پزشکی و سلامت - چالش هاوضعف ها

علی خضریان نماینده تهران در مجلس از ارسال نامه به رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس درباره آزاد سازی مدارک فارغ‌التحصیلان، خبر داد. وی در شکوائیه خود آورده است که، اخیراً وزارت بهداشت طی بخشنامه‌ای به شماره ۷۸۴۹/۵۰۰/د امکان آزادسازی مدارک فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پزشکی بدون گذراندن تعهدات آموزش رایگان از طریق واگذاری ضمانت نامه بانکی یا وثیقه ملکی فراهم ساخته است؛ این در حالی است که در خرداد ماه سال ۱۴۰۳ بر اساس رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۰۵۶۳۷۰۵، خرید، فروش، کاهش و یا افزایش تعهدات خارج از حدود اختیارات وزارت بهداشت و مغایر با اصول ۲۸، ۳۰، ۳۳، ۴۰ قانون اساسی و سایر قوانین تشخیص داده شده است؛ بدیهی است بخشنامه مذکور امکانی معادل خرید تعهدات آموزشی رایگان برای فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پزشکی را فراهم خواهد کرد.

کمبود در تجهیزات و ملزومات پزشکی ناشی از عدم پوشش سرمایه تامین با جهش‌های ارزی و عدم پرداخت مطالبات بی‌داد می‌کند. راهکارهای بد متاسفانه همیشه جواب معکوس داده و حتما اولین راهکار خاموشی التهابات افکاری است. شاهد مشابه جمشید بسم‌الله‌ها در دارو و تجهیزات خواهیم بود. قطعا علیرضا ent، حسن mri، حمید stent، جعفر لنز، ابراهیم پروتز و ... ابتکارات اولیه برای کنترل افکار عمومی و مثلا کاهش التهاب بازار و مقصریابی های بی ریشه و اساس خواهند بود. مطمئنم کوچ تامین‌کنندگان بلاتردید اتفاق می‌افتد .

در حالی که نیاز مبرم به امکانات بهداشتی و درمانی در کشورمان بیش از پیش احساس می‌شود، بسیاری از پروژه‌های ساخت بیمارستان در سراسر ایران با مشکلات عدیده‌ای مواجه و به صورت نیمه‌کاره رها شده‌اند. این وضعیت نه تنها به کیفیت زندگی مردم آسیب می‌زند بلکه به اعتبار نظام سلامت کشور نیز لطمه وارد می‌کند.علل اصلی این وضعیت اسفناک را کمبود بودجه، تغییرات مکرر در طرح‌های اولیه، مشکلات پیمانکاری، تأخیر در تأمین مصالح و مسائل حقوقی معرفی کرده‌اند. همچنین، تحریم‌های بین‌المللی نیز در برخی موارد بر تأمین تجهیزات و مصالح ساختمانی تأثیر گذاشته و روند اجرای پروژه‌ها را کند کرده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که سال آینده قیمت تجهیزات پزشکی 9 برابر می‌شود.هرچند نوزدهم دی‌ماه، رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد که با این تصمیم، قیمت تجهیزات پزشکی تا هفت برابر بالا می‌رود اما رضا مسائلی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مشاور پیشین وزیر بهداشت و مدیرکل پیشین تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت، با بررسی قیمت فعلی تجهیزات و ملزومات مصرف پزشکی با ارز 4200 و تغییر آن به 38 هزار و 500 تومان در سال آینده، خبرهای نگران‌کننده‌ای از وضعیت تعرفه‌های این بخش در سال آینده می‌دهد.

