شعارسال: گورباچف روز چهارشنبه به مناسبت سی امین سالگرد کودتا در شوروی گفت: سران کودتا و امضا کنندگان توافقنامه بلاوژسکی پوشه مسئول فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بودند.

به عقیده گورباچف، در سال ۱۹۹۱ کودتا شکست خورد، اما با این وجود موقعیت رئیس جمهوری شوروی را تضعیف کرد و شرایطی را بوجود آورد که ادامه تلاش برای حفظ شوروی دشوار بود.

گورباچف گفت: زمانی که کودتاچیان من را در منطقه فوروس بازداشت خانگی کرده و وسایل ارتباطی من قطع شد نمایندگان خود را اعزام کرده و من اکیدا درخواست آن‌ها برای اعلام وضعیت فوق العاده را رد کرده و اقدامات آن‌ها را تبهکارانه و ماجراجویانه خواندم.

کودتای ۱۸ اوت سال ۱۹۹۱ که در تقویم روسیه از آن به عنوان «اوگوستسکی پوچ» نام برده می‌شود تلاش ناموفق گروهی از سران حزب کمونیست شوروی برای تغییر حکومت این کشور بود که ناکام ماند و چهار ماه پس از آن حکومت شوروی فروپاشید.

روسای جمهوری روسیه، بلاروس و اوکراین روز هشتم ماه دسامبر سال ۱۹۹۱ توافقنامه 'بلاوژسکی پوشه' را امضا کردند که بر اساس آن به موجودیت شوروی پایان داده می‌شد و سازمان کشور‌های مستقل مشترک المنافع (همسود) بوجود آمد.

چند روز پس از امضای این توافقنامه، حکومت اتحاد جماهیر شوروی منحل و گورباچف استعفا کرد.

گورباچف در ادامه سخنان خود با بیان اینکه از کودتای ناموفق سال ۱۹۹۱ باید درس عبرت گرفت، اظهار داشت: باید از اصول دمکراتیک دفاع کرد و امکان هرگونه غصب قدرت در کشور از راه زور را ازبین برد.

با گذشت ۳۰ سال از کودتای نافرجام اوت ۱۹۹۱میلادی هنوز درباره این رویداد تاریخی، در جامعه روسیه و حتی نخبگان سیاسی حاکم بر این کشور دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد.
بسیاری از این کودتا انتقاد می‌کنند و آن را آخرین تلاش سران تندروی کمونیست برای حفظ نظام پوسیده شوروی می‌خوانند و عده‌ای دیگر نیز هنوز با حکومت میخاییل گورباچف آخرین رئیس جمهوری اتحاد جماهیر شوروی که کودتا علیه آن برپا شده بود، مخالف هستند.

کودتای نافرجام ۱۹۹۱ شوروی چگونه رخ داد

 

براساس برنامه کودتاگران در روز ۱۸ ماه اوت، در کمیته دولتی حالت فوق العاده ایجاد شد که روس‌ها آن را «گ. ک. چ. پ» می‌نامند.
رهبری کودتا از هشت نفر تشکیل شده بود که اعضای این کمیته به حساب می‌آمدند و در راس آنان 'گنادی یانایف' معاون رئیس جمهوری شوروی و 'ولادیمیر کریوچکوف' رئیس سازمان امنیت شوروی (کا. گ. ب) قرار داشتند.
کودتاگران از سفر میخاییل گورباچف رئیس جمهوری شوروی به کریمه برای استراحت استفاده کرده و کودتا را اعلام کردند.
واحد‌های ارتش شوروی مطابق برنامه کودتاگران در خیابان‌های مرکزی شهر مسکو از جمله میدان سرخ و خیابان‌های منتهی به آن مستقر شدند.
کودتاگران بلافاصله پس از آغاز کودتا، گنادی یانایف را رئیس جمهور شوروی خواندند.
در بیانیه‌ای که کوتاگران از تلویزیون شوروی منتشر کردند، میخاییل گورباچف فرد ناتوان معرفی و به دلیل بیماری از مقامش برکنار شد.

 

کمیته «گ. ک. چ. پ» یا همان گروه کودتاگران خواستار برکناری میخاییل گورباچف از مقام رئیس جمهوری شوروی و 'بوریس یلتسین' از مقام رئیس جمهوری روسیه بودند.
آن‌ها با انتقاد از سیاست‌های گورباچف و یلتسین و متحدان این دو نفر خواستار تلاش برای جلوگیری از فروپاشی شوروی شده بودند.
به عقیده رهبران کودتا، گورباچف به آرمان‌های شوروی خیانت و با دشمنان این کشور برای فروپاشی آن تبانی کرده بود.
گفتنی است در روز ۱۷ ماه مارس سال ۱۹۹۱ یعنی حدود چهار ماه پیش از کودتا و ۹ ماه پیش از فروپاشی شوروی در چند جمهوری اتحاد جماهیر شوروی همه پرسی برگزار شد و اکثر شرکت کنندگان در آن به حفظ شوروی رای دادند.
ارمنستان، گرجستان، لتونی، لیتوانی، استونی و مولداوی در این همه پرسی شرکت نکردند.
پس از این همه پرسی، طرحی برای ایجاد حکومت جدید شوروی مطرح شده بود که در آن جمهوری‌های شوروی از حکومت مرکزی اختیارات بیشتری می‌گرفتند.
این طرح قرار بود روز ۲۰ ماه اوت ۱۹۹۱ امضا شود که با برپایی کودتا، هرگز امضا نشد.

شعارسال، بااندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: ۲۷ مرداد ۱۴۰۰، کدخبر: ۸۴۴۴۱۸۵۶، irna.ir