شعارسال: دکتر وحید احمدی ، با بیان این که «متاسفانه آن چیزی که در برخورد با پدیده‌های جدید غالب بوده است عمدتاً محدودسازی است»، گفت: برخی دولت‌ها با نگرش غالب که نگرش ایجاد محدودیت در برخورد با فضای مجازی بوده است، همراه بودند. در دولت آقای روحانی هرچند تلاش بر این بود که فضا باز شود، اما گروه‌های دیگری که در نظر داشتند فضای مجازی کنترل شود، موقعیت بدبینی و بی‌اعتمادی را ایجاد کردند.

وی گفت: بعد از این که اینترنت در دنیا حاکم شد و اثرگذاری آن رشد زیادی در زندگی مردم پیدا کرد، بحث‌های اولیه در کشور ما عمدتاً مربوط به کنترل و محدودیت و بستن پهنای باند می‌شد. بسیاری از این برنامه‌ها و اقدامات غیرعلمی بود و باعث ایجاد چالش‌های فراوانی شد. با این تجربه‌های ناموفق مشاهده کردیم که دانشگاهیان و فعالان حوزه‌ی فرهنگی و اجتماعی و همچنین مردمی که تازه آموخته بودند در بستر فضای مجازی، اشتغال و مراودات اجتماعی داشته باشند، دچار مشکلات جدی شدند. این چالش، به طور مستمر ادامه پیدا کرد و اکنون در قالب این طرح بار دیگر مطرح شده است.

احمدی افزود: شیوع کرونا، خود عاملی بود که ارزش و جایگاه فضای مجازی را نزد مردم روشن کرد. اگر فضای مجازی، توسعه و گسترش نمی‌یافت و در زندگی مردم جاری و ساری نمی‌شد، تمام فعالیت‌های اقتصادی، علمی و غیرعلمی متوقف می‌شد. الان می‌بینیم که کلاس‌های دانشگاهی حتی در روز‌های تعطیل هم برقرار است. ضریب نفوذ فضای مجازی در دانش‌آموزان، دانشجویان و کارمندان و بسیاری دیگر از مشاغل بسیار بالاست و هیچ بخشی از زندگی روزمره نیست که فضای مجازی در آن نقش اثرگذار نداشته باشد. با این گستردگی عظیم فضای مجازی که همه‌ی شئونات زندگی را در بر گرفته است، شاهد این هستیم که عملا مرزی بین جوامع مختلف وجود ندارد و اگر مرزبندی‌های تصنعی را ایجاد کنیم، جمع زیادی متضرر و معترض می‌شوند. سیاست‌های ناپخته و نسنجیده‌ی سابق که مبنای آن ایجاد محدودیت بود، جوابگو نیست.

معاون پژوهشی سابق وزارت علوم با اشاره به تاثیر فضای مجازی در فعالیت‌های علمی دانشگاهی گفت: در حال حاضر عمده کتب درسی دانشگاهی، همین مقالات و منابعی است که با سرچ کردن‌ها به دست می‌آید. ارتباطات بین دانشگاهیان داخلی با استادان و محققان خارجی و ارتباطات بین دانشجو و استاد در داخل کشور هم در بستر فضای مجازی شکل می‌گیرد. امروزه در دنیا، رقابت شدیدی میان ارائه‌دهندگان خدمات در فضای مجازی وجود دارد به صورتی که اگر هرکدام از این ارائه‌دهندگان نتوانند نیاز‌های مصرف‌کننده را برآورده کنند، حذف می‌شوند. حال اگر بخواهید با یک نظام بخشنامه‌ای، همه‌ی مردم را مجبور کنید که از یک پیام‌رسان داخلی استفاده کنند، پاسخ مناسبی نمی‌گیرید. ممکن است افراد مخالف دلیل این محدودیت‌ها و فیلترینگ را نظم‌دهی و حاکمیت قانون بر فضای مجازی معرفی کنند، قطعا باید نظم و قانون بر فضای مجازی حاکم باشد. ما معتقدیم که باید از حقوق کاربران فضای مجازی، صیانت شود. ما نیاز به نظم و پایبندی به مقررات داریم، اما نه با ناپختگی و عجله و دیدگاه‌های احساسی که نهایتا موجب ضرر شود.