مدیرعامل بیمه سلامت ایران اعلام کرد که این سازمان در حال حاضر نزدیک به ۴۵ میلیون نفر از اقشار مختلف جامعه از جمله گروه‌های اساتید دانشگاه، طلاب، دانشجویان، روستاییان و عشایر (۵ دهک اول جامعه از جمله روستاییان با بیش از ۲۰ میلیون نفر جمعیت، صندوق بیمه همگانی با حدود ۱۷ میلیون نفر، کارکنان دولت نزدیک به ۵/۵ میلیون نفر و سایر اقشار از مددجویان تحت پوشش بهزیستی، کمیته امداد، اتباع، خانواده شهدا و افراد مجهول الهویه) را تحت پوشش دارد و به دلیل پراکندگی منابع و افزایش هزینه‌ها، قادر به پوشش تمامی هزینه‌های درمانی نیست. اعتبارات صندوق حمایت از بیماران خاص به ۸۴۰۰ میلیارد تومان رسید و ۱۰۷ گروه بیماری تحت پوشش این صندوق قرار گرفتند. اعتبار سازمان در سال جاری ۱۵۳ همت بود که تنها ۴۶.۵ همت آن تخصیص یافته است. اما با توجه به رشد هزینه‌ها در بیمارستان‌ها و افزایش ۲۵۰۰ میلیارد تومانی در هزینه‌های جاری، سازمان بیمه سلامت توانایی پوشش تمامی این افزایش‌ها را ندارد. وی از پراکندگی منابع نظام سلامت انتقاد کرد و گفت که ردیف‌هایی مانند تصادفات، سوختگی و روانپزشکی باید به‌صورت مشخص تحت پوشش بیمه‌ها قرار گیرد تا هزینه‌های درمان بیمار به‌طور کامل پرداخت شود.

در همایش روز ملی هوای پاک وزیر بهداشت اعلام داشت که در سال ۱۴۰۲، ۱۲.۵۶ درصد مرگ‌های کشور یعنی حدود ۵۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا بوده است. ۱۵ درصد مرگ و میر کودکان زیر پنج سال در ایران به دلیل آلودگی هواست. همچنین برآورد خسارت آلودگی هوا در سال گذشته ۱۲ میلیارد دلار بوده که با هزینه‌های جانبی به ۲۰ میلیارد دلار نیز می‌رسد. در ۲۹ دی ۱۴۰۳، رئیس گروه سلامت وزارت بهداشت، مرگ ۳۰ هزار نفر در سال ۱۴۰۲ بعلت آلودگی هوا را بعنوان آمار رسمی اعلام داشته است. در ۸ دی ماه ۱۴۰۳، معاون وزیر بهداشت، آمار مرگ ۴۰ هزار نفر در سال ۱۴۰۲ را بعلت آلودگی هوا بعنوان آمار رسمی عنوان کرده است. در بخش پژوهش وزارت بهداشت چه خبره؟ ۲۰هزار نفر تفاوت آماری چه معنایی دارد؟

باورش سخت که شاهد بازی با سلامت شهروندان برای کسب منافع در داروخانه های کشور باشیم. باورش سخت که با تخلف عرضه داروهای تاریخ گذشته و تلاش برای پنهان کردن تاریخ انقضا در قالب بریدن بخش درج تاریخ انقضا و مخدوش کردن آن در داروخانه باشیم. علی اسدی یادگار دادستان کنگاور اظهار کرد، در پی گزارش‌های متعدد از سوی شهروندان مبنی بر عرضه داروهای تاریخ گذشته در یکی از داروخانه‌های شهرستان کنگاور، بازرسی‌های لازم انجام و منجر به کشف تخلفات جدی در این داروخانه شد.دادستان کنگاور تأکید کرد که در راستای صیانت از سلامت جامعه و حقوق شهروندان، تمامی داروهای تاریخ گذشته ضبط و داروخانه مذکور با همکاری پلیس اماکن و شبکه بهداشت و درمان شهرستان پلمب شده است.

