شعار سال: ناظران جهانی اعم از قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، واکنش‌های متفاوتی را نسبت به این انتخابات داشته‌اند و مانند رصدگران تغییر شاخص‌های بورس، دست به ارزیابی تغییرات سهام خود از تحولات پیش روی ایالات متحده می‌زنند. این سهام‌ها اما اشکال و ابعاد متفاوتی دارند.

سهام امنیتی انتخابات امریکا
 
هرچند ایران و اتحادیه اروپا به‌طور واضحی سهام اقتصادی خود را در این انتخابات پایش می‌کنند، اما ایران در کنار روسیه، اعراب و اسراییل از سبد سهام امنیتی این انتخابات نیز بی بهره نیست. و البته چین هم سهام خود از مدیریت قدرت جهانی را ارزیابی می‌کند. این ارزیابی‌ها، منجر به واکنش‌هایی از سوی مقامات کشورهای سهامدار در انتخابات ایالات متحده می‌شود که چکیده آن بر اساس اخبار رسمی منتشر شده نشان از چرایی اهمیت انتخابات قدرتمندترین کشور جهان دارد.
 
۱- آلمان، فرانسه و انگلیس: این سه کشور خشنودی خود را از شکست دونالد ترامپ پنهان نکردند تا جایی که هایکو ماس وزیر امورخارجه آلمان در اظهارنظری اعلام کرد: انتخابات ایالات متحده امریکا چیزی فراتر از یک نمایش یک نفره است و آلمان بارها ناخشنودی‌اش را از نگرش آقای ترامپ درباره مسائلی همچون ناتو، خروج از توافقنامه اقلیمی پاریس، رد برجام و روش‌های مقابله با کرونا نشان داده است. همزمان اولاف شولتز سیاستمدار سوسیال دموکرات و معاون صدر اعظم آلمان نسبت به ادعای ترامپ مبنی بر تقلب در انتخابات امریکا خواستار شمارش همه آرا در این انتخابات شد.
  
نقطه عطف اظهارات ضد ترامپ آنجلا مرکل اما جایی بود که او گفت: «تحولات امریکا فرصتی برای توسعه قدرت اروپاست و ما باید در مورد سیاست‌های آینده بحث کنیم. یک نظم جهانی مبتنی بر قاعده، زمینه را برای پیشرفت متناسب همه فراهم می‌کند.» از سوی دیگرژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه درباره روابط فرانسه و امریکا پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا اعلام کرد که روابط فرانسه و اتحادیه اروپا با امریکا، باید به یک رابطه فراآتلانتیکی جدی تبدیل شود؛ رابطه‌ای که یک مشارکت جدید خواهد بود. واکنش دولت انگلیس اما متفاوت‌تر از موضع‌گیری آلمان و فرانسه بود.دومینیک راب، وزیر خارجه انگلیس با بیان اینکه صرفنظر از اینکه چه کسی رییس‌جمهور امریکا می‌شود به بیان این مساله اکتفا کرد که رابطه انگلیس و امریکا پس از انتخابات امریکا  تقویت  خواهد  شد.

۲- روسیه و چین: شاید سرگئی ناریشکین رییس سرویس اطلاعات خارجی روسیه مهم‌ترین اظهارنظر را همزمان با سکوت مقامات سیاسی روس درباره انتخابات امریکا داشته که می‌توان آن را مطلوب مسکو دانست: «اختلاف و چند دستگی در جامعه امریکا افزایش داشته است و فرقی نمی‌کند چه کسی در انتخابات امریکا پیروز شود.

بحران اجتماعی در امریکا صرفنظر از اینکه چه کسی پیروز شود، عمیق خواهد شد و روشن است که فرد بازنده در انتخابات، نتیجه را نخواهد پذیرفت و این مساله منجر به تحریک تندروها برای حضور در خیابان‌ها خواهد شد .»

همزمان با واکنش این مقام ارشد امنیتی روسیه اما دولت چین به‌طور رسمی اعلام کرد که انتخابات امریکا از مسائل داخلی این کشور است و چین موضعی درباره این موضوع ندارد. البته به‌رغم موضع رسمی دولت چین، برخی شبکه‌های تلویزیونی چین همچون موضع سرویس اطلاعات خارجی روسیه در بخش‌های خبری خود به وضعیت جامعه دوقطبی شده امریکا اشاره کرده و از احتمال درگیری‌های خشونت بار در جامعه امریکایی گزارش دادند.

۳- اسراییل: دولتمردان اسراییل در حالی که کشورشان مهم‌ترین هم پیمان راهبردی امریکاست در خصوص انتخابات امریکا سکوت کرده‌اند؛ گویا سکوت اسراییل در فرآیند انتخاباتی امریکا با این هدف دنبال شده که راه برای مذاکره و همکاری با دولت جو بایدن باز بماند. سکوت اسراییلی‌ها در حالی که دونالد ترامپ اقدامات موثری را برای میانجی‌گری میان آنان و  برخی کشورهای عرب منطقه انجام داد قابل تامل است. البته تساهی هنکین وزیر همکاری‌های منطقه‌ای اسراییل در واکنش به سیاست‌های جو بایدن در انتخابات ۲۰۲۰ امریکا اعلام کرد که سیاست بایدن برای بازگشت امریکا به برجام منجر به تقابل ایران و اسراییل خواهد شد.