ما تجربه‌های تلخ و ناموفقی از بستن و فیلتر کردن داریم

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به فیلترینگ و ایجاد محدودیت در سال‌های گذشته بیان کرد: در گذشته برخی پیام‌رسان‌ها و خدمات فضای مجازی با بررسی کمیته تعیین مصادیق مجرمانه فضای مجازی فیلتر شد و دیدیم که مردم از پیام‌رسانی به پیام‌رسان دیگر کوچ می‌کنند؛ بنابراین اصل این موضوع که باید نظم بر فضای مجازی حاکم باشد و خدمات‌دهنده‌های داخلی توسعه یابند کاملا پذیرفته است، اما ما تجربه‌های تلخ و ناموفقی از بستن و فیلتر کردن داریم، مانند آن چه برای تلگرام رخ داد. برخی از افرادی که طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی را مطرح کردند می‌گویند قرار نیست گوگل یا پیام‌رسان‌های بزرگ بسته شود. این سخنان در حالی بیان می‌شود که پیام‌رسان‌های کوچک و کم اهمیت خارجی کاربران زیادی ندارند که مسدود شدن آن‌ها اهمیت پیدا کند.

 

 

احمدی ادامه داد: در ماده‌ی ۳۳ این پیش‌نویس آمده است که استفاده از وی. پی. ان جرم تلقی شده و مجازات شدیدی برای آن در نظر گرفته شده است. چنین برخورد‌هایی موجب شکل‌گیری یک فضای بسته و سرشار از بی‌اعتمادی می‌شود. ما در کنار تحریم‌های سنگین خارجی، خودتحریمی را هم ایجاد کرده‌ایم که موجب دافعه شدید در بین جامعه علمی و جوانان و حتی جامعه غیردانشگاهی می‌شود.

در گذشته هم می‌گفتند محدودسازی نمی‌شود، اما شد!

وی درباره‌ی مشکلات فعلی دانشگاهیان در استفاده از فضای مجازی برای فعالیت‌های علمی خاطرنشان کرد: اکنون بسیاری از وب‌سایت‌های علمی را خود آمریکایی‌ها یا اروپایی‌ها به روی ما بسته‌اند و مجبوریم برای دسترسی به آن‌ها از فیلترشکن استفاده کنیم. از سوی دیگر بسیاری از ارتباطات دانشگاهی ما یا با اسکایپ است یا گوگل میت، آدوب، زوم و یا واتس‌اپ. با طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی این ارتباطات هم مختل می‌شود. هر چند که گفته می‌شود بنای مسدودسازی این اپلیکیشن‌ها را ندارند، اما بی‌اعتمادی جامعه دانشگاهی از این جا نشات می‌گیرد که در گذشته نیز این سخنان بیان می‌شد، اما در عمل، نهایتاً با محدودسازی و حذف و مسدودیت مواجه شدیم.

احمدی با انتقاد از شیوه‌ی مطرح کردن طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی افزود: به جای این که فضاسازی کنند و از دانشگاهیان بخواهند نظرات خود را درباره‌ی این طرح بیان کنند و مشارکت فعال آن‌ها را بخواهند، طرح را به بررسی و تصویب در کمیسیون محدود می‌کنند. اگر موضوع محدودیت و مسدودیت نیست چرا اجازه نمی‌دهند جامعه دانشگاهی در بررسی آن مشارکت علمی و فکری فعال داشته باشد؟

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: این گونه روش‌هاست که باعث مهاجرت نخبگان می‌شود و به جای این که برای آن‌ها فضای علمی و امکانات ایجاد کنیم، آن‌ها را با خودتحریمی دفع می‌کنیم. در حال حاضر، به دلیل تحریم‌های آمریکا به بسیاری از مقالات و وب‌سایت‌ها دسترسی نداریم. در فضای حقیقی به واسطه تحریم‌ها و مشکلات ارزی و اقتصادی محدودیت داریم، اما در فضای مجازی به وسیله‌ی شبکه‌های ارتباطی، با محققان کشور‌های دیگر علیرغم مشکلات موجود در ارتباط هستیم. به نظرم به جای این که وارد مسیر اعمال محدودیت شویم، تعامل قوی و سازنده با دانشگاه‌ها داشته باشیم و از آن‌ها نظرخواهی کنیم و زمان قابل ملاحظه‌ای صرف شود تا دیدگاه‌های مختلف بررسی شود.

