شعار سال: خود بیمار انگاری یا هیپوکندریا (Hypochondriasis)، اختلالی است که بنا به دلایل و شرایط مختلفی می‌تواند در هر فردی ایجاد شود. ولی با پدید آمدن ویروس کرونا، این بیماری شیوع بیشتری پیدا کرده است و افراد زیادی در سرتاسر جهان درگیر آن هستند. مبتلایان با هر علائم خفیفی فکر می‌کنند که دچار بیماری کووید ۱۹ شده‌ و این موضوع عوارض روانی و جسمی زیادی را برای آن‌ها در پی داشته است. شناسایی نشانه‌ها و روش‌های غلبه بر این بیماری می‌تواند شدت آن را کاهش داده و بیمار زودتر درمان شود.

خود بیمار انگاری چیست: 

خود بیمار پنداری یا هیپوکندریا به عنوان اختلال اضطراب بیماری نیز یاد می‌شود. خود بیمار پنداری، ترس گسترده‌ای از ابتلا به یک بیماری جدی یا تهدیدکننده بوده که حتی اگر پزشک به شما بگوید هیچ علامتی از بیماری در بدنتان وجود ندارد، باز هم نگرانی و اضطراب دست از سر شما برنمی‌دارد. افراد مبتلا به خود بیمار پنداری، معمولا واکنش‌های طبیعی بدن را به عنوان نشانه‌‎ای از یک بیماری جدی برداشت می‌کنند.

خود بیمار پنداری یک مشکل جدی و نیازمند درمان است که شدت آن می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. شدت این بیماری به طور معمول در زمان استرس و با افزایش سن افزایش می‌یابد. شایع‌ترین سن شروع خود بیمار پنداری، اوایل بلوغ است. در این اختلال، نه وجود یا عدم وجود یک بیماری جسمی، که اضطراب مداوم و بیش از حد، بیشتر از هر چیزی برای فرد ناتوان‌کننده است. حدود ۸/۰ تا ۵/۴ درصد افراد خود بیمار پنداری اولیه دارند. ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد سالم هم سطوح مختلف خود بیمار انگاری را نشان می‌دهند. حدود ۴۵ درصد افراد بدون تشخیص اختلال عمده روانپزشکی هم به طور متناوب نگرانی‌های بی‎دلیل در مورد بیماری دارند.

علت ابتلا به خود بیمار انگاری:
به طور کلی، علل ابتلا به خود بیمار انگاری به طور کامل مشخص نشده است، چرا که این موضوع از جهات مختلفی قابل بررسی است. ولی طبق تحقیقات، عوامل زیر می‌توانند روند ابتلا به این بیماری را سریع‌تر کنند:

***خانواده : خانواده نقش زیادی را در شکل‌گیری تفکرات انسان دارند، از این‌رو اگر فردی در خانواده‌ای بزرگ شود که والدین شدیدا نگران سلامتی خود و سایر اعضا باشند، احتمالا این فرد در بزرگسالی دچار اختلال خود بیمار انگاری می‌شود.

*** باور‌های فردی : مبتلایان به این بیماری معمولا ویژگی‌های مشترکی دارند، آن‌ها زیاد به مشکلات زندگی فکر می‌کنند، برای هر موضوع کوچکی ناراحت می‌شوند و دائما مضطرب هستند. از طرفی این وسواس ذهنی باعث می‌شود که بیش از حد طبیعی، به دنبال جستجو کردن مباحث مربوط به سلامتی در اینترنت باشند.

*** تجارب گذشته : اتفاقات گذشته نیز در ابتلا به این اختلال تاثیر گذارند، مثلا سابقه بیماری شدید برای خود فرد یا خانواده او می‌تواند باعث این اختلال شود. البته گاهی اوقات در خانواده یک اختلالی دیده می‎شود و نهایتا متوجه می‌شوند که خیلی هم خطرناک نبوده، ولی باز هم تنش روانی آن در فرد باقی می‌ماند. به علاوه، سابقه مشکلاتی مثل کودک آزاری نیز می‌تواند تا حد زیادی در افزایش ابتلا به این بیماری موثر باشد.