در دیدار یدالله رحمانی استاندار کهکیلویه و بویراحمد و هیات همراه با طاهر موهبتی معاون توسعه و مدیریت منابع وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تبیین چالش های وزارت بهداشت و درمان از منظر سخت افزاری و کمبودهای بودجه ای ، پروژه های ناتمام و ضعف امکانات حوزه بهداشت و درمان در استان کهگیلویه و بویراحمد مورد بحث و بررسی قرار گرفت. استاندار گفت که توزیع نامتوازن اعتبارات در بخش بهداشت و درمان موجب شده که این استان در بسیاری از شاخص‌های سلامت، بهداشت و درمان با استان‌های همجوار فاصله زیادی داشته باشد. وضعیت بیمارستان دولتی دهدشت و بیمارستان خصوصی زاگرس در این جلسه مورد بحث قرار گرفت. کمبود امکانات سخت افزاری، تجهییزات و بودجه استان در حوزه بهداشت و درمان از محورهای کلیدی ، این دیدار بود. در این جلسه همچنین نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی نیز، حضور داشتند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین گفت، بر اساس برآوردهای ارائه شده، علاوه بر حدود بیست هزار فوتی در سال، حوادث ترافیکی سالانه حدود پانصد تا هشتصد هزار مصدوم به‌جای می‌گذارد . اولین رتبه مرگ و میر در کشور مربوط به حوزه بیماری‌های قلبی عروقی است که میانگین سنی این آمار برای سنین بالا است. در حوزه حوادث ترافیکی تلفات ما از جوانان کشور است که به لحاظ اقتصادی کشور را به شدت متحمل هزینه می‌کند. در گزارشات ۲۰۲۳ و ۲۰۱۸ سازمان جهانی بهداشت اشاره شده است که تلفات حوادث ترافیکی به سنین پایین رسیده است و در آن گزارش گفته شده که از سن پنج سال تا بیست و نه سال شامل این تلفات حوادث ترافیکی می‌شوند. مضاف بر آن بیست هزار فوتی حدود پانزده تا بیست هزار نفر افرادی را داریم که دچار معلولیت می‌شوند. واقعا کی باید جلوی فعالیت این غده سرطانی در کشور گرفته شود؟ چه زمانی باید روی صورت کثیف مافیای داخلی خودروسازی تف انداخت؟ دنگ دنگ دنگ ، کسی در این خانه بزرگ 85 میلیون نفری، اراده شروع ندارد؟

حسین علی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس روز سه‌شنبه یکم آبان ۱۴۰۳ در اجلاس بیمه سلامت در مرکز همایش‌های صداوسیما، بیان داشت که در قانون بالادستی و طبق فرمایش مقام معظم رهبری پرداختی از جیب مردم حداکثر ۳۰ درصد تعیین شده، اما سال‌هاست سهم پرداختی مردم بالای ۵۰ درصد بوده است. البته این مشکل ناشی از کمبود و محقق نشدن منابع مالی است و به سازمان‌های بیمه‌گر مربوط نمی‌شود و .... به آقای دکتر شهریاری باید گفت که از تعارض منافع در بخش بهداشت و درمان چقدر مطلع هستند؟ از مافیای واردات دارو و قیمتگذاری‌های نجومی چقدر اطلاع دارند؟ از حاشیه سود واردات دارو و تجهییزات پزشکی چقدر می‌دانند؟ چقدر اشرافیت به بهره وری در بخش پزشکی و درمان دارند؟ آیا از برخی زد و بند‌های حوزه بیمه مطلع هستند؟ می‌دانند بیمه‌های تکمیلی عموما کشکی بیش نیستند؟ آیا با حل همین چند قلم یا کم رنگ کردن شارلاتان بازی‌ها در همین چند محور، نمی‌توان فرمایشات و تاکیدات رهبری را به سرانجام رساند؟

