آیا طالبان تغییر کرده است؟به گزارش رویداد۲۴ گفتمان جمهوری اسلامی در قبال طالبان به وضوح تغییر کرده است. مقامات دولتی با رهبران این گروه سر یک میز نشستهاند و توافقاتی کردهاند که به نظر میرسد همین توافقات پیروزی طالبان در خاک افغانستان را تسریع کرده است. روز یکشنبه طالبان به کابل رسیده و ارگ ریاست جمهوری را فتح کرده است. اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان از کشور گریخته و شواهد نشان میدهد چارهای جز تعامل با طالبان باقی نمانده است.
محمدحسین جعفریان رایزن فرهنگی اسبق ایران در افغانستان به این سوال که آیا طالبان عوض شده است؟ پاسخ داده است. او به روزنامه جام جم گفته «مقایسه عملکرد فعلی طالبان با مقطع قبلی که قدرت را در افغانستان به دست گرفته، نشان میدهد آنها حرف زدن با دنیا را یاد گرفتهاند.»
جعفریان نیز همان رویکرد تطهیر چهره طالبان را در پیش گرفته و تغییرات شکلی طالبان را مرجع تحلیل خود قرار داده است. او گفته: «در گذشته یک نفر در میان آنها نبود که بتواند انگلیسی صحبت کند، اما الان برخی از آنها کاملا به زبان انگلیسی مسلط هستند.»
رایزن فرهنگی پیشین ایران در افغانستان ربودن و نکاح اجباری زنان ۱۲ تا ۴۵ ساله در پی پیشرویهای طالبان را ابتدا شایعه خوانده و بعد در اظهارنظری متناقض آن را تایید کرده، اما محدود به بخشهایی خاصی از کشور خوانده است.
جعفریان گفته طالبان دسته بندیهای متفاوتی دارد و از وجود جریانهایی درون طالبان خبر داده که از کشورهای خارجی وارد افغانستان شدهاند. او گفته بخشهایی از طالبان را داعش تشکیل میدهد. اینها ممکن است دست به اقداماتی از جمله ربودن زنان یا جهاد نکاح بزنند چنانکه در بدخشان چنین اتفاقاتی افتاده است.
خوشبینی جمهوری اسلامی نسبت به طالبان خشم و نا امیدی مردم افغانستان به ویژه گروههایی که به طور سنتی حامی ایران بودهاند را در پی داشته؛ گروههایی نظیر شیعیان هزاره و قزلباش و فارسی زبانان و تاجیکهای هرات. افرادی که احتمالا در ماههای آینده بیشترین خطر از جانب طالبان متوجه آنهاست و احساس میکنند جمهوری اسلامی پشت آنها را خالی کرده است.
پیرمحمد ملازهی: ایران در مواجهه با طالبان در میدان پاکستان، روس و چین بازی کردپیرمحمد ملازهی کارشناس افغانستان در گفتوگویی با رویداد۲۴ به وجود دو رویکرد در مورد طالبان درون جمهوری اسلامی ایران اشاره کرده و گفته یک گروه بر این باورند که طالبان تغییر کرده و دیگر آن طالبانی نیست که امارت اسلامی را شکل داد. یک برداشت دیگر هم هست که معتقد است طالب از نظر سیاسی آگاهتر و واقعبینتر شده، اما به لحاظ فرهنگی و ایدئولوژیک هنوز همان گروه است.
او به نارضایتی گروههایی که به طور سنتی حامی ایران بودهاند اشاره کرد و گفته آنها از ایران ناراحتند، چون متوجه شدند ایران استاندارد دوگانه دارد و هرجا منافعش باشد از مستضعفان مسلمان حمایت میکند و هر جایی که منافع ملیاش ایجاب کند ترجیح میدهد نگاه سیاسی داشته باشد.
ملازهی به وجود شباهتهایی بین ذهنیت سنتی در ایران و ذهنیت سنتی طالبان اشاره کرده و گفته: «همین وجود اشتراک سبب شده یک گروهی در ایران به طالب نزدیک شوند.»
او به تبریک حماس به طالبان اشاره کرده و گفته بیانیه رهبر حماس در حمایت از طالبان نشان دهنده همین تفکر نزدیک است. ملازهی در مورد اینکه آیا اساسا طالبان تغییری کرده است، توضیح داده که «طالب به لحاظ ایدئولوژیک تغییر نکرده، اما به لحاظ سیاسی واقعبینتر شده است. این جریانی که در ایران تطهیر چهره طالبان را شروع کرده، درک درستی از تفکر طالبانی ندارد، بلکه یک جاهایی ذهنیتشان جور شده و به توافق رسیدند و در واقع ایران در میدان پاکستان، روس و چین بازی کرده است. این یعنی ایران در یک نگاه موقتی گیر افتاده، نه رویکرد استراتژیک چراکه نگاه استراتژیک طالبان صد در صد با ایران مخالف است.
این کارشناس افغانستان به تغییرات شکلی و فرمی طالبان اشاره کرده و گفته «طالبان ممکن است موقتا فضا را تلطیف کند و بگوید زنان میتوانند کار کنند و تحصیل کنند، ولی باید حجاب داشته باشند. این حجاب هم لزوما برقع و چادر نیست. این همان چیزی است که در ایران هم اجرا شده و وجه اشتراک است.»
طالبان به راحتی میتواند در ایران نیرو تجهیز کنداو نسبت به دوستی جدید جمهوری اسلامی و طالبان هشدار داده و گفته این تغییرات ذاتی نیست. برادران افغان اگر قربانی شوند ما هم قربانی میشویم. در بلوجستان ذهنیت طالبانی قوی است. یکی از نیروهای خوب ایرانی مولوی عبدالحمید بود که از طالبان طرفداری کرده است.
ملازهی هشدار داده با وجود اینکه ایران قدرتمند است، اما ضعفهایی در شرق ایران دارد. در این بخش فقر بیداد میکند. طالبان در ایران هم میتواند نیرو بسیح کند. این بار تفنگ را در افغانستان به دست طالبان دادهاند، فردا ممکن است در ایران دستش بدهند. دوستان ما در بخشهایی از حاکمیت متوجه قضیه نیستند.
او تاکید کرده که این اشتباه است که فکر کنید طالب تغییر کرده و طالبی است که ما میخواهیم. طالب، نیروی پاکستان است و اهداف سیاسی عربستان و پاکستان را اجرا میکند. دیر یا زود ایرانیها متوجه این خطر خواهند شد. تا دیشب شاید میشد کاری کرد. اگر آمریکاییها عاقل بودند تا قبل از اینکه اشرف غنی بیرون بروند باید دولت موقت شکل میگرفت. منتها محاسباتشان غلط بود. فکر میکردند اشرف غنی برود، فضا به شکل دیگری باز شود؛ ولی طالب زرنگتر بود و بالافاصله در کاخ ریاست جمهوری صندلیها را جمع کرد و روی موکت نشست.
شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از رویداد ۲۴، تاریخ انتشار: ۲۶ مرداد ۱۴۰۰، کدخبر: ۲۷۵۱۱۱، www.rouydad۲۴.ir