ابراهیمی‌ترکمان در سخنان آغازین خود با تاکید بر اینکه بشر امروز بیش از هر زمان دیگر به صلح نیازمند است، گفت: رشد علمی بشر در سال‌های اخیر به صورت فزاینده و با سرعت پیش رفته است؛ اما در کنار این پیشرفت‌ها، اخلاق و توجه به همزیستی مسالمت‌آمیز و نیز صلح، نه تنها در حد مطلوب نیست؛ بلکه در برخی مواقع به قهقرا کشیده شده است و بر این اساس پیش‌بینی‌ها از آینده بسیار نگرا‌ن‌کننده است.

وی در ادامه افزود: منظور من از «صلح» اعم از صلح منفی و صلح مثبت است. صلح منفی به معنی ترک جنگ و مخاصمه و صلح مثبت به معنی آن است که علاوه بر ترک مخاصمه و جنگ، باید موازین حقوق بشر، همزیستی مسالمت‌آمیز و کرامت انسانی نیز رعایت شود. به عبارت دیگر، صلح مثبت بر چارچوب مشترکی از ارزش‌های جهانی استوار است از جمله احترام به شأن و منزلت و حقوق انسانی، عدالت، عدم‌خشونت، مدارا، بردباری و فرایند مشارکت پویا و مثبتی که در آن گفت‌وگو تشویق می‌شود و تضادها و برخوردها در روح همکاری و درک متقابل حل می‌شوند.

رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: روشن است در هنگامی که صلح مثبت وجود داشته باشد حتماً صلح منفی نیز وجود دارد؛ اما لزوماً در مواقع صلح منفی، صلح مثبت وجود نخواهد داشت.

ابراهیمی‌ترکمان در بخش دیگری از سخنان خود اظهار کرد: همچنین منظور از «عقل» در سخنان امروزم، عقلی است که در فرهنگ اسلامی در برابر جهل قرار گرفته است و به همین دلیل ممکن است کسی عالم و دانشمند باشد؛ اما بر اساس این تعریف به دلیل بی‌خردی جاهل محسوب شود و از سوی دیگر ممکن است کسی فاقد دانش و علم باشد؛ اما در این تعریف عاقل به شمار آید.

وی ادامه داد: مسلم است که هیچکس از وضعیت صلح در عصر کنونی رضایت ندارد. جهان در عصر حاضر شاهد پایمال شدن ابتدایی‌ترین حقوق انسان‌هاست. عصری که پیش‌تر گمان می‌رفت که باید آن را عصر حقوق بشر نامید. حال باید بررسی کرد که راه‌های بازگرداندن اندیشه صلح در میان جوامع چه هستند و خرد چه نقشی در این میان دارد. به نظر می‌رسد که مبارزه با جهالت مدرن و بازگشت به خرد و معنویت، دو راه اساسی برای نیل به چنین هدفی به شمار می‌آیند.

عضو شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی کشورمان در ادامه سخنان خود در توضیح مبارزه با جهالت مدرن، بیان کرد: مهم‌ترین ویژگی عقل، شناخت حقایق و تشخیص حق از باطل است و فقدان آن در روایات اسلامی به فقر تعبیر شده است.

وی همچنین تاکید کرد: یکی از مظاهر جهالت مدرن، خود مطلق‌انگاری و گاه خود خداپنداری است. انسانِ خودمطلق‌انگار خود را جای خدا می‌نشاند و قضاوت‌های قطعی خود را مقدس شمرده و انجام آنها را فریضه می‌پندارد. انگاره‌های خود‌مطلق‌انگاری، جایی برای نیاز و احترام به اندیشه دیگران باقی نمی‌گذارد و در چنین وضعیتی، صلح از دایره انگاره‌های فردِ خودمطلق‌پندار بیرون می‌رود.

ابراهیمی‌ترکمان افزود: زیرا پیش‌فرض صلح، پذیرش احترام به اندیشه دیگران و خروج از مطلق‌انگاری است. به همین دلیل با آنکه رشد علمی وجود داشته است؛ اما به دلیل خودمطلق‌انگاری‌ها، رشد عقلی تحقق نیافته است و همین سبب پیدایش جهالت مدرن است که آثار آن دوری از معنویت و اخلاق است.

