پزشکی و سلامت - کادربهداشت ودرمان

سازمان نظام پزشکی از شهادت ۵ نفر از پزشکان کشورمان در پی تجاوز رژیم غاصب صهیونیستی به کشور خبر داد. در ۱۲ روز حملات اسرائیل به ایران، ۵ پزشک به شهادت رسیدند. از این تعداد یک نفر مشغول به کار پزشکی بود و ۴ نفر دیگر به عنوان شهروند عادی در خیابان و محل زندگی‌شان شهید شدند. اسرائیل به ۵ بیمارستان حمله مستقیم و غیرمستقیم نظامی داشته است. بیمارستان سوانح سوختگی شهید مطهری و لبافی نژاد شب دوم تیرماه ۱۴۰۴ مورد حمله قرار گرفتند که بعد از این حمله، بیمارستان شهید مطهری تخلیه شد و بیماران به سایر مراکز منتقل شدند، بخش‌هایی از بیمارستان لبافی‌نژاد نیز دچار آسیب شده بود که فرآیند انتقال انجام شد. ️بالغ بر ۱۰ آمبولانس در ۱۲ روز گذشته مورد هدف مستقیم قرار گرفته و علاوه بر ۵ نفر از همکاران پزشک که به شهادت رسیدند، تعداد زیادی از همکاران هلال احمر نیز مصدوم شدند.

حضور بیش از ۱۷۰هزار پزشک در کشور، به معنای عبور از مرز حداقل های مورد نیاز بوده و این جهش، دستاوردهایی است که به اذعان شاخص‌های رسمی بین‌المللی در بسیاری از موارد در حد اعجاز می باشند. اما جامعه پزشکی بدلیل نقایص سیستم بهداشت و درمان تحت انواع خشونت ها( خودخشونت ورزی یا خودکشی بدلیل فشار کاری و تامین نشدگی و درگرخشونت ورزی در معنای درگیری های فیزیکی با بیماران و همراهان) قرار دارد.نیرو کم است، تجهیزات مشکل دارند و در مراکز درمانی ازدحام است؛ با وجود این اشکالات اگر به هر دلیلی رسیدگی به بیمار به خوبی انجام نشود همه آن اشکالات بر کادر بهداشت و درمانی که در خط مقدم ارایه خدمت هستند، سرشکن می‌شود. قوانین در این مورد یا ضعیف‌اند، یا بازدارندگی لازم را ندارند، یا به‌درستی اجرا نمی‌شوند؛ در مجموع کادر بهداشت و درمان به لحاظ حرفه ای، حقوقی ،قضایی و انتظامی خوب حمایت نمی‌شوند.پائین بودن سهم سلامت از GDP (تولید ناخالص ملی) ریشه بسیاری از فرسودگی‌های نظام سلامت قلمداد می شود . نمودار سیر سهم سلامت از GDP حاکی از آن است که این سهم تقریبا از بیش از «پنج» در سال‌های دهه ۹۰ به حدود ۷.۸ در سال ۹۴ رسیده و متاسفانه اکنون زیر چهار درصد سقوط نموده است. در حدود ۱۴ سال گذشته دولت‌ها این موضوع را رعایت نکردند و حتی نمی‌خواهند آن را قبول کنند. سهم بیمه‌ها از پرداخت درصد قیمت واقعی خدمات پزشکی باید افزایش یابد.

