این مسجد بین مردم دامغان بسیار با اهمیت است و در آن برنامه های مهم مذهبی و آیینی خود را برگزار می کنند زنانی که ۲۷ ماه رمضان امسال برای برگزاری مراسم کیسه دوزی به مسجد تاریخانه دامغان رفته بودند هنگام اجرای این مراسم چشمشان به ترکها و رطوبت وارده به دیوارها و منارهای مسجد افتاد آنها متوجه شدند آسیب هایی به این بنای تاریخی وارد شده که بی توجهی به آن موجب تخریب بیشتر این بنای مهم مذهبی و تاریخی خواهد شد.

این نگرانی زبان به زبان چرخید تا اینکه حفظ مسجد تاریخانه رفته رفته دغدغه مردم دامغان شد. آنها تا جایی پیش رفتند که اکنون یک کمیپین بزرگ ایجاد شده است. دامغانی ها آستین بالا زده اند تا مسجد قدیمی شهرشان را معرفی و تلاش کنند که آسیب های وارده به آن کمتر شود.

در کمپینی که مردم دامغان برای حفظ مهمترین اثر تاریخی خود ایجاد کرده اند، بیش از هزار نفر از اساتید دانشگاه، باستان شناس، مدیران، شخصیت های حقوقی و حقیقی، دوستداران میراث فرهنگی و مردم شهر دامغان عضو آن هستند. در زمانی که این کمپین ایجاد شد برخی از مردم اعلام کردند که می توانند هر چقدر هزینه حفظ این بنا باشد را بپردازند اما آنچه که شکل گرفته فراتر از واریز وجه به حساب یک مسجد است.

حسین خلیل نژاد از اهالی دامغان از چهار ماه پیش این پویش را عهده دار شده او به خبرنگار مهر گفت: این مسجد با وجود اینکه یکی از مساجد مهم و تاریخی است اما متاسفانه در استان و شاید در کشور غریب و ناشناخته مانده است حتی برای گردشگران، یک تابلوی معرفی نیز در شهر پیدا نمی شود و این بنا به همراه بناهای دیگر تنها یک راهنما دارد که آن هم پیرمردی است که از روی علاقه کلیددار چند بنای تاریخی از جمله مسجد تاریخانه شده است. به همین دلیل برای معرفی و حفظ آن دست به کار شده و سه هدف را مد نظر قرار داده ایم، معرفی و تبلیغ تاریخانه، تلاش و پیگیری در جهت رفع آسیب ها و تهدیدات موجود و طرح جامع حفاظت و ساماندهی تاریخانه.

گویا نشتی جوی آب کنار این مسجد عاملی برای ایجاد رطوبت در بنای این مسجد بود که مدتی پیش این مشکل حل شد. اما مشکل دیگر طاق های این بنای تاریخی است که در معرض ریزش قرار دارند و مشکل تردد خودرو در نزدیکی بنا این تهدید را تشدید کرده است. با این وجود طرح ساماندهی و حفاظت این مجموعه توسط یکی از کارشناسان پژوهشگاه میراث فرهنگی در حال تهیه است.

مردم دامغان با یک حرکت نظام مند می خواهند که اهداف خود را اجرایی کنند. یکی از برنامه ها مکاتبه با مسئولان شهر دامغان است تا این بنای تاریخی به نماد شهر تبدیل شود. چون هم دارای یک جایگاه معنوی و مذهبی است و هم به دلیل قدمت آن که به قرن دوم هجری می رسد از لحاظ میراث فرهنگی بسیار مهم است.

اقدام دیگر نامگذاری روزی به نام مسجدتاریخانه است. این روز به انتخاب مردم پانزدهم دی ماه به مناسبت سالگرد ثبت ملی این اثر در سال ۱۳۱۰ است. این پیشنهاد به مسئولان شورای فرهنگی عمومی نیز داده شد.

از سوی دیگر آنها از هر راهی به خصوص در فضاهای مجازی درصدد هستند که این مسجد تاریخی را به ایرانی ها بیشتر معرفی کنند به همین دلیل هر کسی عکسی، مطلبی و... از این بنا را در فضاهای مجازی پخش می کند تا رسالت خود را برای معرفی آن انجام دهد.

اقدام دیگر درباره تغییر نام خیابان مجاور مسجد تاریخانه است که اکنون مردم آن را با نام خیابان دستگاه می شناسند اما در یک پویش مردمی پیشنهاد داده شده که نام این خیابان تغییر کند. اما اقدام مهم دیگر تلاش برای جابه جایی مسجدی است که قبل از انقلاب در عرصه مسجد تاریخانه به صورت غیر قانونی ساخته شده است در این باره شهرداری دامغان نیز همکاری می کند و مکان جدید توسط اداره میراث فرهنگی پیشنهاد شده است.

معصومه داوودیان، مدیر اداره میراث فرهنگی شهرستان دامغان با اشاره به اینکه پرونده ثبت جهانی این بنای تاریخی در سال ۹۰ تدوین شده است به خبرنگار مهر گفت: رطوبت منارهای مسجد خطرناک است و باید مسجدی که قبل از انقلاب در کنار این بنا ساخته شده با یک برنامه اصولی و به مکانی در حریم درجه دو جابه جا شود. مسئولان شهر موافق این کار هستند و شهرداری نیز عملا اعلام مشارکت کرده است. درباره تردد خودروهای سنگین نیز باید گفت که احتمال تردد این خودروها در محدوده مسجد کم است ولی لرزش به هر حال باعث تخریب بنا می شود.

وی همچنین درباره نامگذاری روزی به عنوان روز مسجد تاریخانه نیز گفت: این پیشنهاد یک ماه پیش به شورای فرهنگ عمومی داده شده ولی هنوز جوابی نگرفته ایم. همچنین در نظر داریم تا با همکاری پژوهشگاه میراث فرهنگی همایش ملی با عنوان سیر تحول معماری مساجد قرون اولیه اسلامی در مسجد تاریخانه همزمان با روز ثبت ملی این اثر برگزار کنیم تا اقدامی در جهت معرفی این بنای تاریخی باشد.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی دنیای سفر، تاریخ انتشار: 11 آبان 1395، کدخبر: 106506، www.donyayesafar.com