شعار سال: در استان قم آب انبارها از كاركرد مهمي برخوردار بودند. به عنوان مهم ترين آب انبارهاي استان مي توان از موارد زير ياد كرد:

آب انبارالبرز:اين آب انبار در بخش كهك ، شهر كهك و در كنار مسجد جامع و گورستان قديم شهر واقع است و از دوره قاجاريه به جاي مانده است .

آب انبار پاچيان :اين آب انبار در بخش جعفريه در روستاي پاچيان قرار دارد و به دوره قاجاريه تعلق دارد .

آب انبار چهل اختران:اين آب انبار در شهر قم ، پشت بقعه چهل اختران واقع شده و از دوره قاجاريه به جاي مانده است .

آب انبار راهجرد :اين آب انبار در روستاي راهجرد از بخش خلجستان واقع شده و به دوره صفويه تعلق دارد.

آب انبارمحمودیه:

آب انبار سلماسی :آب انبار سلماسی به مانند اکثر آب انبارهای قم دارای قسمتهای مختلفی مانند سردر ورودی، راه پله، بادگیر و مخزن است. که به شکل مربع ساخته شده است.

سردر ورودی آب انبار در جهت جنوب غربی و هم جهت قبله به شکل ایوانی نسبتاً بلند با طاق جناقی به دهانه 80/3 سانتی متر و عمق 220 سانتی متر و ارتفاع حدود 6 متر است. این ایوان دارای تزئینات کاربندی با تلفیق آجرهای لعابدار می باشد. همچنین در مرکز ایوان طاقهایی با طاق جناقی وجود دارد که درون آن با آجرهای لعابدار مزین شده و در مرکز آن یک لوح سنگی با کتیبه ای که متضمن نام سازنده و واقف بنا با تاریخ ساخت بنا است مشاهده می شود. در قسمت پایین این طاقها که در واقع قسمت ابتدای خیز طاق است یک حاشیه کتیبه دار از کاشیهای خشتی به رنگ آبی و سفید مشاهده می شود متن این کتیبه که به خط نستعلیق سفید رنگ است شامل اشعاری در وصف و مدح امام حسین (ع) و متضمن نام سازنده و تاریخ ساخت بنا در سال 1365 ه.ق که گویا بعد از ساخت مسجد این کتیبه اضافه شده است. در زیر این حاشیه نیز و در لچکی های طاق جناقی ورودی راه پله تزئینات کاشیکاری به صورت معقلی دیده می شود.

کتیبه دیگر سردر ورودی در سمت چپ ایوان و بر روی چهار قطعه کاشی خشتی آبی رنگ دیده می شود در این کتیبه که به رنگ سفید و با خط ثلث و نستعلیق است نام سازنده و تاریخ ساخت بنا در سال 1355 ه.ق دیده می شود.

بعد از ایوان ورودی راه پله نسبتاً طولانی آب انبار با 30 پله قرار گرفته که به فضای چهارگوش قسمت پاشیر که به شکل چهار طاقی است ختم می شود.

این آب انبار نیز دارای یک بادگیر کوچک و ساده با چهار دریچه در چهار جهت اصلی جهت تهویه و خنک کردن آب مخزن می باشد.

آب انبار طيب و طاهر :اين آب انبار كه در بخش مركزي واقع شده در كنار امامزاده طيب و طاهر قرار دارد و متعلق به دوره قاجاريه است .

آب انبار كاج :در بخش مركزي روستاي كاج واقع شده و از دوره قاجاريه به جاي مانده است .

آب انبار كاروانسراي صدر آباد :اين آب انبار در بخش مركزي واقع شده و در كنار كاروانسراي صدرآباد قرار دارد. بناي آب انبار به دوره صفويه و قاجاريه تعلق دارد .

آب انبارآجري كاروانسراي پاسنگان ؛اين آب انبار كه در كنار كاروانسراي پاسنگان واقع شده ، به دوره قاجاريه تعلق دارد.

آب انبار سنگي كاروانسراي پاسنگان؛اين آب انبار نيز در كنار كاروانسراي پاسنگان قرار دارد و از دوره قاجاريه به جاي مانده است .

آب انبار كوه سفيد ؛اين آب انبار در روستاي كوه سفيد از بخش مركزي واقع شده و به دوره قاجاريه تعلق دارد.

آب انبار كهك ؛اين آب انبار در كنار مسجد جامع شهر كهك از دوره صفويه به جاي مانده است .

آب انبار مبارك آباد ؛اين آب انبار در روستاي مبارك آباد بخش مركزي واقع شده و به دوره قاجاريه تعلق دارد.

آب انبار شادقلي خان: در ضلع جنوبي عرصه تپه شادقلي خان دو بناي قاجاري ثبت ملي شده است يكي از آنها آب انبار تاريخي شادقلي خان است اين بنا در شهر قم، كنار طرح ملي حرم حضرت معصومه (س ) تا مسجد جمكران در خيابان عمار ياسر واقع شده است .

ساروج :مخلوطي است از آهك و خاكستر يا ريگ كه در آب به مرور جذب انيدريد كربنيك كنند و آهكش به صورت سنگ آهك كه محكم و پايدار است در مي آيد و از آن در جهت ساختن بنا استفاده مي كنند.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از وبسایت قم شهر، تاریخ ، کد مطلب:: www.qomshahr.ir