**چه تحلیلی از اصلاح طلبان ثبت نام کرده در انتخابات دارید؟ به نظر می رسد که چهره های نسبتا سرشناسی ثبت نام کرده اند. 

شواهد نشان می دهد که در سرتاسر کشور اصلاح طلبان به میزان کافی و رضایت بخشی ثبت نام کرده اند. نیروهای توانمند که می توانند در مجلس گره گشای امور باشند خود را در معرض رای مردم قرار داده اند. در واقع ثبت نام چهره های مطرح باعث امیدواری بدنه اصلاح طلب شده است و باید دید که در مراحل بعد چه اتفاقاتی رخ می دهد. 

**گام بعدی که تایید صلاحیت کاندیداها توسط هیات های اجرایی بود نیز طی شد و خوشبختانه تعداد ردصلاحیت شده ها بسیار کم بود. در این خصوص چه نظری دارید؟

طبیعی است که نباید غیر از این نیز رخ می داد، چرا که هیات های اجرایی با استناد به داده های ارائه شده توسط چهار مرجع قانونی درباره کاندیداها تصمیم گرفته اند و معمولا هم جز کسانی که مورد خاصی داشته باشند، کسی رد صلاحیت نمی شود. مگر اینکه کاندیدایی نقص در مدارک تحصیلی اش باشد یا مشکلی داشته باشد که خود از آن آگاه نباشد که درصد کمی را شامل می شود. کسانی که خود خبر از اینکه مانعی در مراجع چهارگانه بر سر راه تایید صلاحیتشان وجود دارد، آگاهی نداشته اند و ثبت نام کرده اند. این روند بالنسبه در همه جا وجود دارد. در واقع مکانیسمی است که افراد برای حضور در مناصب دولتی دچار مشکلی نباشند. اگر کسی به فسادی دچار نباشد یا پرونده قضائی ای نداشته باشد، چرا باید صلاحیتش احراز نشود؟ در مجموع به نظرم عملکرد هیات های اجرایی خوب بوده است. 

**البته برخی از چهره های اصلاح طلب مثل آقایان نمازی و طاهرنژاد که هر دو عضو کارگزاران هستند و نیز اصلاح طلبان دیگری هم هستند که صلاحیت شان تایید نشده است.

البته مکانیسم اعتراض هم وجود دارد و حتما این دوستان نیز از مجرای قانونی اعتراض خود را ارائه کرده اند. ممکن است اشتباهی رخ داده باشد. یک موردی من شنیده ام که بد نیست در اینجا نقل کنم که فردی در زمان رژیم پهلوی به دلیل مبارزه علیه شاه سابقه زندان داشته است و در استعلام از سوابق آن فرد تاریخ به جای سال 55، به اشتباه 65 درج شده بوده است و همین عامل رد صلاحیت فرد شده که بعد با پیگیری اصلاح شده است. این گونه نیست که بگویم هر آن کسی که رد شده است خدایی ناکرده حتما مستحق رد شدن بوده است. تا آنجا که اطلاع دارم در مجموع رفتار هیات های اجرایی مناسب بوده است. 

**به نظر شما شورای نگهبان نیز رویه هیات های اجرایی را ادامه می دهد؟

همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند: انتخابات حق الناس است. به همین دلیل نباید مانعی بر سر ورود افراد صالح به عرصه انتخابات ایجاد کرد. در واقع شرعا و قانونا نباید از کسی حقی ضایع شود. باید همه افرادی که در روند برگزاری انتخابات دخیل هستند به حق الناس بودن انتخابات و رای مردم واقف باشند و بسیار دقیق عمل کنند. ما امیدواریم روند مناسبی که در گام اول طی شد، در ادامه هم شاهدش باشیم و راه برای افراد خدوم ملت باز باشد. 