اعتراضات بی سابقه پرستاران سراسر کشور، خبری است که در سال گذشته هر روز شاهد آن بودیم. این اعتراضات که به دلیل مشکلات متعدد در حوزه‌های حقوقی، شرایط کاری، و اجرای ناصحیح قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به وقوع پیوسته است، تبدیل به یکی از مهم‌ترین مسائل روز در حوزه سلامت کشور شده است. در چند روز گذشته پرستاران بیمارستان میلاد تهران هم برای چندمین بار نسبت به وضعیت حقوق پایین، کمبود نیروی انسانی، فشار کاری زیاد و عدم توجه به مطالبات خود دست به اعتراض زدند.فریدون مرادی، عضو شورای عالی نظام پرستاری پیشتر گفته بود که: «مشکلات معیشتی پرستاران غیر قابل تحمل شده است و هر ماه ۱۵۰ تا ۲۰۰ پرستار از کشور مهاجرت می‌کنند.» هم‌زمان علی جعفریان، مسوول کمیته وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شورای راهبردی دولت مسعود پزشکیان، از موج مهاجرت پرستاران به آلمان خبر داده و میزان مهاجرت یا ترک کار آنان را «وحشتناک» توصیف نموده بود.در حال حاضر گروه پرستاری شامل پرستار، اتاق عمل، هوشبری، فوریت‌های پزشکی و بهیار حدود ۲۰۰ هزار نفر می‌شوند. نبود توجه به خواسته‌های قانونی، نشنیدن و ندیدن بی‌شمار نامه‌نگاری‌ها و جلسه‌ها همه منجر به ناامیدی فزاینده‌ای در جامعه پرستاری شده و چهار راه بیشتر برای پرستاران نمانده است.یا با خستگی و فشار روی کار حاضر شوند، یا مهاجرت کنند، یا تغییر فضای کاری و خروج از نظام بیمارستانی را دنبال کنند و یا خانه نشین شوند.

جامعه ما در برخورد با پدیده ی اعتیاد هنوز در مرحله ی گسستگی قرار دارد و نیازمند انسجام است. هنوز قانون مواد مخدر، معتاد را مجرم می شناسد و مرز بین قربانی (معتاد) و جانی (قاچاقچی) مخدوش است. بزرگترین تولید کننده ی تریاک جهان، افغانستان، در همسایگی ما به تولید ادامه می دهد و هنوز استراتژی ملی منسجم و عزم ملی در برخورد با این معضل خانمان برانداز نداریم.آنطور که رئیس سازمان نظام پزشکی و برخی دیگر از چهره‌ها و صاحب‌نظران حوزه سلامت اعلام کرده‌اند ۴۰ درصد از پزشکان عمومی طبابت نمی‌کنند و به کار دیگری مشغول هستند.بر اساس آمار ارایه شده، این سوال پیش می آید که ۴۰ هزار پزشک از حدود یکصد هزار پزشک تربیت شده در داخل کشور، کجا هستند و اگر طبابت نمی‌کنند، پس چه می‌کنند؟ بخشی از پزشکان در حوزه‌های پاراکلینیک سرمایه‌گذاری کرده‌اند( ارایه خدمات با دستگاه‌هایی مانند اسکن،‌ام آر آی و سنجش تراکم استخوان)، برخی وارد وارد ساخت و ساز و فروش ارز و سکه شده اند.نگاهی به رشد قارچ‌گونه مراکز ترک اعتیاد و مقایسه درآمد‌ها و تعرفه‌های این مراکز با ویزیت عادی یک پزشک عمومی،گرایش بالایی به حضور پزشکان در این مراکز ایجاد کرده است. به باور بسیاری از کارشناسان مراکز ترک اعتیاد اغلب نقش چندانی در ترک اعتیاد ندارند! بدین معنا که در این مراکز اغلب با جایگزینی اعتیاد به مواد مخدر با متادون مواجهیم، نه درمان و خروج از چرخه اعتیاد و این یعنی یک منبع درآمد تمام‌نشدنی و البته کاملاً مجاز و قانونی.

۱۷ مهرماه ۱۴۰۳، ۹ بیمار مراجع کننده به مرکز چشم پزشکی نگاه واقع در خیابان کتابی جنب دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی در یک اتاق جراحی شده، ولی ۵ پزشک متفاوت عمل جراحی را انجام داده بودند. در حالت عادی ۴۸ ساعت طول می‌کشد تا علائم عفونت داخلی چشم شروع شود و شدت پیدا کند، ولی در این مورد علائم خیلی سریع‌تر از چیزی که به طور معمول اتفاق می‌افتد، شروع شد و پیشرفت کرد.۹ نفر از کسانی که روز ۱۷ مهرماه در این بیمارستان جراحی آب مروارید داشتند، دچار درد، آبریزش، تهوع و علائم غیرعادی شدند. علائم آن‌ها از ۲ ساعت پس از جراحی شروع شده بود و بعضی مجبور شدند به اورژانس مراجعه کنند. ۲۴ ساعت بعد، پزشکان جراح متوجه وضعیت غیرعادی بیماران خود شدند و از بیماران خواستند دوباره به بیمارستان مراجعه کنند. هر ۹ نفر به شدت دچار مشکل شده بودند و باید دوباره به اتاق عمل می‌رفتند. درمان بی‌نتیجه بود و آن ۹ نفر بینایی یک چشم خود را برای همیشه از دست دادند. اطلاعیه وزارت بهداشت، بیانات رئیس بیمارستان و موضع گیری‌های رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در ادامه متن آورده شده است.

