شعار سال: استاد دانشگاه و پژوهشگر رسانه و فضای مجازی با بیان اینکه رسانهها نقش تاثیرگذاری در امر مبارزه با فساد دارند، گفت: متاسفانه رسانههای کشور خالی از ابعاد نظارتی و انتقادی شده اند و به همین دلیل مرجعیت رسانهای به خارج از کشور رفته است.
رسانه همیشه ابزاری مناسبی برای روشنگری افکار عمومی بوده است و رسانههای جمعی بـه دلیـل تخصـص و ابزارهـایی کـه دراختیـار دارند، میتوانند نقش مهمی در شفاف سازی اخبار و کنترل فساد داشته باشند.
در همین ارتباط "حمید ضیایی پرور" اظهار داشت: رسانهها در تمام دنیا پس از ارکان سه گانه احزاب، قانون اساسی و نظام پارلمانی به عنوان رکن چهارم دموکراسی شناخته میشوند.
وی گفت: نقش رسانه در نظامهای دموکراتیک، نظارت بر قدرت است که این امر به معنای تمامی دستگاههای حاکمیتی اعم از قوای مجریه، قضاییه و مقننه است؛ بر همین اساس نیز رسانهها را در نظامهای دموکراتیک به عنوان ناظر برقدرت تعریف کرده اند.
نقش رسانهها در مبارزه با مفسدین
این استاد علوم ارتباطات با تاکید بر نقش موثر رسانهها در راستای مبارزه با اختلاسگران و مفسدین افزود: رسانهها میتوانند با نظارت و تذکر کمک ارزشمندی برای افشای کج کاری ها، ضعف، سوء استفاده، انحراف، کج رفتاریهای اجتماعی، اقتصادی، مالی و بانکی و راهبردی مدیران و مسوولان داشته باشند.
وی با اشاره به نقش افشاگری رسانهها برای مردم و افکار عمومی ادامه داد: در تمام نظامهای دموکراتیک رسانهها سمت مردم هستند و در واقع سخنگو، زبان، چشم و گوش مردم بشمار میروند و بر اساس همین ویژگیهای تعریف شده وقتی یک روزنامه، خبرگزاری، شبکه رادیویی، تلویزیونی و اینترنتی در کشورهای پیشرفته خطاب به رییس جمهوری از مشکلات و مفاسد وزیر دولتش خبر دهد؛ فرد در اسرع وقت استعفا میدهد چرا که میداند وقتی رسانهای افشاگری میکند یعنی تمامی افکار عمومی را تحت تاثیر قرار داده است.
معاون سابق مرکز فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: رسانهها در اصل ناظر قدرت و زبان مردم بوده و در مقابل اشتباهات بالاترین مقامات کشور نیز ایستادگی میکنند که نمونه بارز اخیرش عملکرد شبکههای اجتماعی همچون توئیتر و فیسبوک و اینستاگرام است که اکانت (کاربری) ترامپ رییس جمهوری وقت آمریکا را مسدود کردند؛ چرا که منافع ملی برای آنها مهمتر از شخص رییس جمهوری آن کشور است.
وی با بیان اینکه منافع ملی برای این شبکههای اجتماعی مهمتر از شخص رییس جمهوری بود؛ تصریح کرد: رسانه ها، مطبوعات و شبکههای اجتماعی در آمریکا مسایلی را مد نظر قرار میدهند که بسیار فراتر از منافع هیات حاکمه آن کشور است.
نویسنده کتاب روزنامه نگاری سایبری با تاکید بر اینکه رسانههای آمریکایی مسوولان کشورشان را مساوی و یا برابر با نظام سیاسی کشورشان نمیپندارند؛ خاطرنشان کرد: آنان حافظ نظام سیاسی شان هستند و اگر انحرافی در بالاترین مقام سیاسی را ببینند؛ مستقیما و بدون واهمه تذکر میدهند.
وی اظهار داشت: این روند همان مولفهای است که در نظامهای پیشرفته و دموکراتیک دنیا تعریف شده است؛ اما در کشورهایی که پیشرفته نیستند یا درجاتی از دموکراسی در آنجا اجرا میشود؛ ضعف مطبوعات به همات ترتیب بیشتر است.
