نمره تجدیدی دانش‌آموزان در مهارت‌های زندگی!

آنچه از تعریف مهارت‌های زندگی(Life Skill) به ذهن برمی‌آید، مهارت‌هایی است که برای زندگی بهتر و امیدوارانه‌تر به آدمی کمک می‌کنند.

شعار سال: آنچه از تعریف مهارت‌های زندگی(Life Skill) به ذهن برمی‌آید، مهارت‌هایی است که برای زندگی بهتر و امیدوارانه‌تر به آدمی کمک می‌کنند. در تعریف سازمان جهانی بهداشت(WHO) مهارت‌های زندگی توانایی انجام رفتارهای سازگارانه‌ای‌است که در تأمین نیازها و چالش‌های زندگی همراه و کمک‌کننده هستند. برای انواع مهارت‌های زندگی تقسیم‌بندی متفاوتی در متون علمی و عملی وجود دارد، برخی این مهارت‌ها را پنج‌گانه، برخی 10یا دوازده گانه‌ می‌دانند. برای درک روشن‌تر و جامعیت بخشی، مهارت‌های زندگی ده‌گانه در این مجال یادآوری می‌شود که عبارتند از: خودآگاهی، همدلی، ارتباط مؤثر، روابط بین فردی، تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی، توانایی و مدیریت(مقابله با) هیجان‌ها و توانایی مقابله با استرس. با نظر به پژوهش‌ها و تجارب جهانی برای آموزش این مهارت‌ها که به نوعی با حضورشان در هندسه سبک زندگی نقش دارند، می‌توان به برگزاری کارگاه‌های آموزشی، آموزش در عمل(اجرایی کردن آموزش‌ها) و آموزش به افراد آسیب‌پذیر اشاره کرد.

در کنار خانواده که رکن اصلی و پایه‌ای محسوب می‌شود، مدرسه به‌دلیل برخورداری از ظرفیت‌های عملکردی تعلیم و تربیتی که دارد، (همچون محتوای کتب درسی، هنر پداگوژی معلمان، هدایت مشاوران، نقش همسالان، ساعات حضور و...) می‌تواند بسیار مؤثر و نقش‌دار، عمل کند.برای داشتن جامعه‌ای متعالی و ایده‌آل، در راستای آموزش مهارت‌های زندگی، همسو و همراه کردن خانه، مدرسه و اجتماع ارزشمند و اثربخش خواهد بود.

اما در واقعیت در نظام آموزشی ما برای جامه بخشی به مفاهیم مهارت‌ها چه می‌گذرد؟ چقدر معلمان برای تعلیم این مهارت‌ها آموزش دیده‌اند؟ تا چه انداره مدارس آمادگی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این آموزش‌ها را دارند؟ در کتب درسی تا چه حد نیازهای مهارتی دانش‌آموزان مدنظر قرار گرفته است؟ آنچه از آموزش و پرورش انتظار می‌رود، تربیت نسلی است که ضمن آشنایی و داشتن مهارت‌های زندگی سالم ومتعالی، برای زندگی در جامعه امروزی از آنها بهره ببرد.

با توجه به آمار‌های ناخوشایند آسیب‌های اجتماعی، فاصله تا وضعیت مطلوب و کاستی‌های اقدامات دستگاه تعلیم وتربیت در آموزش مهارت‌های زندگی، برای جبران کم کاری‌ها و رسیدن به وضعیت دلخواه، بررسی و مطالعه تطبیقی آموزش مهارت‌های زندگی در کشورهای مختلف (که در این زمینه دارای تجارب موفق هستند) و بومی‌سازی آنها، ضروری است.

در ادامه به بخشی از فعالیت‌ها و مهارت‌هایی که در یک مدرسه موفق برای آماده کردن دانش‌آموزان برای زندگی و اجتماع آموزش داده می‌شود، اشاره خواهد شد (بی‌شک سطحی از این فعالیت‌ها در مدارس ایران هم وجود دارد اما هدف و نحوه نتیجه بخشی مهم هست).

شاید در نگاه اول این بخش از مهارت‌هایی که برای یک دانش‌آموز در مدرسه ترسیم نموده بسیار عادی و سطحی باشد، اما با یک نگاه تیزبینانه و عمیق‌تر می‌توان پی برد با شروع آموزش همین امور و فعالیت‌های روزمره در مدارس می‌توان دانش‌آموزان را برای داشتن زندگی فاخر در جامعه و قبول مسئولیت‌های اجتماعی، شهروندی و خانوادگی آماده نمود (بیشتر مسئولیت پذیری، همدلی و روابط مؤثر، مورد نظر است). آموزش مهارت‌های زندگی، لازمه تعلیم وتربیت نوین است و باید برای چنین ضرورتی گام‌های مؤثر و پایداری در نظام آموزشی کشور برداشته شود.

