پزشکی و سلامت - اعصاب وروان

واقعیت این است که در نظام سلامت ایران، موضوع سلامت روان به‌طور قابل توجهی مغفول واقع شده و از سال‌ها پیش در زمینه بیماران روانپزشکی به‌خصوص از جهات مختلف به آن‌ها توجه نشده است. اگر به بیمارستان‌های روانپزشکی، مانند بیمارستان روزبه، مراجعه کنید، خواهید دید که تعداد زیادی از بیماران در انتظار دریافت خدمات مورد نیاز خود هستند. علت این موضوع غفلت سیستم سلامت از حوزه سلامت روان است که منجر به کمبودهایی نسبت به امکانات مربوط به ارتقاء سلامت روان در سراسر کشور شده است.به هر حال باید تأکید کرد که هرچند بیماری‌های روانپزشکی درصد محدودی از جمعیت را شامل می‌شوند، اما تأثیرات آن‌ها بر زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی انکارناپذیر است و نیازمند توجه و اقدام جدی از سوی نهادهای مربوطه هستند.بیماران ممکن است ناتوانی‌هایی در عملکرد شخصی، خانوادگی و شغلی خود پیدا کنند و به این معنا نوعی از ناتوانی یا معلولیت را تجربه کنند. در این راستا، قاعدتا باید خدمات توانبخشی را ارتقا دهیم تا بتوانیم این افراد را به جامعه باز گردانیم. یکی از موانع موجود این است که لایحه حمایت از بیماران مبتلا به اختلالات روان سال‌هاست که به نتیجه نرسیده و پیگیری این لایحه که حقوق این بیماران را تضمین می‌کند و می‌تواند از آن‌ها حمایت کند، بالغ بر ده سال یا بیشتر که کار آن آغاز شده، اما هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است، در حالی که حتما باید به نتیجه مطلوب برسد.

انجمن علمی روانپزشکان ایران در بیانیه‌ای نسبت به اجرای قانون عفاف و حجاب هشدار داد و آن را عاملی برای کاهش امنیت روانی، تشدید آسیب‌های اجتماعی و افزایش مهاجرت نخبگان دانست. این انجمن خواستار توقف اجرای این قانون و استفاده از نظرات کارشناسان در تدوین قوانین شد.در این بیانیه آمده است:براساس تحلیل داده‌ها و آمار ارائه‌شده در این بیانیه، سرمایه اجتماعی ایران وضعیت مطلوبی ندارد و تصویب قوانینی که با باورهای بخش قابل توجهی از جامعه همخوانی ندارند، می‌تواند بی‌اعتمادی عمومی را افزایش دهد. این موضوع نه‌تنها احتمال بروز نافرمانی مدنی را بیشتر می‌کند، بلکه موجب کاهش احساس امنیت در جامعه خواهد شد.

کشور ما به دو دلیل عبور از مرحله گذار توسعه ای و فرهنگی- اجتماعی، همچنین تشدید شدگی آسیب های روانی و اجتماعی ، در کنار ضعف نظام دانشگاهی و حرفه ای در تربیت و بکار گیری مناسب از روانشناسان و مشاوران، دارای چالش های جدی در این خصوص است. آسیب بحدی جدی است که در عمل،کمتر شاهد حضور جدی روانشناسان و نظام روانشناسی در برنامه ها و طرح ها و یا پیوست روانشناسی اجتماعی برای طرح های کلان هستیم. در چنین شرایطی فتحی آشتیانی از نیاز کشور به حدود یکصد هزار روانشناس برای خدمات رسانی بر اساس استاندارهای جمعیتی و ضریب ناهنجاری ها، صحبت می کند. موضوعی که نباید ما را از کیفت کار روانشناسان و مشاوران غافل نموده و نباید این نظام را تا سرحد نوعی درد دل کردن، درد دل شنیدن و ارایه پاره توصیه های رفتاری تقلیل دهیم. واقعیتی که حتی نظام روانشناسی کشور هم نمی تواند آن را تکذیب کند.

رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران با بیان اینکه بیماری‌های روانی از تعامل اثرگذاری ژنتیکی با عوامل محیطی مانند استرس، موقعیت سوءاستفاده یا یک رویداد آسیب‌زا ناشی می‌شود، به یک مطالعه جدید استناد کرد و گفت: طبق یک مطالعه انجام‌شده، بسیاری از اختلالات روان‌پزشکی معمولاً در خانواده‌ها ایجاد می‌شوند که دارای ریشه‌های ژنتیکی بالقوه‌ای هستند. طبق این مطالعه اثرگذاری عوامل ژنتیکی ،در پنج اختلال روانی شامل اوتیسم، اختلال کم‌توجهی، بیش‌فعالی (ADHD)، اختلال دوقطبی، افسردگی اساسی و اسکیزوفرنی ، بیشتر یافت می شوند.