از آبان ۱۴۰۰ و با اجرای ماده ۵۳ قانون جوانی جمعیت توسط مجلس یازدهم و با توجیه تلاش برای کاهش آمار سقط‌های داوطلبانه و غیرقانونی و افزایش جمعیت کشور، محدودیت‌هایی با قانون مصوب مجلس و همکاری دولت سیزدهم برای انجام غربالگری دوره بارداری ایجاد شد. غربالگری دوره بارداری یک روش تشخیصی اولیه برای شناسایی ناهنجاری‌های ژنتیک و کروموزومی جنین است و تا پیش از آبان ۱۴۰۰، بنا به روال معمول، طبق توصیه و پیشنهاد متخصصان زنان و زایمان یا پزشکان مراکز خدمات جامع سلامت و بر مبنای شرایط زوجین از نظر میزان ریسک تولد فرزندان دارای معلولیت با تمایل والدین انجام می‌شد. تا امروز، وزارت بهداشت هیچ آماری درباره معلول زایی ارائه نداده جز اینکه ادعا می‌کند با وجود کاهش ۲۰۰ هزار غربالگری بارداری در طول اجرای قانون جوانی جمعیت، هیچ موردی از افزایش ناهنجاری جنین گزارش نشده و دو روز قبل هم رییس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت گفت، در سال ۱۴۰۲ با کمک گروه‌های مردمی ۴۷۰۰ فرزند از سقط عمدی نجات پیدا کردن. اما در مقابل، نتایج برخی بررسی‌های صورت پذیرفته طی سه سال بعداز اجرای قانون جوانی جمعیت نشان می‌دهد که، تولد نوزادان دچار اختلالات کروموزومی ۲.۴ برابر شده است. ورای تائید یا رد این آمار و ارقام و یا تحلیل‌ها و ادعاها، ضروری است که دولت اقدام به بررسی ابعاد گوناگون این داستان و طرح ریزی اقدامات لازم برای کاهش پیامد‌های احتمالی کند.

بر اساس استاندارد‌های بین المللی در سال گذشته به ازای هر ۸۵ هزار نفر یک جراح مغز و اعصاب در کشور وجود داشت، اکنون این رقم به ۷۵ هزار نفر رسیده است، بنابراین تا پنج سال آینده باید ۳۰۰ تا ۳۵۰ جراح مغز و اعصاب جوان جذب شود.

حضور دلالان رحم اجاره‌ای در شبکه‌های اجتماعی حاشیه‌هایی چند را سبب شده است. «فارغ از پول‌های هنگفتی که در این میان جابه‌جا می‌شود نکته قابل تامل رد پای برخی پزشکان در این داستان و ارتباط آن‌ها با گردانندگان این صفحات است، چراکه به گفته دکتر جلیل پاک‌روش، استاد دانشگاه شهید بهشتی و عضو بورد تولیدمثل وزارت بهداشت، رساندن متقاضیان از سوی دلالان به مراکز درمان ناباروری بدون حضور یک پزشک امکان ندارد! این روز‌ها افزایش ناباروری در کشور از یک‌سو و گسترش فقر و بیکاری از سوی دیگر، بیش از هر زمانی سبب رشد قارچ‌گونه آگهی‌های فروش تخمک و رحم اجاره‌ای و همچنین افزایش داوطلبان برای انجام این کار شده است. براساس پیمایش ملی شیوع ناباروری در ایران، تا سال ۱۳۹۸حدود سه‌میلیون و ۲۶۰هزار زوج نابارور در کشور وجود داشت. این آمار اکنون به نزدیک چهارمیلیون زوج رسیده است؛ یعنی ۲۰.۳درصد جمعیت زوج‌های ایرانی نابارورند. این درحالی‌است که آن سوی ماجرا یعنی بعد مالی قضیه نیز عدد درشتی است، چراکه درحال‌حاضر درآمد اجاره رحم بین ۴۰۰ تا ۹۰۰میلیون تومان برای ۹ ماه برآورد می‌شود که این رقم برای بسیاری از زنان نیازمند وسوسه‌انگیز است!»