وزیر بهداشت با بیان این‌که اتمام تحصیل هر دانشجوی پزشکی حداقل یک میلیارد تومان هزینه تحصیلی دارد، گفت: زیرساخت‌های طرح افزایش ظرفیت پزشکی باید فراهم شود.افزایش ظرفیت در چهار سال گذشته بدون توجه به زیر ساخت‌ها و تامین اساتید صورت گرفته ،بنابراین موضوعی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده این است که مقدمات و زیرساخت‌های این طرح از جمله اساتید، بیمارستان، دانشکده و خوابگاه باید فراهم شود تا بتوان آن را ادامه داد. این موضوع در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده و جزو دستور کار این شورا قرار دارد و نهایتاً تصمیمی که این شورا بگیرد برای سال آینده اتخاذ می‌شود.بر اساس توضیحات وزیر بهداشت، بسیاری از منتقدین می پرسند که آیا با این هزینه بالا، پذیرش دانشجوی سهمیه ای کم توان، توجیه دارد؟ آیا هنوز وقت آن نرسیده که شاهد بازنگری در پذیرش دانشجو و سهمیه های شغلی ( اشتغال و انتصابات مدیریتی ) باشیم؟

چالش‌ها و معضلات جامعه پرستاری خود را به شکل‌های مختلفی نشان می‌دهد؛ از قانون تعرفه‌گذاری که چند سالی است روی زمین مانده تا اضافه‌کاری‌های اجباری با آن مبلغ ناچیز ۲۵ هزار تومان گرفته و معضل همیشگی کمبود نیروی متخصص در این حوزه! مسأله نیروی متخصص از آن دست موضوعات مهمی است که نه تنها در قشر پزشکی و پرستاری اهمیت پیدا می‌کند بلکه در همه جوانب، توجه به آن حائز اهمیت است. استفاده از نیرو‌های غیرمتخصص پرستاری هم تهدیدی جدی در نظام سلامت کشور و به نوعی بازی کردن با جان مردم و بیماران محسوب می‌شود.

ابوالحسن مصطفوی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی گفت: ۱۲ هزار نفر کمبود پزشک در کشور داریم و ۱۱ هزار دانشجوی پزشکی هم امسال پذیرش شدند اما ۸ سال طول می‌کشد تا این دانشجوها وارد بازار کار شوند؛ لذا به دلیل بازنشسته شدن و مهاجرت تعدادی از پزشکان به صورت سالانه، سال بعد به تعداد بیشتری پزشک نیاز داریم. بنظر می رسد که افزایش تاکیدات روی پیشگیری ، سلسله مراتبی کردن اخذ خدمات پزشکی، توسعه فعالیت کاردان ها در برخی از رشته ها نظیر دندانپزشکی و غیره، از مهمترین راهکارهای موثر بر طی کم پیامد سال های دارای شرایط کمبود پزشک باشد. موضوعی که تا حد زیادی به شرایط اقتصادی-اجتماعی کشور برای افزایش ارامش ها و کاهش تنش ها نیز بستگی تام دارد.

سلمان اسحاقی، نماینده مجلس در تشریح نشست روز یکشنبه ۸ مهر ۱۴۰۳ کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از استماع گزارش مسئولان سازمان نظام پرستاری در مورد برنامه‌های آتی آن سازمان و بررسی مشکلات پرستاران، افزود: بر اساس اعلام رئیس سازمان نظام پرستاری، سالانه ۲ هزار پرستار برای خروج از کشور درخواست می‌دهند و ۲ هزار پرستار ما در کشور دانمارک حضور دارند و در کشور تنها ۳۰۰ هزار پرستار داریم که در این رابطه با کمبود جدی پرستار مواجه هستیم.

