شعار سال: ذوعلم بیان کرد: تلاش برای ارتقای حوزه در همه عرصه ها مشهود است و آینده حوزه درخشان و امیدبخش می باشد، اما بحث، گسترش نیازها و تغییر اقتضائات است و حوزه نسبت به نیازها، خلاء ها و انتظارات به تلاش ها و تدابیر مضاعفی نیاز دارد.
 
    حوزه نسبت به نیازها، خلاء ها و انتظارات به تلاش ها و تدابیر مضاعفی نیاز دارد
 
حجت الاسلام و المسلمین ذوعلم  درباره اهداف حوزه علمیه و روحانیت شیعه در صده ۱۴۰۰، بیان کرد: در طول گذشت بیش از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، حوزه های علمیه تحولات کیفی و رشد علمی بسیاری را نسبت به قبل از انقلاب تجربه کردند. در این مدت حوزه ها از نظر توسعه کمی، تکثر رشته ها، شاخه های علمی پیشرفت خوبی داشته است. موسسات، پژوهشگاه ها و مراکز آموزش عالی نیز در کنار حوزه ها یا در بطن حوزه ها تأسیس شدند و همچنین حوزه ها در عرصه های گفتمان سازی و نظریه پردازی در داخل و خارج کشور رشد مناسبی داشتند. منتها نسبت به نیازها، خلاء ها و انتظاراتی که از حوزه های علمیه در سطح کشور، جهان اسلام و جهان مطرح است، حوزه برای رشد، توسعه، تعالی و پیشرفت در عرصه های کیفی و تربیت نیروی انسانی و پژوهشی به تلاش ها و تدابیر مضاعفی نیاز دارد.
 
وی گفت: در بیانیه گام دوم انقلاب، رهبر معظم انقلاب اسلامی یک مرحله جدیدی از خودسازی و جامعه پردازی و تمدن سازی را نوید می دهند و همه مخاطبان به خصوص جوانان را به آن دعوت می کنند. در حوزه های علمیه نیز مراجع سیاستگذاری حوزه، بخش های مدیریتی و طیف بدنه جوان و فاضل حوزوی مخاطب مستقیم بیانیه گام دوم تلقی می شوند.
 
    در عرصه ترسیم چشم انداز و افق آینده حوزه باید یک نگاه جهشی وجود داشته باشد
 
وی در ادامه به بایستگی های حوزه های علمیه در گام دوم انقلاب اشاره و خاطرنشان کرد: بایستگی های حوزه های علمیه در گام دوم انقلاب را می توان در چند بخش طبقه بندی کرد. بخش اول در عرصه ترسیم چشم انداز و افق آینده حوزه است که باید به جای نگاه رایج رشد عادی، یک نگاه جهشی وجود داشته باشد به این دلیل که تحولاتی که در سطح جهان وقوع پیدا می کند و انتظاری که از گفتمان انقلاب اسلامی و اندیشه ناب اسلامی است، اقتضا می کند در عرصه ترسیمِ چشم انداز و افق نگاری حوزه های علمیه یک حرکت جهشی صورت بگیرد و این قاعدتاً برعهده شورای عالی سیاستگذاری و مدیریت حوزه های علمیه است. نکته مهم اینکه نه تنها در سطح کشور بلکه در خارج از کشور نیز گروه هایی علاقه مند و دغدغه مند نسبت به حضور فعال اسلام ناب هستند که ضرورت این تغییر در عرصه جهانی را ایجاد می کند.
 
    رویکرد خودسازی علمی، فکری و سیاسی در حوزه بسیار کمرنگ است
 
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه گفت: مساله بعدی که باید مورد توجه قرار گیرد، بحث تربیت نیروی انسانی و رشد و ارتقای کیفی در نظام تربیتی حوزه است. حوزه های علمیه در گذشته های دور، مساله اخلاق و خودسازی معنوی را مدنظر داشتند و اساساً حوزه های علمیه بستری برای تصحیح و تربیت اخلاقی بودند، اما این خودسازی و تصحیح اخلاقی کافی نیست بلکه در کنار آن باید خودسازی علمی، فکری و سیاسی در حوزه نیز مدنظر قرار گیرد، این در حالی است که متأسفانه در نظام آموزشی حوزه بخشی از این رویکردها بسیار کمرنگ است.
 