**یکی از بحث هایی که این روزها مطرح می شود احتمال ارائه لیست جداگانه توسط برخی گروه های نزدیک به اصلاح طلبان است. به نظر شما این کار به اصلاح طلبان ضربه نمی زند؟

تا آنجا که من اطلاع دارم اصلاح طلبان قصدی جز حضور در انتخابات با ارائه لیست واحد ندارند. به نظر می رسد وحدت اصلاح طلبان در بهترین شکل ممکن درحال انجام است. البته در بین جریان ها و احزابی که در کشور فعالیت دارند احتمال انشقاق وجود دارد اما از آنجا که سطح آگاهی و عرق ملی در کشور بالا رفته است افرادی که در دل نگران خرد، اندیشه و مصالح ملی هستند، دیگر نباید به دنبال ایجاد انشقاق در جریانات سیاسی باشند. 

مگر اینکه برخی از دوستان کم لطفی کنند و بدون آینده نگری و بی توجه به عواقب چند دستگی ای که خلاف منافع مردم است، عمل کنند و بخواهند خدایی ناکرده تکروی کنند که در گذشته هم شاهد مواردی از آن بوده ایم. اما در این دوره از انتخابات آن کسانی که ریشه حقیقی در اصلاح طلبی دارند، خارج از قاعده و مکانیسم اندیشیده شده رفتار نخواهند کرد. اصلاح طلبان سیاست هوشمندانه ای برای شرکت در انتخابات اتخاذ کرده اند و کسانی که خارج از این مکانسیم عمل می کنند را نمی توان با لفظی جز عوام فریب خطاب کرد. همه باید با توجه با اولویت های کنونی کشور و معطوف به منافع ملی عمل کنند. هر اصلاح طلبی که قصد خدمت به کشور دارد نباید به خرد جمعی خدشه ای وارد کند.

**در حال حاضر میزان اقبال عمومی به اصلاح طلبان را چگونه ارزیابی می کنید؟

واقعیت امر این است که هنوز انتخابات چه در تهران و چه در شهرهای دیگر اصطلاحا گرم نشده است. اما در لحظه فعلی نیز مشاهدات بیانگر این است که اقبال به اصلاح طلبان بالاست. باید منتظر ماند و در ادامه دید که آیا اصلاح طلبان توان حفظ و گسترش این میل عمومی به افکار و برنامه هایشان را دارند یا نه. 

**آقای عارف به عنوان رئیس شورای عالی سیاست گذاری اصلاح طلبان اعلام کرده اند که اصلاح طلبان باید به دنبال جذب آرای خاکستری باشند. با توجه به اینکه یکی از پایگاه های رای اصلاح طلبان طبقه متوسط شهری ای است که معمولا برای مشارکت سیاسی سخت تر اقناع می شوند، برنامه اصلاح طلبان برای متقاعد کردن آنان به رای دادن چیست؟

حرف درستی است. اما من احساس می کنم که ثبت نام چهره های قابل قبول و شاخص اصلاح طلب و در ادامه تایید آنها از طرف هیات های اجرایی، اگر توسط شورای محترم نگهبان هم ادامه یابد، مردم برای مشارکت بیشتر در انتخابات ترغیب می شوند. از سوی دیگر مشکلات کشور و علاقه و عرق مردم به میهن شان دلایل کافی ای برای حضور آن آرای خاکستری هم هست. به یاد بیاورید که در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 هم تا هفته منتهی به انتخابات چندان خبری از مشارکت گسترده نبود. اما در سه روز آخر مشخص شد که مردم با احساس نگرانی که از ادامه روند غلط آن هشت سال داشتند، در صحنه حاضر شدند و دست به خلق حماسه ای سیاسی زدند. مردم خود با فراست دریافتند که باید مشارکت کنند. ما اگر بستر را فراهم کنیم مردم حضور پیدا خواهند کرد. به نظر من مردم هیچ وقت نه تنها از روشنفکرانشان عقب تر نبوده اند، که بعضا جلوتر هم بوده اند. اگر مردم احساس کنند که نسیم بهاری در کشور وزیدن گرفته است، حماسه خلق خواهند کرد. 