علائم اختلال خود بیمار انگاری چیست؟
شخص خود بیمار انگار همیشه از احتمال مبتلا شدن به بیماری‌های مختلف در ترس و اضطراب است و حتی حالت‌های طبیعی بدن (مثلا دل درد) یا علائم کوچک (مثلا یک جوش پوستیِ بی‌اهمیت) را نشانه مبتلا شدن به بیماری‌ای جدی تلقی می‌کند. ازجمله دیگر علائم اختلال خود بیمارانگاری می‌توان موارد زیر را نام برد:

مشکلات فکری درباره مبتلا شدن به بیماری‌های مختلف : 

برخی از نشانه ها،علایم و تصورات افراد مبتلا به هیپوکندیا منطق با صورت زیر است.
*** نگران بودن بابت اینکه مبادا علائم کوچکی که در خود می بیند، هرقدر هم کوچک، نشانه مبتلا شدن به بیماری خطرناک باشند؛
*** احساس سریع زنگ خطر در مورد وضعیت سلامتی و جسمانی خود؛
*** نبودن آسودگی خیال حتی وقتی در معاینه‌ها یا آزمایش‌های پزشکی هیچ مورد خاصی تشخیص داده نمی‌شود؛
*** اضطراب شدید در باره احتمال مبتلا بودن به بیماری خاصی که در سابقه خانوادگی فرد وجود دارد؛
*** شدیدا نگران بودن درباره احتمال بیمارشدن تا جایی که روی فعالیت‌های روزمره فرد موثر باشد؛
*** مراجعه زیاد به پزشک برای معاینه شدن؛
*** به‌دلیل ترس از تشخیص بیماری به پزشک مراجعه نمی کند؛
*** پرهیز از مردم، اماکن و فعالیت‌های گوناگون به‌دلیل ترس از بیمارشدن؛
*** زیادت حرف زدن از وضعیت سلامتی و بیماری‌های احتمالی؛
*** جست‌وجوی بسیار گسترده در فضای مجازی برای آگاهی از علائم بیماری‌ها.
*** اگر هر یک از این علائم بیماری را در خود مشاهده کردید پیشنهاد ما به شما این است که در اسرع وقت به یک مشاور مراجعه کنید. مشاوران و متخصصین روان آرام هم می‌توانند در این امر به شما کمک کنند.

درمان هیپوکندریا :
هر چند که احتمال طولانی شدن دوره درمان وجود دارد و تمایل به داشتن نگرانی مفرط از سلامتی ممکن است کاملاً از بین نرود. به هرحال، بیمار مبتلا به هیپوکندریا می‌تواند دریابد که دچار اضطراب بوده و یک بیماری جسمی ندارد و بتدریج از اضطراب خود بکاهد. این اولین قدم است.

انواع موقتی هیپوکندریا معمولاً با مشاوره و گاه با مصرف دارو‌های ضداضطراب قابل درمان است. اما در نوع بلندمدت، پزشکان از روند درمان آن‌ها رضایت ندارند، چرا که دائماً فهرستی از علائم را متذکر می‌شوند که آزمایشات، عدم وجود بیماری مربوط به آن‌ها را تأیید می‌کنند و این اشخاص به هیچ وجه به اطرافیان اطمینان کامل از سلامتی خود را نمی‌دهند.

دارو درمانی :

دارو‌های ضداضطراب و ضدافسردگی برای اضطراب و افسردگی و دارو‌های سروتونرژیک برای افسردگی و اختلال وسواس فکری - عملی مفید هستند. مصاحبه با کمک دارو می تواند باعث پالایش (catharsis) و بهبودی بالقوه نشانه‌های بیماری شود، با این وجود، معمولاً این بهبودی، عموما موقتی است.

درمان روانشناختی : 
روان درمانی، پویش روانی مبتنی بر بینش، معنای نمادین نشانه را مشخص نمده و مفید است. به بیمار جملاتی مانند ”همه این‌ها در ذهن تو است“ نباید گفته شود. ارتباط طولانی مدت با پزشک یا روانپزشک، همراه با اطمینان بخشی به بیمار که بستری جسمانی ندارد، مفید می باشد. هیپنوتیزم و رفتاردرمانی برای القاء آرمیدگی، مفید است.

شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از پرسون، تاریخ انتشار:۲ آبان۱۴۰۰، کد خبر purson.ir/۳۶۷۱۴۰ .