وی ادامه داد: امروز در نظام رسمی حوزه علمیه بخش هایی که ناظر به تربیت سیاسی و تعمیق تفکر و اندیشه اجتماعی در میان طلاب باشد، بسیار ضعیف است و نسبت به عرصه های دیگری که حوزه ها به آن می پردازند، رشد چندانی نکرده است اگرچه مراکزی هستند که به عنوان مراکز جانبی حوزه این فعالیت ها را انجام می دهند، اما توجه به این امر در متن نظام آموزشی و تربیتی حوزه بسیار مهم است. بنابراین باید به موضوع تربیت و تعمیق نظام تربیتی حوزه و تکمیل و تعالی آن با توجه به نگاه های انقلابی و نگاه به بُعد اجتماعی جامعه پرداخته شود.
 
ذوعلم عنوان کرد: مساله دیگر اینکه طلاب جوان حوزه های علمیه به یک معنا می توان گفت که مخاطب مستقیم یا نگاه دوم هستند. آنها صرف نظر از تلاش هایی که در سطح کلان حوزه های علمیه صورت می گیرد، می توانند با حضور فعال در بدنه حوزه و عرصه های تبلیغی و بسیج سازندگی به خصوص با رویکرد تربیتی، اخلاقی و ارتقای معرفت دینی جامعه، یک نوع رصد و مراقبت از معرفت دین در جامعه به خصوص در میان جوانان داشته باشند و در این عرصه به ایفای نقش بپردازند.
 
وی افزود: طلاب جوان می توانند در بستر حلقه های میانی و در قالب تشکل های خودجوش، طلبه های جوان و فاضل این خلاء ها را شناسایی کنند. در این صورت هم خلاء ها را می شناسند و هم می توانند از مراکز مذکور مطالبه کنند و هم خودشان حضور فعال میدانی داشته باشند و در نهایت این خلاء ها را جبران کنند.
 
وی بازنگری و تحول در مراکز پژوهشی و آموزشی حوزه های علمیه را نیز ضروری دانست و گفت: مراکز پژوهشی و آموزشی حوزه های علمیه، نسل دوم یا سوم مدیریتی خود را تجربه می کنند و باید متناسب با نیازهای آینده و با استفاده از تجربه های گذشته و با حفظ اصول و مبانی که در تأسیس خودشان داشتند، گام های بلندتری بردارند.
 
    تعاملات فرهنگی و اندیشه ای میان حوزه های علمیه با نهادهای تربیتی، آموزشی و رسانه ای کافی نیست
 
ذوعلم ادامه داد: امروز تعامل فرهنگی و اندیشه ای مناسبی میان حوزه های علمیه با نهادهای تربیتی، آموزشی و رسانه ای وجود دارد و این تعامل تجربه های خوبی را در دوره بعد از انقلاب داشته، ولی کافی نیست. با این تجربه باید ساختارهای موثرتر و کارآمدتری برای این تعامل طراحی شود لذا ضروری است با نگاه جهادی و انقلابی به این تعاملات توجه شود و سرمایه گذاری مدیریتی و فراهم کردن زیرساخت ها و امکانات لازم برای اینکه این تعاملات موثر واقع شوند در دستور کار قرار گیرد تا یک نوع کمک فرهنگی به دستگاه های مسئول رسانه ای و آموزشی و تربیتی و پژوهشی انجام می گیرد.
 