میسوفونیا واژه‌ای است که برای کسانی به کار گرفته می‌شود که در مقابل صدا‌های مختلفی بدان حساس شده اند، واکنش‌های تدافعی و انزجاری شدید نشان داده و نمی‌توانند آن‌ها را تحمل کنند. افراد مبتلا به این اختلال عموما به صدا‌های بی اهمیت و پیش پا افتاده‌ای که بدان حساس شده اند، واکنش‌های شدید نشان می‌دهند. برخی از یافته‌ها نشان می‌دهند که میسوفونیا در افرادی بوجود می‌آید که در دوره‌ای از زندگی نیازمند تمرکز بالای فکری برای انجام دادن وظایفی خاص بوده و تمایل شدید به سکوت مطلق داشته اند (نظیر نوجوانانی که برای کنکور و رقابت علمی شدید آماده می‌شوند) و بدلیل این نیازمندی به سکوت و تلاش بالا برای کسب نتیجه، دچار اختلالات اضطرابی شده اند. این گونه افراد در مرحله بعدی رقابتی خود و با افزایش فشار‌ها، به راحتی نشانگان افراد میسوفونیا را از خود بروز می‌دهند و با صدا‌هایی به ظاهر پیش پا افتاده نظیر نفس کشیدن، غذا خوردن یا تکان دادن پای افراد کنار خود، واکنش‌های خفیف یا شدید تدافعی و انزجاری نشان می‌دهند.

براساس مصوبه هیأت مقررات زدایی مصاحبه از شرط صدور پروانه روانشناسی حذف شد.برای هزینه صدور پروانه روانشناسی نیز مقرر شد تا متناسب با تعرفه خدمات روانشناختی مصوبه هیأت وزیران در هرسال که به تصویب شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران می‌رسد، افزایش بیابد. برخی از منتقدین بیان می دارند که این سهل گیری ها می توان صدمات جبران ناپذیری را بر کیفیت خدمات روانشناسی و مشاوره کشور وارد کند. منتقدین بیان می دارن که بجای حذف شرط مصاحبه ،می بایست تسهیل در زمان برگزاری مصاحبه ها ، امکان قانونی اعتراض به نتایج مصاحبه ها ، استاندارد سازی و قاعده مندی مصاحبه ، مورد توجه قرار می گرفت.

اختلالات سلامت روان (MHD) ،موضوع مورد تاکید نظام های بهداشتی در جوامع شهری است.نتایج یک مطالعه اپیدمیولوژی در بررسی اختلالات سلامت روان شهروندان تهرانی نشان می‌دهد که ۴ اختلال سلامت روان افسردگی، اضطراب، اختلال روان‌تنی و اختلال عملکرد اجتماعی هر کدام به نوعی در بیش از ۳۷ درصد ساکنان پایتخت وجود دارد( نزدیک به ۲.۷ میلیون نفر از ساکنان) و دو قسمت غرب و جنوب شرق تهران، بیشترین شیوع اختلالات روانی را به خود اختصاص دادند.این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان MHD در گروه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال و بالای ۷۵ سال است و شیوع هر چهار اختلال روانپزشکی در جمعیت زنان در تمام گروه‌های سنی بیشتر بود.

حمید پیروی، نایب رئیس انجمن پیشگیری از خودکشی ایران مدعی شد که «ایرانی‌ها بیش از ۲ برابر میانگین جهانی اختلال روانشناختی دارند.» بنا بر آخرین آمار‌هایی که دانشگاه علوم پزشکی ایران داده است، در جهان ۹۷۰ میلیون نفر با اختلال روانی زندگی می‌کنند، یعنی از هر هشت نفر یک نفر. اختلالات اضطرابی و افسردگی شایع‌ترین اختلالات روانی هستند و این امار در ایران به یک نفر از چهار نفر می‌رسد. در همین حال، گزارش‌های سازمان نظام روانشناسی و داده‌های رسمی نیز نشان از افزایش مشکلات روانشناختی از جمله افسردگی در کشور می‌دهد. پیش‌تر، علی فتحی آشتیانی، رئیس سازمان روانشناسی و مشاوره ایران گفت: «حدود یک سوم افراد جامعه با اختلالات روانشناختی مواجه هستند.»