مهارت‌های کاربردی زندگی، مهارت‌هایی است که ما برای به دست آوردن زندگی بهتر ومتعالی‌تر به دست می‌آوریم. آنها ما را در خوشبخت بودن در خانواده و جامعه‌ای که در آن متولد شده‌ایم، توانمند می‌سازند.

برای یادگیرندگان معمولی، مهارت‌های کاربردی زندگی اغلب به هدف یافتن و نگهداری شغل هدایت می‌شود. نمونه‌هایی از موضوعات معمولی مهارت‌های کاربردی زندگی برای برنامه درسی عبارتند از آمادگی برای مصاحبه شغلی، یادگیری چگونه حرفه‌ای شدن در شغل و چگونگی تعیین نحوه هزینه‌های زندگی و...اما مهارت‌های شغلی تنها عرصه مهارت‌های زندگی نیست که می‌تواند در مدارس آموزش داده شود.

انواع مهارت‌های زندگی

سه حوزه مهم، مهارت‌های زندگی در زندگی روزمره هستند: مهارت‌های شخصی، اجتماعی و مهارت‌های شغلی. مهارت‌های زندگی روزانه بین پخت و پز و تمیز کردن و مدیریت بودجه شخصی متغیر است.

آنها مهارت‌های لازم برای حمایت از یک زندگی خانوادگی و اجرای یک خانواده را دارند. مهارت‌های شخصی و اجتماعی به ایجاد روابطی که دانش‌آموزان خارج از خواهند داشت، کمک می‌کنند: در محل کار، در جامعه و روابطی که با خودشان دارند. مهارت‌های شغلی، همان‌طور که گفته شد، بر یافتن و حفظ اشتغال متمرکز است.

چرا مهارت‌های زندگی مهم هستند؟

عنصر کلیدی در اکثر این برنامه‌های درسی، انتقال است و اینکه در نهایت دانش‌آموزان برای تبدیل شدن به جوانان مسئولیت پذیر آماده می‌شوند. برای دانش‌آموزان ویژه در تحصیل، اهداف انتقال ممکن است نسبتاً متوسط باشند، اما این دانش‌آموزان اغلب از برنامه درسی مهارت‌های زندگی بهره‌مند می‌شوند وشاید حتی بیشتر از یادگیرندگان معمولی.

70 تا 80 درصد بزرگسالان معلول پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان بیکار هستند، در حالی که با آغازی برجسته و شاخص در آموزش مهارت‌ها، بسیاری می‌توانند به جریان اصلی جامعه بپیوندند.معلمان باید ایده‌های برنامه‌نویسی عالی برای حمایت از آموزش مسئولیت‌ها و مهارت‌های زندگی را برای همه دانش‌آموزان فراهم کند.

در کلاس درس گروهی کارکردن و نتیجه گرفتن، کمک به بارگذاری تابلوی اعلانات، مراقبت از گیاهان یا حیوانات خانگی، تکمیل کردن تکالیف درسی و تسهیل‌گری معلم، توزیع خبرنامه یا سایر مطالب، کمک به چک لیست برای پول سفر، غذا، یا فرم‌های مجوز. تمیز کردن تخته، گچ‌ها یا تخته پاک کن بسیار مهم است. همچنین در کلاس ورزش کمک کردن به تنظیم و برپایی کلاس، آماده‌سازی فضای سالن بدنسازی برای مجامع و کمک کردن به نگهداری اتاق ذخیره‌سازی سالن بدنسازی بسیار مهم است.

در طول مدرسه انتخاب کردن و ارائه تجهیزات صوتی / تصویری به کلاس‌های درس، در کتابخانه کمک کردن به بازگشت کتاب به قفسه‌ها و تعمیر کتاب‌های آسیب دیده، پاک کردن هر روز مانیتورهای کامپیوتر، پاک کردن صفحه کلید رایانه با برس‌های کمی مرطوب، برگرداندن لیست‌های حضور به کلاس برای صبح فردا، کمک کردن به مرتب کردن سالن معلم اهمیت فراوان دارد.

سخنی با معلم

هر کس نیاز به مهارت‌های زندگی برای عملکرد روزانه و شخصی دارد.با این حال، برخی از دانش‌آموزان برای تسخیر موفقیت نیاز به تکرار، افزونگی، بررسی و تقویت منظم خواهند داشت. چیزی را برای رسیدن به چیزدیگری نگیرید. آموزش دهید، مدل‌سازی کنید، اجازه دهید دانش‌آموز امتحان کند و او را حمایت کنید و تقویت‌کننده مهارت‌های وی باشید. تقویت‌کننده ممکن است در هر روز که کودک مهارت لازم را انجام می‌دهد، مورد نیاز باشد. صبور باشید، درک کنید و پایدار باشید.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه ایران ، تاریخ انتشار 21 آبان 96، کدمطلب:207553، www.iran-newspaper.com