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه گفت: اگرچه بحث همکاری حوزه و دانشگاه، همکاری حوزه و آموزش و پرورش، همکاری حوزه و رسانه ملی مطرح بوده و کارهایی در این عرصه انجام گرفته، ولی هم زمینه های همکاری ها و تعاملات دو جانبه علمی و پژوهشی بسیار بیشتر از آن است که امروز انجام گرفته و هم اختصاص ساختارهای کارآمد برای این فعالیت ها و تعاملات لازم است لذا این جنبه بسیار مهم باید در گام دوم انقلاب به یک کارآمدی بیشتری برسد و امیدواریم که حوزه های علمیه بتوانند در قرن ۱۵ هجری شمسی این مسئولیت ها را به خوبی انجام دهند. همانگونه که حوزه های علمیه در اصل شکل گیری انقلاب اسلامی و بسیج مردمی، حفظ ارزش ها و دستاوردهای انقلاب نقش بسیار موثری داشتند، باید بتوانند در امتداد این مسیر و تداوم انقلاب اسلامی نیز نقش خود را پر رنگ تر، اثرگذارتر و خالصانه تر به انجام برسانند.
 
    دسترسی به خدمات پاسخگویی به شبهات کامل نیست
 
ذوعلم درباره عملکرد حوزه در عرصه پاسخ به پرسش های اجتماعی و شبهات، بیان کرد: در زمینه پاسخ به پرسش ها و شبهات اقدامات بسیار خوبی در حوزه انجام شده و این اقدامات نیاز به گسترش دارد. باید به گونه ای دسترسی همه اقشار جامعه به این خدمت بسیار عمیق فکری و دینی تسهیل شود؛ امروز این دسترسی، کامل نیست و اطلاع رسانی به اقشار و افرادی که نیاز به این خدمات علمی و پژوهشی دارند، بسیار مهم است. حوزه قطعاً به تنهایی نمی تواند در این زمینه اقدامات گسترده ای انجام دهد. یکی از عرصه های همکاری و تعامل بین حوزه، دستگاه های رسانه ای، آموزشی و تربیتی، همین عرصه است. به عبارتی اگر ۱۴ میلیون دانش آموز در آموزش و پرورش و اگر بیش از ۴ میلیون دانشجو در دانشگاه های کشور مشغول تحصیل هستند، اینان بایستی بتوانند دسترسی آسان به خدمات پاسخگویی به شبهات داشته باشند. نکته دیگر اینکه امروز باید رویکرد پاسخگویی به شبهات و نقش و وظیفه این مجموعه ها در بسترهای تشکیلاتی و ساختاری نهادینه شود. با توجه به اینکه حوزه های علمیه باید متصدی پاسخ به شبهات باشند، ضروری است که از میان اساتید و دانشجویان فعال، فرهنگیان فرهیخته و حتی دانش آموزان دوره متوسطه که علاقه مندند، افرادی را تربیت کنند تا آنها بتوانند در محیط خود با این شبهات و پرسش ها در یک سطحی برخورد کنند و پاسخگو باشند؛ این رویکرد می تواند توسعه کار و پاسخ به این مخاطبان گسترده را تا حدی تأمین کند.
 
    عملکرد کلی حوزه مثبت بوده، اما بحث، گسترش نیازها و تغییر اقتضائات است  
 
وی به موانع رفع نقص ها در حوزه اشاره و خاطرنشان کرد: بیان برخی از موارد اشکال در حوزه که به آنها اشاره کردم با یک نگاه منفی یا تبیین نواقص حوزه علمیه نیست؛ به هر حال حوزه در طول ۴۰ سال بعد از انقلاب بسیار رشد کرده، قبل از آن یعنی در نیم قرن اخیر نیز تاریخ معاصر که منتهی به انقلاب اسلامی می شود، رشد بسیاری کرده است. حوزویان متعهد و عالمان مجاهد در دوره پهلوی رنج های بسیاری را تحمل کردند تا بتوانند تأثیرگذاری حوزه ها و ایفای رسالت و نقش حوزه ها را به درستی انجام دهند، اما بحث، گسترش نیازها و تغییر اقتضائات است. زمانی که نیازها بیشتر شد و جامعه به یک سطح اندیشه ورزی عمیق تری رسید، خود به خود مطالبه آن از دستگاه های فکری و پژوهشی دینی از قبیل حوزه های علمیه خیلی بیشتر می شود که این امری نوید بخش است و به هیچ وجه یک امر منفی تلقی نمی شود.
 