وی ادامه داد: در جهالت مدرن، اصالت لذت بر سایر شئون انسانی چیره می‌شود. متاسفانه جاهلیت مدرن به سلاح علم و دانش مجهز گشته و سرعت آثار تخریبی‌اش بیش از دوران جاهلیت بدوی است. در دوران جهالت بدوی، آثار تخریبی جهالت از خود فرد و اطرافیان و نیز تا حدودی از منطقه‌اش فراتر نمی‌رفت؛ اما جهالت مدرن امروز فراگیر شده و جهان را در کام خود فرو برده است.

رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین با بیان اینکه در فرهنگ اسلامی‌، رفتارهای انسان از باورهای او سرچشمه می‌گیرد، گفت: به همین دلیل دین اسلام ابتدا باور انسان‌ها را به خداوند و آخرت با ارجاع به فطرت خداجویی تقویت می‌کند و سپس آنها را به سوی اعمال صالح هدایت می‌کند.

وی در ادامه و با پرداختن دوباره به مفهوم صلح، اظهار کرد: یکی از اعمال صالح صلح است. صلح هم از طریق فعل و هم ترک فعل می‌تواند محقق شود. فرمان دین به صلح متأثر از فرمان عقل به صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز است. پیامبران برای اینکه خرد پنهان مانده انسان‌ها را برانگیزند، نازل شده‌اند. عقلِ آلوده‌نشده به جهالت و شهوات، یعنی عقل پاک، هیچگاه صلح را به مثابه شر تلقی نمی‌کند و آن را خیر می‌انگارد.

ابراهیمی ترکمان در ادامه سخنان خود با استناد به متون اسلامی در خصوص صلح، گفت: در قرآن کریم در بیش از یکصد آیه به طور مستقیم یا غیر‌مستقیم به صلح اشاره شده است. در یکی از آیات آمده است که «صلح خیر است». در کل در فرهنگ اسلامی، اصالت با صلح است. همچنین قرآن کریم مؤمنان را به صلح و آشتی دعوت کرده و می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‏‌اید! همگی در صلح و آشتی درآیید و از گام‌های شیطان پیروی نکنید که او دشمن آشکار شماست‏».

وی با تاکیدی دوباره به اینکه جهالت مدرن در عصر کنونی مهم‌ترین عامل دوری انسان از صلح و مداراست، گفت: وظیفه رهبران و کسانی که سخنان‌شان در دیگران نافذ است این است که به زدودن جهالت از پندار و کردار جوامع بیاندیشند و راه‌های عملی برای برون‌رفت از چنین وضعیتی را تبیین کنند.

ابراهیمی‌ترکمان همچنین در بخش دیگری از سخنان خود خطاب به شرکت‌کنندگان در این کنفرانس هشدار داد: تداوم چنین وضعیتی آثار بسیار زیانباری را در پی خواهد داشت. آیا هیچ یک از دانشمندان کنونی، 30 سال پیش می‌توانستند وضعیت کنونی جهان را که غرق در خودمطلق‌انگاری است پیش‌بینی کنند و آثار زیانبار کنونی را حدس بزنند.

وی افزود: جهان، ناباورانه در چنین وضعیتی گرفتار شده است. در سال‌های اخیر خشونت‌های سازمان یافته، در بسیاری از نقاط جهان رو به گسترش بوده که متأسفانه، مرتکبین چنین خشونت‌هایی برای کاستن از رنج‌های بعدی کوشیده‌اند تا با بهره‌گیری از آموزه‌های دینی و آیینی، به مقدس‌سازی چنین خشونت‌هایی روی آورند. حق حیات، حقی است که خداوند به انسان عنایت می‌کند و جز در مواردی که هم او تعیین کرده است، نمی‌توان آن را بازستاند. متأسفانه برخی از انسان‌ها خود را در بازستادن حق حیات دیگران، جای خدا می‌نشانند. چنین پنداری نتیجه جهالت مدرن است؛ بنابراین باید کوشید تا از نهادینه شدن و استقرار جاهلیت مدرن جلوگیری کرد.

رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ادامه سخنرانی خود در آیین افتتاحیه «کنفرانس جهانی صلح بودایی» میانمار، و در تاکید بر ضرورت بازگشت به خرد و معنویت، گفت: توجه به مظاهر چشم‌نواز دنیوی، انسان را از اندیشیدن به خویشتن خود بازداشته است. درست مانند کسی که درد دارد؛ اما با منحرف کردن توجه خود از درد خویش به یک موضوع دیگر، تا مدتی درد را فراموش می‌کند.

وی افزود: توجه وافر بشر کنونی به لذایذ دنیوی، غفلت او از خویشتن و توجه به احکام خِرد را به دنبال آورده است. خرد، حکم به زیبایی و زشتی افعال می‌کند؛ ولی با نادیده گرفتن آن از سوی بشر، رسانا بودن خود را از دست می‌دهد و پس از مدتی صدای خِرد به گوش نمی‌رسد.

ابراهیمی‌ترکمان در ادامه اظهار کرد: اکنون و در عصر ما، همه به نیکی صلح حکم می‌کنند و خِرد نیز آن را زیبا می‌پندارد؛ اما توجه به مظاهر چشم‌نواز دنیوی، صدای خِرد را نارسا کرده و در یک غفلت عمومی، این صدا به گوش نمی‌رسد. انسان به دنبال آرامش است و می‌داند که با روی آوری به معنویت به این آرامش دست می‌یابد؛ اما به جای آنکه به آرامش‌های معنوی بیاندیشد، فریفته آرامش‌های ناپایدار دنیوی شده است.

عضو شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود، با بیان اینکه اندیشه ناصحیح دوام بقا در دنیا بر سرعت چنین فرو‌غلطیدنی در غفلت‌، مؤثر بوده است، ادامه داد: در منطق قرآن کریم نیز غفلت از باطن دین به عنوان علت عدم پایبندی به دین و در نتیجه عدم ارتکاب اعمال صالح ذکر شده است.

وی افزود: خروج از غفلت با مدد بازگشت به خردورزی و اندیشیدن به نیک و بد آثار غفلت ممکن است. انسان برای درست زیستن به خرد نیازمند است؛ اما برای آرام زیستن، نیاز به توجه به معنویت دارد. بازگشت توأم به خرد و معنویت می‌تواند غبار غفلت را از جان آدمی بروبد و اندیشه محبت به دیگران را در وجود او به اندیشه برتر مبدل کند و صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز را به دنبال بیاورد.

ابراهیمی‌ترکمان ادامه داد: انسان به دست خود، خود را در رنج بی‌شمار فرو می‌غلطاند و با خود دشمنی می‌کند. کسی که با خود دشمن باشد نمی‌تواند با دیگران در صلح باشد. پس باید ابتدا انسان را با خودش آشتی داد و سپس انتظار صلح از او داشت و آشتی انسان با خود تنها با بازگشت به خرد و معنویت، میسر است.

پیش از سخنان رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، «سوی بین» وزیر ادیان میانمار نیز طی سخنانی خواستار بررسی راهکارهای مقابله با خشونت وافراطی‌گرایی شد.

وی تلاش برای فضای ایجاد صلح و ملت ها را امری ضرروی دانست و افزود: همگی بایستی با هم تلاش کنیم افراطی گرایی و خشونت مهار شود.

بنا بر اعلام این گزارش، کنفرانس «جهانی صلح بودایی» با عنوان اصلی «صلح و خرد» و با حضور نمایندگانی از مراجع عالی بودایی و رهبران و اندیشمندان ادیان، طی روزهای دوم تا 4 بهمن، به میزبانی آکادمی بین‌المللی بودایی سیتاگو در میانمار در حال برگزاری است.

در کنفرانس «جهانی صلح بودایی» که روز جمعه 2 بهمن ماه با سخنرانی تین سین، رییس جمهور میانمار آغاز شد، اندیشمندانی از 60 کشور جهان از جمله سریلانکا، تایلند، بنگلادش، استرالیا، آفریقای جنوبی، نپال، هند، اندونزی، مالزی، تایوان، روآندا، ویتنام، سوئد، نروژ، ویتنام، انگلیس، آمریکا، مکزیک، کلمبیا، ونزوئلا، نیکاراگوئه، مصر، اتریش، کره و ... حضور دارند.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ شنبه 3 بهمن 1394، کد مطلب: 94110301192، www.isna.ir