وی ادامه داد: این که فکر کنیم با یک بخشنامه و ممنوعیت می‌توانیم موفق شویم اشتباه است. حتی در صنعت هم در بخش‌هایی که جلوی ورود و ایجاد رقابت سازنده صنایع خارجی گرفته شده و با عنوان حمایت از تولید داخل باعث شدیم فضای رقابتی از بین برود، موفق نشدیم. صنعت خودرو مثال بارز آن است. در فضای مجازی هم اگر فرصت رقابت از بین برود، دچار بحران خواهیم شد. من به عنوان یک فرد دانشگاهی می‌گویم که این روش‌های غیرعلمی نمی‌تواند به موفقیت برسد. وقتی گفته می‌شود آمریکا به دنبال این است که دانشمندان ایرانی را از فضای علمی بین‌المللی حذف کنند نباید خودمان نیز در راستای اهداف آن‌ها کار کنیم. گاهی به نظر می‌رسد بعضی ازاین تندروی‌ها در راستای منافع آمریکا است.

نظام و. ی. پی. انی واقعاً سیستم دانشگاهی را فلج کرده است

این استاد دانشگاه اظهار کرد: نظام وی‌پی‌انی واقعاً سیستم دانشگاهی را فلج کرده است. استفاده از فیلترشکن‌ها علاوه بر این که امکان آلودگی سیستم‌های کامپیوتری را بالا می‌برد، فعالیت‌های علمی را هم با کندی روبه‌رو کرده است. شاید برخی در داخل دارند از صنعت وی‌پی‌ان و فروش آن‌ها سود کسب می‌کنند که منفعتشان در بقای آن است؟!

وی در پاسخ به پرسشی درباره‌ی چالش‌های مسدودیت موتور‌های جست‌وجویی مانند گوگل بیان کرد: من طرفدار گوگل نیستم، اما اگر گوگل از زندگی روزمره‌ی ما حذف شود، جستجو کردن و برقراری ارتباط دچار چه چالش‌هایی می‌شود؟ گوگل هم قطعا منافع خود را دارد. باید راه عالمانه‌ای پیدا کنیم که باعث اختلال در زندگی عادی مردم نشود. اگر ماشین داخلی باکیفیت به مردم عرضه شود، مردم به سراغ ماشین خارجی که گران‌تر است نمی‌روند. در حوزه‌ی فضای مجازی هم اگر خدمات خوب، مطمئن و با کیفیت داخلی به مردم داده شود، مردم از آن استقبال می‌کنند.

دکتر احمدی با بیان این که «جامعه‌ی علمی بسیار حساس است»، افزود: ما اکنون به دلیل تحریم‌ها و نوسانات ارز در دسترسی به مجلات و منابع خارجی مشکل داریم و شاهدیم که دانشجو و استاد با سختی به مجلات خارجی دسترسی پیدا می‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در پایان بیان کرد: به خاطر دارم که مدتی حتی وب‌سایت لینکدین هم فیلتر بود. بعد که با اعتراض دانشگاه‌ها مواجه شدند، فهمیدند که لینکدین یک شبکه‌ی اجتماعی علمی است و آن را از فیلترینگ خارج کردند. وقتی که اساس تصمیم‌گیری‌ها حذف باشد، با همه چیز به صورت حذفی برخورد می‌شود. زندگی علمی با این رویکرد‌ها سخت می‌شود و نتیجه‌ی آن، مهاجرت دانشگاهیان است. با وجود کرونا و تحریم‌ها، مشکلاتی مانند نبود تجهیزات و عدم امکان کار‌های آزمایشگاهی که پیش روی پژوهشگران وجود دارد؛ تصویب این طرح مشکلی به مشکلات محققان ما می‌افزاید. بیشترین آسیب و بزرگترین ضربه از دست رفتن اعتماد و انگیزه جامعه علمی متشکل از اساتید، محققان، صاحب‌نظران و دانشجویان است که متاسفانه از آن غفلت شده و می‌شود.

شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازخبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار:۹ مرداد ۱۴۰۰، کدخبر:۱۴۰۰۰۵۰۹۰۵۳۸۳، www.isna.ir