    امروز برای ایفای نقش حوزه هیچ مانعی جدی بر سر راه نیست
 
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه بیان کرد: هر مقدار که جامعه بیشتر درباره دین بیاندیشد و مطالعه کند و بیشتر سوال بپرسد و گره های ذهنی خود را با عالمان دین و مراکز حوزوی مطرح کند و این نشان دهنده استقبال جامعه و نسل آینده از مقوله دین، معنویت و مجموعه رهنمودهای دینی است بنابراین باید این فرصت را مغتنم شمرد و امروز هیچ مانعی جدی بر سر راه حوزه برای ایفای نقش خود وجود ندارد چرا که به هر حال نظام سیاسی جامعه ما، اساساً نظام سیاسی دینی و برآمده از حوزه است. همه دستگاه های فرهنگی، تربیتی، آموزشی و پژوهشی تا حدود زیادی آمادگی دارند که از حوزه در زمینه های فکری تغذیه کنند و در یک رویکرد تعاملی همکاری و همفکری خود را با حوزه گسترش دهند. امکانات زیرساختی ممکن است که ضعیف باشد یا برخی از تلاش هایی که باید می شد، به حد کافی انجام نشده باشد، اما امروز راه برای حوزه های علمیه کاملاً باز است و خوشبختانه در مدیریت حوزه های علمیه هم نیروهای متفکر و با انرژی و کاملاً به روز حضور دارند. باید تلاش بیشتری کرد و تدابیر عمیق تری داشت تا این همکاری ها و همفکری ها گسترش پیدا کند و بُرد و نفوذ اندیشه ناب اسلامی که برآمده از منابع اصیل دینی و در بستر حوزه های عملیه هستند، توسعه یابند و حوزه ها قدم های بزرگتری بردارند.
 
    آینده حوزه بسیار درخشان و امیدبخش است
 
ذوعلم در صورت ادامه روند فعلی درباره آینده حوزه علمیه، گفت: آینده حوزه بسیار درخشان و امیدبخش است. جهت گیری که امروز در حوزه های علمیه وجود دارد، جهت گیری هایی است که جریان تفکر و اندیشه انقلاب اسلامی در سطوح متعددی از حوزه نفوذ کرده و فکر حضرت امام خمینی(ره) در حوزه نهادینه شده است. اگرچه برخی از لایه ها و رگه هایی وجود دارد که نگاه متفاوتی دارند، اما طیف غالب در بدنه حوزه در میان فضلا و طلاب جوان، دغدغه مندی نسبت به مسایل جامعه، علاقه مندی نسبت به انقلاب و کشور و آینده کشور و احساس تعلق عمیق نسبت به حرکت انقلاب اسلامی است و اینها می تواند در آینده حتماً پر بارتر و پر ثمرتر حضور خود را در پیشرفت جامعه و رفع کاستی های اخلاقی، معنوی و فرهنگی، در کمک به ابعاد تربیتی، رسانه ای، هنری و فرهنگی جامعه افزایش دهند و انشاالله حوزه پر توان تر و اثرگذارتر مسیر تکاملی خود را طی کند. البته طبعاً این آینده نویدبخش، مستلزم تلاش جهادی و حوزه انقلابی اثرگذارتری است که از زعمای حوزه و مراجع عالیقدر و مدرسین حوزه به خصوص از طیف جوان انقلابی حوزه بیشتر انتظار است که این تلاش را داشته باشند و مسیری را که تا امروز طی شده، با رشد و تعالی بیشتری ادامه دهند.
 

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته ازپایگاه خبری شفقنا  ، تاریخ انتشار:  6 بهمن1400، کدخبر: ، www.fa.shafaqna.com،1304494