**یکی دیگر از بحث هایی که این روزها جریان دارد این است که آیا تاکید صرف اصلاح طلبان بر تشکیل یک مجلس کارآمد، توان ایجاد تمایز و اقناع کنندگی لازم برای بدنه اصلاح طلب را داراست؟ شاید برخی بپرسند که پس فرق اصلاح طلبان و اصولگرایان در چیست؟ پس تکلیف شعارهای پیشروانه اصلاح طلبی چه می شود؟

واقعیت این است که در 10 سال اخیر فشار بسیار زیادی به مردم وارده شده است. مردم برای معیشت خود دچار مشکل شده اند. وضع صنعت و کسب وکار مناسب نیست. بیکاری خانواده ها را تحت فشار قرار داده است. محیط زیست ما در حال تخریب است. بازار دچار رکود است. من چندی پیش به منطقه ای از کشور رفته بودم که بهترین فرش های ابریشم آنجا بافته می شود. بسیار از اوضاع گله مند بودند و می گفتند در گذران زندگی هم بعضا دچار مشکل شده اند. اگر گشایشی در اقتصاد ایجاد نشود، آینده مبهم خواهد بود. چرا کسانی که بدون حاشیه در حال تولید و ارزآوری برای کشور هستند باید این چنین ناراضی باشند؟! البته مردم ما با وطن دوستی خود در حال تحمل فشارها هستند، اما باید فکری به حال اقتصاد کرد.

از همین رو باید سیاست های واقع بینانه و معطوف به بهبود زندگی و حال عمومی مردم اتخاذ کرد. باید واقعیت های موجود در کشور و جهان را در نظر داشت و مشکلات را صادقانه با مردم در میان گذشت و راهکارهای جدی برای حل معضلات اندیشید. این ورای مسائل حزبی و جناحی نیست. نیاز به عزم ملی دارد. 11میلیون جوان در آستانه ازدواج که به دلیل مشکلات اقتصادی امکان تشکیل خانواده را ندارند، باید چه کنند؟! فشار روانی ای که به جامعه در حال وارد شدن است باید برداشته شود. از همین جهت به نظرم رونق اقتصادی باید در اولویت اهداف اصلاح طلبان در صورت ورود به مجلس دهم باشد. 

**این روزها شایعاتی درباره تصمیم شورای نگهبان درباره احراز صلاحیت یادگار امام (ره) وجود دارد. به نظر می رسد که جریاناتی چندان مایل به ورود ایشان به خبرگان نیستند. شما فکر می کنید دلیل این موضوع چیست؟

به نظر من در جایگاه علمی و شخصیت برجسته سید حسن خمینی جای شبهه نیست. ایشان از محبوبیت بالایی نزد مردم برخوردار هستند. ایشان نواده امام(ره) هستند. در واقع شخصیت امام (ره) بود که اجماعی در بین علما و مردم برای رهبری نهضت توسط ایشان ایجاد کرد. در بین مراجع تقلید هم شاهدیم که رجوع مردم به فقیه مجتهد است که سبب می شود آن عالم دینی رساله عملیه به نگارش درآورد.

از همین جهت به نظرم سید حسن خمینی هم جایگاه علمی بالایی دارد و هم مقبولیت مردمی و نیاز به اخذ امتحان از ایشان برای تایید مراتب علمی شان وجود ندارد. شخصیت و کرسی تدریس ایشان مشخص کننده عیار ایشان است. در گذشته که اصلا امتحانی برای تعیین سطح علمی علما و مراجع وجود نداشته است. به نظر من کسانی عامدانه به این مساله دامن می زنند، در حالی که عزم ایشان برای انجام وظیفه در خبرگان امری عادی است. 

برخی به نیت های خاص به این مساله می پردازند. باید از کسانی که با این سخنان جامعه را ملتهب می کنند پرسید قصدشان از این کار چیست؟! آن کسانی که در این مورد باید نظارت لازم را انجام بدهند سخنی نمی گویند، آن کس که ثبت نام کرده هم سکوت اختیار کرده است و بعضی بر خود فرض می دانند در هر حوزه ای اظهارنظر کنند. اگر لازم باشد مرجع مربوطه اظهارنظر خواهد کرد. جایگاه سید حسن آقا با چند شایعه خدشه دار نمی شود. ایشان شخصیتی عالم و سلیم النفس هستند که پایگاه قابل قبول مردمی نیز دارند.