دولت ها تاکنون کمترین دخالت ها را در نظام سلامت داشتند، اما متاسفانه شاهد آن هستیم که با برخی مقرره گذاری های نادرست ، نظام سلامت به سمت بحرانی شدن در حال حرکت است. ظرفیت دستیاری در برخی از رشته ها خالی است و برخی دیگر، با تراکم و رقابت بالا همراه می باشد. داستان سهمیه ها هم که بنوبه خود، راستانی غم بار است که گویا اراده ای برای نجات از ان وجود ندارد.هادی یزدانی پزشک در ایکس در این خصوص نوشت: خالی ماندن ظرفیت رشته‌هایی مثل اطفال، داخلی، بیهوشی و جراحی یک سوی بحران نظام سلامت است. سوی دیگر آن پُر شدن ظرفیت بقیه رشته‌ها با افرادی است که انواع و اقسام سهمیه‌ها را دارند. خلاصه اینکه در آینده برای یک سری از مشکلات‌تان پزشک ندارید و برای یک سری دیگر پزشک باسواد و باصلاحیت!

«عباس عبادی» معاون پرستاری وزارت بهداشت در خصوص نتیجه جلسه دبیرخانه شورای امنیت کشور برای حل مشکلات پرستاران گفت: در جلسه اول دبیرخانه شورای امنیت کشور قرار بر این شد که چالش‌های حوزه پرستاری را در عرض ۴۸ ساعت احصا کنیم و در جلسه دوم گزارش دهیم. همین طور سازمان‌های فراوزارت بهداشت یعنی سازمان‌های امور استخدامی و سازمان برنامه و بودجه نیز پس از احصا چالش‌ها و اولویت‌بندی مشکلات حوزه پرستاری، طرح و برنامه خود را برای عبور از این بحران و برطرف کردن چالش‌ها عنوان کنند تا به شکل ضربتی بتوانیم بخش کوچکی از مشکلات را برطرف کنیم.

محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار مدعی است که طی روز‌های گذشته بسیاری از پرستاران از احضار شدن به هیات تخلفات و دریافت احکام سنگین خبر داده‌اند. احکامی مانند تعلیق‌های ۶ ماهه، تبعید به شهر‌های دیگر در حالی که امکان رفت و آمد برایشان فراهم نیست و همچنین پرداخت نکردن حق اضافه‌کاری و کسر کارانه و... این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهد که طی همین سه سال گذشته آمار ترک کار، مهاجرت و تغییر شغل در بین پرستاران به طرز نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است. متاسفانه طی سه سال گذشته رویه‌ای از سوی وزارت بهداشت و درمان پیش گرفته شده که به پرستاران اجازه هیچ‌گونه اعتراض داده نمی‌شود و اگر هم پرستارانی در تجمعات شرکت کنند و دست به اعتراض بزنند چه در داخل دانشگاه‌های علوم پزشکی و چه خارج از آن فوری به هیات تخلفات فراخوانده می‌شوند.

سید محمد علوی، پرستار بالین و فعال صنفی حوزه پرستاران گفت: مشکلات معیشتی پرستاران و عدم اجرای تبدیل وضعیت آن‌ها باعث شده که خیلی از آن‌ها اقدام به مهاجرت کنند. حقوق و مزایای پرستارانی که به عمان مهاجرت کرده‌اند، ۶ برابر حقوق یک پرستارِ فعال در ایران است.

عباس عبادی معاون پرستاری وزارت بهداشت، با اشاره به تاکید رهبری در خصوص جایگاه پرستاران، گفت: پیش نویس لایحه حمایت از حقوق مادی و معنوی پرستاران در دست تدوین است. پیش نویس این لایحه در محور‌های “مشوق‌های آموزشی، جبران مالی خدمات پرستاری، جذب و استخدام و تأمین نیروی انسانی، رفاهی و انگیزشی، ارتقای جایگاه و کرامت معنوی پرستاران” با مشارکت همه ذی نفعان در دست تدوین است و .... خدمت جناب عباس عبادی عرض می‌شود که با توجه به تعداد پرستاران و دولتی بودن بخش زیادی از بیمارستان ها، مراقب باشید که به بهانه بار مالی، سر و ته لایحه حمایتی را نزنند و حقوق مادی را کم رنگ نکنند. مهاجرت پرستاران دیگر امر شوخی برداری نیست اخوی. ملتفت هستی دیگه.

