هفت کشور از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر و بحرین روز دوشنبه روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند. ماجرا از 23 ماه مه شروع شد. وقتی که خبرگزاری رسمی قطر از قول «شیخ تمیم بن حامد آل ثانی» نوشت که ایران اهمیتی منطقه ‌ای و اسلامی دارد و تشدید اختلافات با این کشور عاقلانه نیست. اما وزارت خارجه دوحه در بیانیه ‌ای اعلام کرد که خبرگزاری «قنا» هک شده و سخنان منسوب به امیر این کشور جعلی هستند. اظهارات دیگری نیز به امیر قطر نسبت داده شده بود. در خبری که مقامات دوحه آن را ساختگی خواندند از قول شیخ تمیم آمده بود: «کسی حق ندارد به خاطر طبقه ‌بندی اخوان ‌المسلمین در رده سازمان‌ های تروریستی، این کشور را به تروریسم متهم سازد و نقش مقاومت حماس و حزب ‌الله را انکار کند.»

یکی از منابع نشر این خبر، شبکه العربیه بود که نوشت امیر قطر این سخنان را در مراسم فارغ التحصیلی هشتمین دوره آموزشی سربازان خدمت نظام وظیفه ملی بیان کرده اما سپس معلوم شد که شیخ تمیم اصلا در این محل سخنرانی نکرده است.

قطر اعلام کرده است که از تروریسم پشتیبانی نمی کند و تنش های دیپلماتیک بر اساس «ادعاهای بی پایه و اساس» به وجود آمده است.

به گزارش رویترز، دوحه که 80 درصد از واردات مواد غذایی خود را به کشورهای همسایه در حوزه خلیج فارس متکی است، در حال حاضر درگیر یک گرفتاری حاد اقتصادی شده است.

«امین سیکل» مدیر مرکز مطالعات عربی و اسلامی در دانشگاه ملی استرالیا می گوید قطر برای جبران این خلاء، به دوستان دیگر خود مراجعه خواهد کرد. او گفت: «این کشور می تواند ارتباط خود را با ترکیه و ایران تحکیم بخشد.»

«مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه گفت: آنکارا آماده کمک به حل مناقشه است، در حالی که مقامات ایرانی پیشنهاد کرده اند که مواد غذایی به قطر از طریق دریا ارسال شود.

تحلیلگران اوراسیا در یک یادداشت در روز دوشنبه تکرار کرده اند: «دوحه باید به وضوح موقعیت خود را سیاست خارجی و سطح روابط تغییر دهد ... فشار اتحاد عربی بر این کشور می تواند رهبری (قطر) را متقاعد به دنبال کردن روابط نزدیک تر با ایران و ترکیه کند. در نتیجه، قطر ممکن است شورای همکاری خلیج فارس را ترک کند.»

اکثر دولت های عرب از دیرباز ایران را دشمن خود می بینند و در سال 2016 و در پی اختلاف میان ریاض و تهران، دوحه سفیر خود را از ایران فراخواند. اما در ماه های اخیر «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر با گرم گرفتن با تهران و گفتگو با «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران در هفته گذشته در برابر خواسته ریاض قرار گرفته و آل ثانی گفت که می خواهد رابط دو طرفه اش با تهران قوی تر از همیشه باشد.

قطر و ایران همچنین مدیریت مشترک «پارس جنوبی» به عنوان بزرگترین میدان گازی جهان در خلیج فارس را برعهده دارند.

اما اگر آل ثانی آن طور که پیش بینی شده به سمت «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه و روحانی برود، ممکن است تنش منطقه ای شعله ورتر شود.

اوراسیا نوشت: «تلاش های دیپلماتیک ترکیه با ریاض با چالش هایی مواجه خواهد شد زیرا آنکارا و ریاض تلاش خواهند کرد به زمینه های مشترکی در مورد مسئله اخوان المسلمین دست یابند زیرا حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان در این خصوص کاملا با دوحه هم عقیده است.

در همین حال، روابط دوستانه دوحه - تهران می تواند اتحاد آل ثانی با واشنگتن را تحت تاثیر قرار دهد.

سیکل گفت: «این قضیه آمریکا را در یک معضل جدی قرار می دهد. آمریکا پایگاههای نظامی بزرگی در قطر دارد، اما همزمان می خواهد روابط نزدیک خود با عربستان سعودی را نیز حفظ کند. پایگاه هوایی «العیدید» قطر میزبان 11 هزار پرسنل آمریکایی و یکی از بزرگترین پایگاه های نظامی واشنگتن در خاورمیانه است.

این اختلافات برای ایران نیز مزایای استراتژیک دارد. «احمد مجیدیار» از موسسه خاورمیانه به عنوان اتاق فکری در شهر «واشنگتن» می گوید: «دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به دنبال متحد کردن کشورهای مسلمان علیه تهران بود اما در حال حاضر نزاع عربستان -قطر طرح وی را به شکست کشانده است.»

رئیس جمهور آمریکا در طول سفر ماه گذشته خود به ریاض از دولت های عربی خواست ایران را منزوی کنند؛ اظهاراتی که به اعتقاد بسیاری به جرقه زدن بحران کنونی خلیج فارس کمک کرد.

مجیدیار گفت: «تهران تشدید تنش بین قطر و دیگر قدرت های عرب منطقه را فرصتی برای تضعیف شورای همکاری خلیج فارس و اتحاد ایجاد شده میان آمریکا و اعراب در آخرین سفر ترامپ به ریاض می بیند.»

مجیدیار گفت البته برای قضاوت هنوز خیلی زود است زیرا ریاض و دوحه قبلا هم تنش های خود را با گفت و گو حل کرده اند.

مساحت قطر 11 هزار و 437 هزار کیلومتر مربع است و جمعیتش بیش از دو میلیون نفر نیست. این کشور کوچک اما با 130 هزار دلار، بالاترین درآمد سرانه سالانه دنیا را داراست، بزرگترین صادرکننده گاز مایع در دنیاست و پس از روسیه و ایران، سومین ذخایر گاز را دارد.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، تاریخ انتشار: 16 خرداد 1396، کدخبر: 666936، www.jamaran.ir