شعار سال: زمانی که سرخوردگی در محیط کار به‌جای آمیختن ذهن با خلاقیت، مخلِ روان می‌شود، دیگر نمی‌توان تفکرِ «یاری‌رسان» تربیت کرد. حال در نظر بگیرید که یک مدرس دانشگاه به‌جای به کارگرفتن خلاقیت و تلاش برای هر روز بیشتر آموختن با هدف تربیت دانشجویانِ خلاق و علاقه‌مند به یادگیری، با سرخوردگی درگیر باشد.در این شرایط تفکر یاری‌رسان در حوزه آموزش عالی که موتور «توسعه‌ی علمی» کشور محسوب می‌شود، به دلیل مشغله‌های ذهنی مدرس، کور می‌شود و زایشگری خود را از دست می‌دهد؛ آنقدر کور و در خود مانده که فقر علمی دانشجو را رقم می‌زند و توسعه علمی کشور را فلج می‌کند. اما مدت‌هاست که نظام آموزش عالی ایران ذهن مدرسان را به این سمت هُل داده است؛ البته انتظار نظام آموزش عالی از اساتید خود، بویژه «اساتید هیات علمی» این است که با شرایط بسازند و مانند گذشته، پیش از شروع کلاس، با نوشیدن یک لیوان آب سرد و شوخی با همکاران، ذهن خود را از دغدغه‌ها خالی کنند و به دانشجویان برای خوب درس خواندن انگیره بدهند!

کوچک شدن سبد معیشت اساتید

شاید فکر کنید که اوضاع اقتصادی اساتید هیئت علمی دانشگاه‌ها بد نیست و آن‌ها در قیاس با اساتیدِ حق‌التدریس که فقیر و بی‌نوا رها شده‌اند، راحت گلیم‌شان را از آب بیرون می‌کشند و نباید بیشتر از این درخواستی را مطرح کنند، اما چنین قضاوتی عجولانه است. باید برای رسیدن به این جمع‌بندی موارد زیر را در نظر داشته باشید درصد محدودی از اساتید حقوق‌های بسیار بالا دریافت می‌کنند. میان اساتید شاغل در مراکز آموزشی وابسته به دانشگاه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اساتید شاغل در مجموعه‌های آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تفاوت وجود دارد؛ درست به اندازه‌ی فاصله‌ی میان زمین تا آسمان. تورم‌های بالا سبد معیشت اساتید را کوچک کرده است. حقوق‌های اساتید هر سال به میزانی ناچیز و پایین‌تر از نرخ تورم افزایش می‌یابد و در یک کلام خروجی آن بی‌مقدار است و کفاف هزینه‌های خانواده‌های اساتید را نمی‌دهد؛ به ویژه وقتی سرپرست این خانواده تنها نان‌آور آن باشد.

اساتید مجرب در اندیشه مهاجرت

مجموع این عوامل اساتید را در اندیشه از تن درآوردن ردای تدریس و یافتن شغلی جدید یا مهاجرت فروبرده است؛ به‌ویژه اینکه مدرسان عضو هیئت علمی دانشگاه‌های مشهور ایران، در جامعه دانشگاهی کانادا و استرالیا، مخاطبان خود را دارند و پژوهش‌های نوینی را در حوزه‌های مرتبط با فناوری، علوم دارویی، فیزیک، بیوشیمی عرضه کرده‌اند؛ اما در دانشگاه‌های ایران قدر ندیده‌اند و دغدغه‌های معیشتی بر بوم نقاشی زندگی آن‌ها رنگ تیره زده‌اند. نگرانی معیشتی این گروه از اساتید آنقدر جدی شده است که در فضای مجازی «کمپین» به راه انداخته‌اند.

جاماندن اساتید دانشگاه‌ها از کارمندان دولت

یکی از اساتید هیئت علمی یکی از دانشگاه‌ها با اشاره به این نگرانی‌ها می‌گوید: «در ازای ۱۰ درصد افزایش سالیانه حقوق اساتید، سالی ۴۰ درصد تورم وجود دارد؛ درحالی‌که در سال جاری به اضافه ۲ سال گذشته، در مجموع ۱۰۰ درصد تورم در اقتصاد به وجود آمده است. در نتیجه هر استاد هیئت علمی به فرض ثابت ماندن نرخ تورم باید ۱۰ سال کار کند تا قدرت خرید خود را در سطح مجموع تورم سال‌های ۹۷ تا ۹۹ حفظ کند. این در حالی است که حقوق کارمندان سالیانه به طور معمول ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد گاهی مانند سال گذشته شاهد اعمال امتیازات ۵۰ درصدی فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری هم برای آن‌ها بوده‌ایم که در نتیجه با افزایش سال جاری بیش از ۵۰ درصد هم به حقوق آن‌ها اضافه شده است.»