حسینعلی حاجی دلیگانی در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در تذکری گفت: در بحث درمان برخی از بیمارستان‌ها تا سکه یا دلار از بیمار نگیرند او را عمل نکرده و درمان نمی‌کنند. پیشنهاد پایگاه تحلیلی خبری شعار سال همکاری سازمان بازرسی و بازرسی ریاست جمهوری با این رسانه برای راستی آزمایی قابل اتکا بوده و در صورت اثبات جرم، ضمن برخورد با متهمان و مجرمان، استیضاح وزیر بهداشت ( دکتر عین الهی) با قید فوریت در دستور کار قرار گیرد.

چند وقتی است که موضوع آمار و ارقام مهاجرت پرستاران بدلیل کثرت وقوع در فضای مجازی نگرانی‌هایی را ایجاد کرده، موضوعی که سال‌هاست مورد بحث قرار گرفته و کارشناسان و مسئولان در این زمینه هشدار داده‌اند. هرچند بر اسـاس گزارش سـازمان بهداشـت جهانی،۳.۲ میلیون نفر از پرسـتاران شـاغل در ۸۶ کشـور دنیا، مهاجر بوده و سـهم نیروی انسـانی متخصص خارجی در نظام سـلامت انگلیـس،۱۲ درصـد، در آمریـکا ۱۷ درصـد و در مجمـوع کشـور‌های عضـو اتحادیـه اروپـا ۱۱ درصـد گـزارش شـده است. اما در ایران با مهاجرت‌های انبوه در سال‌های اخیر روبرو شده (مهاجرت حدود ده هزار پرستار/ سالانه حدود ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ پرستار مهاجر از کشور داریم) و مباحث معیشتی، امنیت شغلی، امید به آینده، وضعیت خانوادگی، مسائل شخصی و نگرش‌های افراد از جمله عوامل مؤثر در مهاجرت کادر درمان خصوصا پرستاران است.

علامعباس ترکی معاون دادستان کل در نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت تاکید کرد که حضور کادر درمانی مرد برای زنان در بیمارستان‌ها ممنوع شود. این در حالی است که بدلیل کمبود کادر درمان، بسیاری از منتقدین معتقدند که این امر امکان پذیر نبوده و به زودی با نوعی نابسامانی در بخش درمان کشور روبرو خواهیم شد. جای دارد مراجع تخصصی در خصوص این حکم دادستانی وارد موضوع شده و ارایه نظر تخصصی با هدف اصلاح امور صورت پذیرد.

زهرا شیخی سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت، دانشجویان معتقدند ساختار اجرایی کشور، قبل از اینکه با ضوابط اداره شود با روابط اداره می‌شود. در جامعه‌ای که شاهد این هستیم که کارها با کوتوله‌پروری پیش می‌رود. من پزشک هیچ جایی دیده نمی‌شوم. یک شبه از پشت کوه، "خانم دکتر" و "آقای دکتر" ظهور می‌کنند! اغلب نخبگان کشور با هزار آمال و آرزو، ابتدا رشته پزشکی، دندان‌پزشکی یا داروسازی را انتخاب می‌کنند و با دشواری‌های زیاد، امتحانات سختی را می‌گذرانند اما مقایسه کنید یک شبه افرادی در سمت‌هایی قرار می‌گیرند و "دکتر" می‌شوند! اصلی ترین سرمایه نظام سلامت، مانند دیگر حوزه ها، نیروی انسانی آن است و از دست رفتن آن بسیار تهدید کننده خواهد بود،که متاسقانه در جریان است.

از ۱۵۵ پذیرفته‌شده رشته ارتوپدی دوره ۴۶، تنها ۵۹ نفر سهمیه ندارند. در رشته قلب و عروق از ۲۲۹ نفر پذیرفته‌شده تنها ۸۹ نفر بدون سهمیه قبول شدند. ۶۲درصد قبول‌شدگان تخصص قلب کشور پزشکان سهمیه‌ای هستند.

ما جامعه پزشکی را تحقیر کرده‌ایم همچنان که با معلمان هم همین گونه رفتار کردیم. معلمان که همچون جامعه پزشکی، از گروه‌های مرجع جامعه و تربیت‌کننده نسل آینده کشور هستند، به جای اینکه سر کلاس درس باشند، هر روز باید کنار خیابان بایستند و برای معاش‌شان شعار بدهند.