نظارت قدرت بر رسانههاضیایی پرور افزود: در ایران قدرت است که رسانهها را نظارت میکند به گونهای که اساسا نظام مجوز دهی به پایگاههای خبری، سایت ها، روزنامهها بر عهده دولت است و اخیرا هم طرحی با عنوان صیانت مطرح شده که میخواهنداین روند را به کل فضای مجازی تسری دهند.
وی با اشاره بر اینکه دولت بر رسانه ها، شبکههای اجتماعی، مطبوعات، خبرگزاری ها، رادیو و تلویزیون نظارت کرده و به آنان مجوز میدهد، یادآور شد: دولت صلاحیت نیروهای خبری را تعیین کند که چه کسانی مجاز به روزنامه نگاری و چه افرادی نیستند و این امر کاملا برعکس آن چیزی است که در نظامهای پیشرفته دنیا اجرا میشود.
مدیرکل اسبق مرکز مطالعات و برنامهریزی رسانهها ادامه داد: به عبارت دیگر به جای اینکه رسانهها ناظر بر قدرت باشد، دولت ناظر بر رسانهها شده است و همین که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ابتدا تا کنون ۱۲ هزار مجوز برای انتشار رسانهها اعم از روزنامه، هفته نامه، سالنامه، خبرگزاری و ... صادر کرده نشان دهنده همین امر است.
نویسنده کتاب جنگ نرم گفت: همچنین در ایران سوای قوانین مطبوعات قانونهای متفرقه نیز داریم که به طور مثال بحث تشویش اذهان عمومی و توهین به مقامات در قانون مجازات اسلامی است و این در حالی است که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته شاهد چنین موارد قانونی نیستیم.
وی افزود: صداوسیما انتقاد دیگری است که در مورد رسانههای کشور بدان پرداخته میشود چرا که از چند کشور معدود در جهان هستیم که رادیو و تلویزیونهای موجود شان فقط در اختیار دولت است؛ حتی در کشورهای روسیه، چین، ترکیه، افغانستان، عراق و ... نیز بخش خصوصی رادیو و تلویزیون دارد.
چرا مردم به رصد رسانههای خارجی تمایل دارند؟ضیایی پرور با بیان اینکه مسیر فعالیت رسانهای و ژورنالیسمی را در ایران برعکس رفته ایم، اظهار داشت: رسانههای کشور خالی از مولفههای انتقادی و بعد نظارتی بر قدرت و حاکمیت شده اند و به همین دلیل مرجعیت رسانهای به خارج از کشور رفته است و انبوهی از شبکههای رادیو و تلویزیونی و خبرگزاریهای معاند توانسته اند بر اساس آمارهای ارایه شده حدود ۶۰ درصد ایرانیان را هدف قرار دهند.
نویسنده کتاب شبکههای اجتماعی مجازی فرصتها و تهدیدها گفت: خبرگزاریهای عربی و آمریکایی و ... با راه اندازی نسخههای فارسی توانسته اند مخاطبان زیادی را جذب کنند چرا که رسانههای داخلی منفعل بوده و دولت دایره فعالیت آنان را بسیار محدود کرده است.
وی افزود: متاسفانه این محدودیتها سبب شده تا مردم برای کسب اخبار و وقایعی که در کشور روی میدهد، سراغ رسانههای داخلی نروند چرا که به سبب کنترل و نظارت تمامی محتوای آنان یا در مورد کرونا است و یا اضمحلال غرب و هیچ خبری از اعتراضهای به حق مردم خوزستان و یا مشکلات شهروندان و کسب و کارهایشان دیده نمیشود.
استاد دانشگاه و پژوهشگر رسانه و فضای مجازی خاطرنشان کرد: وظیفهها و ماموریت اصلی رسانه ها، نظارت بر قدرت است، ولی متاسفانه در اغلب رسانههای کشور چنین چیزی به سلبب محافظه کاری مشاهده نمیشود و و دایره خط قرمز فرضی آنان آنچنان کوچک استد که حتی جرات انتقاد و افشاگری به مقامات رده پنجم کشور را هم ندارند.
ضیایی پرور با تاکید بر اینکه چنین فضای رسانهای قطعا به نفع کشور نبوده و سبب رسیدن رسانههای معاند نظام به اهدافشان میشود، گفت: کاکرد رسانههای ایران برخلاف جهتی است که در دنیا وجود دارد و اصلیترین مساله آن نیز خالی بودن آنان از نقد است.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: ۱۳ مرداد ۱۴۰۰، کدخبر: ۸۴۴۲۳۵۳۵، www.irna.ir