آتش سوزی‌های بیمارستان‌ها در دو سال اخیر تبدیل به یکی از چالش‌های مورد تاکید وزارت بهداشت و درمان و از طرف دیگر، شهرداری‌ها و آتش نشانی شده است. مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران گفت که در حال حاضر پنج بیمارستان در پایتخت ناایمن هستند که اگر تا پایان سال اقدام به ایمن سازی نکنند؛ تخلیه یا پلمپ می‌شوند. مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران ادامه داد: ما در آتش‌نشانی تهران در عرض دو سه سال اخیر توانستیم ۵۴ هزار ساختمان را یک به یک مورد ارزیابی ایمنی قرار دهیم و از ساختمان‌ها براساس میزان خطرشان، یک فهرست منسجم ایجاد کردیم. در این فهرست ۱۲۹ ساختمان بسیار پرخطر داشتیم که با اقدامات قضایی توانستیم این عدد را به ۷۱ ساختمان در سال‌جاری کاهش دهیم یعنی این برخی از این ساختمان‌ها موارد ایمنی را رعایت کردند و از فهرست ساختمان‌های خطرناک خط خوردند و ان‌شالله تا پایان سال این رقم به صفر می‌رسد.

ساختمان‌های بیمارستانی یکی از رایج‌ترین مکان‌ها برای وقوع آتش‌سوزی است. طبق اعلام انجمن آمریکایی حفاظت در برابر حریق، آتش سوزی در بیمارستان‌ها نزدیک به ۹ درصد از کل آتش‌سوزی‌های سالیانه در ایالات متحده را شامل می‌شوند. علل ازدیاد آتش سوزی در بیمارستان‌ها را می‌توان در چند بحث سن بنای بیمارستان‌ها، انباشت مواد آتش زای ضدعفونی پایه، سیلندر‌های گاز و اکسیژن، تجهییزات الکترونیکی و دستگاه‌های بیمارستان، توامانی حوزه خدمات درمانی با خدمات پشتیبانی نظیر آشپزخانه، فرسودگی زودهنگام تاسیات گرمایشی و سرمایشی بیمارستان‌ها، آمد و شد عمومی در بیمارستان و کم توجهی به رعایت اصول ایمنی، نوع برق کشی بیمارستان‌ها، مهارت پائین کادر بیمارستان در خاموش کردن آتش و مواردی همانند جستجو کرد. در کشور ما در چهار سال اخیر، ۱۲ بیمارستان دچار حریق شده اند. خسارات آتش سوزی، کمترین خسارات وارده بوده و خارج شدن تخت‌های درمانی از چرخه خدمات رسانی پزشکی، مهمترین عارضه اتش سوزی بیمارستانی می‌باشد.

ملک فاضلی، عضو سابق کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بیان داشت که رشد جمعیت بدون توجه به زیرساخت‌های اقتصادی و اجتماعی امکان‌پذیر نیست، به نظر من با تمام هزینه‌هایی که می کنیم ، نتیجه عکسی به دست خواهیم آورد در حالی که آنچه که طراحان طرح جوانی جمعیت را خوشحال می کند، نتیجه آنی و برق آسا است که امکان پذیر نیست. جمعیت منتظر گرفته امتیاز فرزند آوری است و بعد از حل مشکلاتشان، رشد جمعیت زیر ۱ درصد خواهد شد زیرا بدهکاری پر خواهد شد. مسئولین طرح جوانی جمعیت، هنوز ابتدای کار هستند که بدانند جمعیت یعنی چه ! اول باید پروسه جمعیت را بدانید! ما چهل سال است که با جمعیت کار می کنیم. ما از ۱۳۶۱ که بهداشت و تنظیم خانواده را داشتیم، تندروی کردیم و برای «تنظیم جمعیت» اقدام نکردیم بلکه بر استناد توانمندی‌ها و نیاز کشور، کنترل جمعیت کردیم.

با وجود آنکه حوزه تجهیزات پزشکی، به مراتب حساس‌تر و مهم‌تر از دارو است، اما به دلیل اینکه جایگاه تجهیزات پزشکی برای مردم و بیماران؛ آن طور که باید و شاید کالبدشکافی نشده، این ذهنیت در افکار مردم و بیماران شکل گرفته که در بحث سلامت بیمار، دارو در اولویت قرار دارد. برای اینکه تا حدود زیادی بتوانیم، به اهمیت جایگاه تجهیزات پزشکی در نظام سلامت پی ببریم، کافی است بدانیم که در حال حاضر فقط ۴۶۰ هزار IRC یا همان کد کالای پزشکی در کشور ثبت شده که تک تک این کد‌ها برای نجات جان بیمار؛ حائز اهمیت هستند. در شرایط کنونی که سهم تولید داخل از بازار تجهیزات پزشکی کشور در حدود ۴۰ درصد بوده و ۶۰ درصد ملزومات کشور وارد می‌شود و وزارت بهداشت، توجه خاصی به موضوع ندارد.