وی افزود: «اما از این افزایش‌ها برای اساتید هیئت علمی دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، خبری نیست. در همین حال میان اساتید مراکز دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم با وزارت بهداشت، شکاف درآمدی قابل توجه وجود دارد با این حال نمایندگان مجلس تصور می‌کنند که اساتید هیئت علمی تمام مراکز دانشگاهی نجومی‌بگیر هستند و هیچ تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد؛ درحالی‌که اگر تفاوت پرداخت حقوق را میان این دو وزارتخانه بررسی کنید، متوجه می‌شوید که اساتید هیات علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی که اکثرا پزشکان با نفوذ و متمول هستند، چه درآمد‌هایی از عضویت در هیئت علمی دارند.»

این استاد عضو هیات علمی؛ طرحِ نگرانی‌های خود و همکارانش را این‌طور تکمیل می‌کند: «با وجود اینکه اساتید هیئت علمی حقوق پایینی را دریافت می‌کنند؛ اما به دلیل داشتن حجب و حیا برای تجمع صنفی اقدام نکرده‌اند. تا امروز نمایندگان ما در چند نوبت با وزیر علوم دیدار داشته‌اند؛ اما نتیجه‌ی مشخصی حاصل نشده است. باید بگویم که صدای اساتید هیئت علمی از مسائل معیشتی‌شان مانند کارگران و معلمان بلند نشده است و تاکنون حتی به صورت تحصن، اعتراض نکرده‌ایم. امیدوارم تا پیش از اینکه سبد معیشت‌مان از سنگینی تورم کوچک‌تر نشده است، دولت اقدام کند و بودجه‌ای را محض رفع نگرانی‌های اساتید، کنار بگذارد.»

مدتی است که بحث همسان‌سازی حقوق اساتید هیئت علمی مراکز وابسته به وزارت بهداشت با وزارت علوم مطرح شده است؛ اما پس از مدت‌ها کش و قوس، هیئت عالی جذب شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرد که مجلس باید آن را مصوب کند در غیر این صورت امکان اجرای آن وجود ندارد. اساتید هیئت علمی وزارت علوم، در دیدار‌های خود با نمایندگان مجلس، بار‌ها این خواسته را تکرار کرده‌اند، اما به دلیل تعریف نشدن منابع مالی آن، به اجرا درنیامده است. در کنار این موضوع اساتید پیگیر تبدیل وضعیت استخدامی خود هستند تا سرانجام به ساحل امنِ امنیت شغلی برسند؛ اما هزار و یک مانع پیش روی‌شان قرار دارند.

آخرین فرصت برای پیگیری

با توجه به اینکه لایحه بودجه ۱۴۰۰ در مجلس در دست بررسی است، اساتید هیئت علمی دانشگاه‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به پیگیری‌های خود برای اضافه کردن برخی موارد به این لایحه و تبدیل آن به قانون، سرعت داده‌اند. در حال حاضر آن‌ها خواسته‌های خود در قالب افزایش حقوق، افزایش عدد مبنا موضوع تبصره ۲ ماده ۵۵ آیین‌نامه استخدامی اعضای هیئت علمی که در ارتباط با تعیین حقوق پایه است و تا به امروز افزایش آن «بسیار کند» پیش رفته است را پیگیری می‌کنند.

بر این اساس، فوق‌العاده ویژه باید هر دو سال یکبار افزایش یابد؛ اما ۱۰ سالی می‌شود که این اتفاق در مجموعه‌های دانشگاهی وزارت علوم اجرایی نشده است. در نتیجه اساتید هیئت علمی از آخرین فرصت‌های موجود در قانون استفاده می‌کنند تا شاید بتوانند سهمی برای خود در قانون بودجه سال آینده پیدا کنند. اینکه شانس موفقیت آن چقدر است، تنها به این بستگی دارد که در دولت اراده‌ای برای جلوگیری از خلع سلاح کامل آن‌ها در برابر تورم به‌وجود آید.


شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از ابتکار، تاریخ انتشار:۲۵ آذر۱۳۹۹، کدخبر: ebtekarnews.com، ۱۶۷۲۸۹