حالا یک‌سال پس‌از این‌بیانیه‌ها و اعتراض‌هایی که پس‌از شهریورماه سال ۱۴۰۱ شکل گرفت، متخصصان سلامت‌روان به روزنامه «هم‌میهن» می‌گویند که اختلالات خلقی بیشتر از هر نشانه دیگری در میان مراجعان‌شان دیده می‌شود. افسردگی، ناامیدی و تلاش برای مهاجرت، کلمات تکرارشونده‌ای‌اند که بیشتر متخصصان سلامت‌روان در یک‌سال اخیر با آن روبه‌رو بودند.

در حال حاضر بسیاری از دارو‌های ضد روانپریشی، ضد افسردگی، متعادل کننده خلق، دارو‌های محرک روانی و دارو‌های ضداضطراب نایاب یا کمیاب است و بیمار افسرده‌ای که با داروی مقتضی، زندگی بهنجار داشته است، با قطع اجباری دارو و برگشت افسردگی ممکن است اقدام به خودکشی کند.

دکتر محمد حاتمی رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور ضمن انتقاد از نبود ساختار‌های لازم برای ارتقای سلامت روان جامعه در قالب سیاست‌ها، قوانین و برنامه ریزی‌ها،اظهار داشت: با بیان اینکه شهر‌های کوچک و اقشار کم درآمد از خدمات روانشناسی و مشاوره محروم هستند گفت: سازمان تلاش‌های زیادی کرده تا مردم از طریق بیمه پایه و تکمیلی از خدمات روانشناسی استفاده کنند که خوشبختانه رئیس جمهور دستور دادند این موضوع اجرایی شود و منتظریم این قضیه اتفاق بیفتد و آحاد مردم بتوانند از خدمات استفاده کنند.

اسامی روانشناسان فاقد مجوز منتشر شده است. محمود انوشه که در تلویزیون ایران و برنامه‌های مختلفی حضور داشت نامش در میان افراد غیر روانشناس و فاقد مجوز است.

بازه سنی سنی ۱۵ تا ۲۵ سال یک دوره بسیار آسیب‌پذیر و است که عمده اختلالات روان در این دوره سنی قرار دارند، در عین حال که این بازه سنی بهترین زمان انجام مداخلات، آموزش و ... است.

ناامنی شغلی، ابتلای گسترده به کرونا و مشکلات اقتصادی و اجتماعی، شرایط نابسامانی در دوران پاندمی کووید-۱۹ برای همه ایجاد کرده است؛ وضعیتی که ظاهرا در آینده نزدیک، برایش پایانی متصور نشده‌اند.

دو سال پیش درست از روزی که ورود ویروس کرونا به کشورمان تایید شد ما با یک بحران تمام عیار روبه‌رو شدیم که در قرن اخیر منحصر به فرد بود. این بحران با همه بحران‌های قبلی از نظر استراتژی‌های مقابله‌ای تفاوت داشت، چون نسخه‌هایی همچون ماندن درخانه و فاصله‌گذاری اجتماعی برای مصون ماندن از خطرات را تجویز می‌کرد.

یکی از رایج‌ترین موارد در دنیای روانشناسی، اختلال شخصیتی یا Personality Disorder است. این مشکل جزء اختلالات روانی محسوب می‌شود. فرد مبتلا به اختلال‌های شخصیتی، دچار الگوی فکری، رفتاری و عملکردی ناسالم است. علاوه بر الگو‌های فکری و رفتاری نامناسب، شخص در درک و ارتباط با موقعیت‌ها و افراد دیگر نیز دچار مشکلاتی می‌شود.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور از درخواست این سازمان برای تشکیل شعب تخصصی رسیدگی به تخلفات مربوط به فعالیت روانشناس نما‌ها در فضای مجازی خبر داد.

رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور گفت: تاکنون به ۷۰۰۰ نفر پروانه داده شده است و مردمی که قصد مراجعه دارند باید به پروانه سازمان آن روانشناس توجه کنند.

مدیر مرکز تحقیقات علوم اعصاب کاربردی دانشگاه آزاد اسلامی اراک گفت: براساس اخرین غربالگری ملی، درصد افراد دچار بیماری‌های اعصاب و روان کشور ما ۳۰ درصد بوده است که یکی از بیشترین درصدهاست.

محمد حاتمی گفت: طی ۶ ماهه اول امسال، ۴ هزار و ۵۰۰ پرونده در سازمان نظام روانشناسی تشکیل دادیم و این افرادی هستند که هیچ تحصیلات روانشناسی و مشاوره ندارند، اما در فضای مجازی خدمات مشاوره به مردم می‌دهند.