حیدر محمدی از ابلاغ دستورالعمل مربوط به حجاب به داروخانه‌ها خبر داده و گفته که حجاب و رعایت هنجار‌ها در تعیین سهمیه دارویی داروخانه‌ها نقش دارد و اگر «تذکر تاثیری نداشته باشد موارد بازدارنده در خصوص داروخانه متخلف اجرا می‌شود.». در همین راستا، هادی اخوت‌پور رئیس شورای عالی داروخانه‌های ایران می‌گوید هنوز هیچ دستورالعملی نیامده، اما اگر منظور حجاب بیمار‌ها باشد، چنین کاری شدنی نیست و وظیفه داروخانه، عرضه دارو به بیمار مستاصل است. لازم به توضیح است که پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، پیش از این در خصوص لزوم تفکیک پرونده تعزیراتی (تخلف حجاب توسط کارکنان داروخانه ها) از حقوق عامه (کاهش سهمیه داروخانه‌ها و سرگردانی بیمارها) به آقای دکتر محمدی، تذکر داده بود.

محمدرضا جوانبخت مدیر دفتر عمرانی دانشگاه علوم پزشکی البرز گفت، ساخت بیمارستان ۱۰۰ تختخوابی شهدای کمالشهر با وجود پیشرفت فیزیکی قابل توجه، به دلیل عدم پرداخت اعتبارات تخصیص داده شده از محل سفر‌های استانی رئیس جمهوری با کندی پیش می‌رود. پروژه‌ای که از سال ۱۳۹۵ کلنگ زنی شده بود و عملا تا سال ۱۴۰۱ در خواب بود. در فروردین ماه ۱۴۰۱ پروژه مجددا فعال شد و از حدود پنج درصد پیشرفت فیزیکی به اتمام ساخت فاز اسکلت ساختمان در مدت زمان یکسال رسید. مناقصه فاز تکمیلی بیمارستان هم انجام و از مرداد ماه سال گذشته آغاز شد، به طوری که در حال حاضر پروژه به حدود ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی رسیده است. اما متاسفانه علی رغم پیگیری‌هایی که صورت گرفت، از ۲۰۰ میلیارد تومان اعتباری که از محل سفر اول رئیس جمهوری برای این پروژه دیده شده بود، حدود ۷۰ میلیارد تومان آن محقق شد و مابقی تخصیص داده نشده است.

وقتی نظارت مردمی بر فعالیت دوستان دولتی وجود ندارد و حمایت‌های لازم از رسانه‌ها برای حساب کشی از وزرا و معاونین ان‌ها و روسای سازمان‌های تابعه نمی‌شود. وقتی دستمان برای شفاف سازی، مطالبه گری و افشاگری به حدکافی باز نیست. وقتی حداقل‌های حمایت‌های مالی از رسانه نمی‌شود (یک جوک بگیم تا بخندید: سال ۱۴۰۲، وزارت ارشاد به ما دو میلیون تومان کمک بلاعوض کرد) و.. نتیجه این می‌شود که ضرغامی از تعداد توریست‌های خارجی چند میلیونی حرف می‌زند و عین الهی از توانمندی کشور در بحث توریسم درمانی. نتیجه می‌شود بعضا مشتی خزعبلات که نه به درد کشور می‌خورد و نه به درد بخش تخصصی. نتیجه می‌شود انحراف و بازدارندگی کشور از توسعه بدلیل اعتماد نابجا به سرپوش گذاری‌های اقایان و پوشاندن نقاط ضعف با ویترین چینی. ترکیه و کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس به‌ویژه امارات و عمان طی چند سال اخیر در حال ربایش توریست‌های سلامت هستند.