعهده داشته و اکنون متصدی امور نخبگان حوزههای علمیه است، درباره وضعیت فعلی و آینده حوزههای علمیه به عنوان نهادی که متولی دیانت جامعه است، ابتدا به بایدها و نبایدهای آنچه حوزه پژوهی میخواند اشاره کرده و بیان میکند: حوزه پژوهی باید در قالب یک پازل روشن انجام شود که لااقل میان حوزه پژوهان و دغدغهمندان گذشته، فعل و آینده حوزه یک اتفاق نظر اجمالی وجود داشته باشد.
تعریف منطقی روشنی از حوزه که مورد وفاق حوزویان باشد نداریم
او با بیان اینکه میان صاحبنظران در مورد سلسله مفاهیم حوزه، اختلاف نظر وجود دارد، ابراز داشت: هنوز تعریف منطقی روشنی از حوزه که مورد وفاق جامعه علمی حوزه و با نگاه و نظر مراجع عظام تقلید طراحی شده باشد، نداریم.
مسئول امور نخبگان حوزههای علمیه، ماموریت حوزههای علمیه را نیازمند وفاق جمعی حوزویان دانست و گفت: اگر حوزه و روحانیت ماموریت فهم دقیق، روشمند، نظام یافته و روزآمد از دین، تبیین و نشر آنچه از گزاره ها، هنجارها و یافتههای دینی در عرصههای مختلف فهم کرده و قیام در راستای تحقق گزارههای دین را سه رسالت اصلی خود میداند، باید اولا حال حوزه را روندپژوهانه ناظر به گذشته او و تحولات هر عصری رسیدگی کند، ثانیا وضع مطلوب را هم تعریف کرده و سپس فاصله میان وضع موجود و وضع مطلوب را با حداکثر سرعت ممکن و با رعایت بالاترین دقت و اهتمام حداکثری به تمام سنن نظام انجام دهد.
او با بیان اینکه حوزه سه گروه مساله مهم دارد، ادامه داد: یک گروه مساله، مساله درون سازمان روحانیت (به معنای عام) است که باید به یک حل روشن برسد و این نیازمند مساعدت و گفت وگوی موثران حوزه است.
عماد اضافه کرد: گروه دوم، مسائلی است که بین حوزه و جامعه، حوزه و دینداران، حوزه و پدیده دینداری، بین مرجعیت اجتماعی حوزه و نیز بین افت یا افزایش سرمایه اجتماعی حوزه و صنف روحانیت وجود دارد که نمیتوان به راحتی از آنها گذشت؛ بالاخره سازمان روحانیت با دینداری امروز جامعه از عدالت اجتماعی و عدالت قضایی تا سلامتهای اخلاقی و آسیبهای اجتماعی که از مرز آسیب هم عبور کرده و تبدیل به چالش و بحران برای کشور میشود، چه مسائلی دارد؟
حوزه نیازمند مرکز افکارسنجی است
او با طرح این سئوال که حوزههای علمیه به معنای (سازمان روحانیت و جامعه روحانیت) در چه رتبهای از رنکینگ مرجعیت اجتماعی قرار دارد، گفت: اگر کاهش یا فروکاستی در سرمایه اجتماعی حوزه دیده میشود، باید علل و عوامل آن بررسی و شناخته شود.
معاون سابق پژوهش حوزههای علمیه عنوان کرد: در سالهای نیمه دوم ۱۳۵۰ آرام آرام، روحانیت به عنوان گروه اول مرجعیت اجتماعی شناخته شده و تا سالها ادامه داشته است، اما آیا امروز هم همین است؟
او با بیان اینکه حوزه نیازمند یک مرکز افکارسنجی است، بیان داشت: اگر امروز مسئولیتی در عرصه اجتماعی برای رسیدگی به امور دینی جامعه به معنای گسترش هنجارهای دینی، تبیین معارف دینی و گزارههای دین داریم، باید بدانیم، جامعه چه نگاهی به ما دارد، ما چه نگاهی به جامعه داریم؟ جامعه با چه مسائلی مواجه است و حل کدامیک از این مسائل را از ما میخواهد؟ بدون شک اگر مبتنی بر آمار، اطلاعات و یافتههای علمی نباشد، موفق نخواهیم بود.
عماد تاکید کرد: سازمان روحانیت باید یک دستگاه افکارسنجی داشته باشد تا بداند اولا با چه مسائلی در پهنه جامعه سروکار دارد که باید حل کند و ثانیا نگاه این جامعه به او که به دنبال تحقق اهداف و آرمانهای عملگرایانه در پهنه جامعه است، چیست؟
حوزه باید مسیر کلی نظام را پشتیبانی کند
او با بیان اینکه یک ضلع مناسبات روحانیت، مناسبات با نظام اجتماعی کشور است، اظهار کرد: حوزه میخواهد چه نقشی ایفا کند؟ آیا میخواهد دائما توجیه گر باشد یا میخواهد مدافع منتقد باشد؟ یا میخواهد خود را از نظام اجتماعی کشور جدا کند؟
مسئول امور نخبگان حوزه با اشاره به تعبیر رهبر انقلاب که نظام اسلامی را مولود حوزه میدانند، گفت: حوزه به تعبیر رهبری باید منتقد، ناصح امین، دلسوز و مدافع خبیر باشد یعنی مسیر کلی نظام را پشتیبانی و به موقع انتقاد کند و به موقع هم هشدار دهد
او خاطرنشان کرد: حوزه به معنای بدنه اجتماعی حوزه اگر میخواهد در مسیر مطلوبی حرکت کند، باید سه گروه مسائل و مشکلاتی که گفته شد را احصاء و با گفتگوی با همه حوزویان حل کند.