۴-کشورهای خاورمیانه: هرچند حکومت سعودی تا به امروز واکنشی رسمی نسبت به آنچه در انتخابات امریکا می‌گذرد نداشته، اما ترکی الفیصل رییس پیشین سازمان اطلاعات عربستان در اظهاراتی از احتمال پیروزی جو بایدن ابراز نگرانی کرد. ترکی الفیصل گفته است: «پیروزی جو بایدن در انتخابات امریکا ما را نگران می‌کند، زیرا او متعهد به بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران است.» بر اساس گزارش برخی رسانه‌های عربی و اسراییلی، تعدادی دیگر از مقامات عرب منطقه از جمله قطر، مصر، بحرین و امارات متحده عربی از بازگشت واشنگتن به برجام به‌شدت نگران هستند. 

۵- ایران: هرچند رهبری و رییس‌جمهوری اعلام کردند که برای ایران فرقی نمی‌کند چه کسی رییس‌جمهور امریکا شود، اما این انتخابات برای جناح‌های سیاسی داخلی کاملا متفاوت بوده تا جایی که این تفاوت رویکرد را می‌توان در اظهارات بازیگران سیاسی و رسانه‌های جناح‌ها به وضوح مشاهده کرد. راست تندرو و تیم احمدی‌نژاد از شکست ترامپ نگران و ناراضی و اصلاح‌طلبان و اعتدالیون حضور بایدن در کاخ سفید را فرصتی برای توقف فشار حداکثری امریکا به ایران و اصلاح وضعیت جاری قلمداد کرده و به استقبال شکست ترامپ رفته‌اند.
 
هر چند براساس تحلیل‌های برخی از اکتیویست‌های رسانه‌ای- سیاسی جناح راست انقلابی، ورود بایدن به کاخ سفید آرایش انتخابات ۱۴۰۰ را به نفع جریان حاکم در دولت و اصلاح‌طلبان تغییر خواهد داد و این مساله باعث شده تا عناصر این جریان نتوانند نارضایتی خود را از آن پنهان کنند.  به هر ترتیب همان‌طورکه ملاحظه کردید، سرشت و صحنه سیاسی جهان به انتخابات امریکا گره خورده است. همه دولت‌های قدرتمند بر اساس منافع و نیازهای ملی خود نسبت به تحولات امریکا تعیین راهبرد کرده‌اند.

 

دوستی و دشمنی در روابط بین‌الملل

حتما شما هم موافقید که دوستی و دشمنی در روابط بین‌الملل شبیه روابط آدم‌ها با یکدیگر نیست که اگر بود، در تحلیل مناسبات ریز و درشت کشورها باید مدام بگوییم فلان کشور در قبال فلان قضیه مردانگی کرد و فلان کشور چقدر نامرد است! روابط بین‌الملل در عصر حاضر، پیچیده‌تر از هر زمان دیگریست؛گویا جهان در برزخ انتخاب است و این برزخ را می‌شود در مدل رفتاری قدرت‌های موثر جهانی در ماجرای انتخابات امریکا دید.
 
از همین رو با توجه به تحولات جدید در امریکا باید دانست که فرصت‌ها و تهدیدهای منافع ملی ایران بیش از همه به تصمیمات و رویکردهای کلان داخلی وابسته است. خیلی‌ها معتقدند خروج ترامپ از کاخ سفید و بازگشت امریکا به برجام شرایط را برای ایران بهتر خواهد کرد . اما این فرصت قطعا در صورت عدم کنش و واکنش سریع می‌تواند منجر به تهدیدی جدیدتر و جدی‌تر شود.

چرا؟ به این دلیل که ترامپ سیاستمداری تکرو بود که با قلدری اراده خود را بر همه تحمیل می‌کرد که شاید یکی از دلایل همراهی نکردن جمهوری خواهان امریکایی با او در کارزار انتخابات و چالش‌های موجود همین تکروی او بوده باشد. پرزیدنت ترامپ اما درست در همین لحظات، در حال پرداخت هزینه‌های عدم دستیابی به اجماع داخلی در طبقات گوناگون و متعارض جامعه امریکا، با تلخ‌ترین و پرهزینه‌ترین شکل ممکن است و به همه رهبران سیاسی دنیا نشان می‌دهد که در صورت عدم مفاهمه ملی بین نخبگان ومردم، برج عاج آرزوهای راهبردی در چند ساعت فرو می‌ریزد.

 

قاعده سیاست

اما بایدن قاعده سیاست را خوب بلد است. او برخلاف ترامپ که همه قدرت‌های جهانی را از خود عصبانی کرد و سیاست‌های خود را بدون توجه به نقش و سهم این قدرت‌ها پیش می‌برد، این قابلیت را دارد که در صورت تصمیم به سرشاخ شدن امریکا با ایران، اجماع سازی جهانی بیافریند. از همین رو کارگزاران و سیاستمداران ایران باید با تحلیل دقیق تغییرات جهانی، بهترین سناریوهای ممکن را برای تامین امنیت و منافع ملی در جهان امروز در نظر داشته باشند. فرصت‌ها در جهان امروز دوبار تکرار نخواهد شد. آیا قدر این فرصت‌ها را خواهیم دانست؟

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از رونامه اعتماد، تاریخ انتشار: 17 آبان ۱۳۹۹، کد خبر:157742، etemadnewspaper.ir