عماد با ارزشمند خواندن توسعه جریان علمی حوزه گفت: در عین حال نباید گمان کرد که با شتاب زدگی میتوان به هدف رسید بلکه جریان علمی جریان زمان بر است و نمیتوان انتظار داشت که در مثلا ۱۰ سال بتوان به رخدادهای فوق العاده رسید.
او ابراز کرد: گستره دانشی حوزه قطعا رشد پیدا کرده، اما کنجکاویهای دقیق اجتهادگرایانه در حوزههای جدیدالتاسیس در حدّ حوزههای سنتی نبوده و از پختگی لازم برخوردار نیست.
مسئول امور نخبگان حوزه در مورد ظهور مجتهدان در علوم مختلف طی ۲۰ سال آینده گفت: من نمیتوانم به صورت قطعی به این سئوال پاسخ دهم، اما حرکت به سمت دقیق صحبت کردن است.
او با بیان اینکه از حوزه امروز انتظار تولید نظریه در علوم مختلف میرود، اظهار کرد: برای این منظور دو راه حل وجود دارد؛ یا یک دستگاه سیاستگذار بسیار خردمند مبتنی بر برنامه و برخوردار از همه امکانات باید داشته باشیم یا افراد فهیم و خوشفکر و دغدغه دار که خود را وقف این کار کنند یعنی اگر به چند مطهری و علامه برخورد کنیم ولو سیستم سیاستگذاری علم شما معیوب باشد باز به تولید نظریه در بخشهای مختلف خواهید رسید.
روحانیت، در حال فروکاست و ازدست دادن جایگاه مرجعیت اجتماعی خود است
عماد در مورد پیش بینی آینده حوزه علمیه قم گفت: در مناسبات روحانیت و جامعه مقداری نگران هستم؛ روحانیت باید جاهایی ذائقه ملت را در نظر بگیرد و پای دفاع از حقوق ملت بیاید. این مسیر و سیری که الان وجود دارد، نشان میدهد که روز به روز از سرمایه اجتماعی روحانیت اندک اندک در حال کاسته شدن است.
او تصریح کرد: روحانیت، در حال فروکاست و ازدست دادن جایگاه مرجعیت اجتماعی خود است و من بابت جابجایی این جایگاه نگران هستم.
معاون سابق پژوهش حوزههای علمیه ادامه داد: درون حوزه و سازمان روحانیت هم نقاط قوت و امیدواریهای زیادی وجود دارد در عین اینکه دغدغههای جدی وجود دارد؛ بدنه اجتماعی روحانیت باید نسبت به آینده خود مقداری حساستر و دل نگرانتر باشد ضمن اینکه ظهور و بروز و حضور جدی تری در تصمیمات داشته باشد، هرچه تصمیمات مبتنی بر افکار عمومی جامعه روحانیت باشد، موفقتر خواهیم بود.
او در مورد برداشتهای متفاوتی که از «استقلال حوزه» میشود، عنوان داشت: هیچ کس نیست که معتقد به استقلال حوزه نباشد، اما بین گروه اول تا گروه دهم اختلافات بسیار جدی وجود دارد و این تعریف متفاوت آنها از استقلال است.
عماد با اشاره ابعاد مختلف استقلال در حوزه گفت: افرادی با نگرشهای مختلف در این حوزه هستند که همگی مدافع استقلال حوزه هستند، اما این دو گروه با نگاههای مختلف هرکدام بر طبل استقلال حوزه میکوبد.
او در خصوص معرفی مراجع تقلید جدید گفت: معمولا در تاریخ حوزه اینگونه بوده است که وقتی چند نفر را به عنوان مرجع معرفی میکردند تازمانیکه غالب آن نسل حیات داشتند، شخص دیگری مطرح نمیشده یا افراد مراعات کرده و خود را مطرح نمیکردند.
مسئول امور نخبگان حوزه تصریح کرد: یک نظام سنتی در حوزه وجود داشته که بزرگان و اساتید برجسته حوزه، اعلم یا افراد برابر را معرفی کرده و میگفتند تقلید از اینها مجاز است. رسالههای عملیه و فتوای مراجع تقلید هم موید این مطلب است به عبارت دیگر، ابتدا چگونگی شناسایی مرجع را بیان میکنند و در آنجا گفته نشده که یک نهاد قانونی مراجع را معرفی کند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از اعتماد آنلاین، تاریخ انتشار: 2 آبان۱۳۹۹، کد خبر: -، etemaadonline.ir