شنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۴ - 2025 June 07 
شعارسال:به تازگی شهرام کرمی به منظور بهره‌مندی و مشورت با اهالی تئاتر درباره فعالیتِ کلان و برنامه‌ریزی در حوزه هنرهای نمایشی، اعضای شورای راهبردی تئاتر را معرفی کرد. محمدرضا خاکی، علی منتظری، مسعود دلخواه، منصور براهیمی، شهرام گیل‌آبادی، مجید گیاهچی و شهرام کرمی اعضای شورای راهبردی تئاتر را تشکیل می‌دهند.
ریاست این شورا بر عهده شهرام کرمی است و مجید گیاهچی نیز دبیر آن است. مدیرکل هنرهای نمایشی از میان جامعه هنرمندان تئاتر با معیار تخصص، تسلط بر امور و تجربه از این اساتید دانشگاه که سوابق مدیریتی و هنری آن‌ها نیز مشخص است برای حضور در شورای راهبردی تئاتر دعوت به عمل آورده است. در ارتباط با کارکردها و فعالیت‌های آتی این شورا با مجید گیاهچی، دبیر شورای راهبردی تئاتر، نویسنده، کارگردان، مدرس و تهیه‌کننده تئاتر و تلویزیون به گفت وگو نشستیم:
*به عنوان سؤال نخست و مقدماتی درباره تشکیل شورای راهبردی تئاتر بفرمایید که ضرورت تشکیل چنین شورایی از کجا به عرصه عملیاتی رسید؟
مسائل و مشکلات تئاتر فراوان و متعدد است، شاید سال‌ها بی‌توجهی و از سوی دیگر، عدم مدیریت علمی و نبود چشم‌اندازی مشخص و برنامه‌ریزی هدفمند، از عوامل تعدد و پیچیدگی بیش‌تر مشکلات تئاتر ایران باشد.
این ابداً به‌منزله بی‌اعتبار دانستن یا قدر ناشناسی تلاش‌هایی که تا به امروز انجام شده و گاه با مشقات فراوان توام بوده نیست، اما ماحصل مجموعه تلاش‌های مدیریتی در عمده حوزه‌ها و به‌ویژه فرهنگ و موضوع بحث ما که تئاتر است اصولاً آن چیزی نبوده که موردرضایت باشد و کمتر کسی است که بتواند در مقام دفاع از دستاوردها ظاهر شود. متاسفانه هیچ برنامه، چشم‌انداز یا آن‌چنان‌که مدت‌هاست رواج پیدا کرده و تصور هر پیشرفت و توسعه‌ای بی‌آن دشوار به‌نظر می‌رسد، یعنی مدیریت استراتژیک و راهبردی خاصی وجود نداشته است.
در شرایط فعلی تئاتر هر مدیری وارد میدان شود، با کوهی از مسائل و مشکلات روبه رو خواهد شد
در شرایط فعلی هر مدیری که بخواهد وارد میدان شده و کاری را پیش ببرد با کوهی از مسائل و مشکلات و چالش‌ها در هر حوزه تخصصی روبه رو است، به‌شکلی که حتی موضوعات کلافی سردرگم به نظر می‌رسد و هر اصلاح و بهبودی بسیار دشوار و گاه حتی مایوس‌کننده رخ می‌نماید، به هر حال گریزی از اولویت‌بندی در مشکلات و اقدامات نیست، می‌بایست تشخیص داد که کدام یک از صدها مسئله و موضوعی که مدخلیت دارد را باید در اولویت دید و به چه طریقی بر این مسائل در اولویت فائق آمد.
*جایگاه شورای راهبردی تئاتر کجای اداره هنرهای نمایشی خواهد بود؟
این شورا، بالاترین سطح شوراهای مشورتی متعددی است که در حوزه‌های موضوعی مختلف در اداره‌کل هنرهای نمایشی فعالیت دارند و قرار است در تشخیص اولویت‌های کاری و چگونگی فائق آمدن بر مشکلات و مسائل به اداره‌کل، مشورت بدهند.
البته با توجه به سال‌ها تجربه ناموفق یا کمتر موفق، نسبت به تشکیل این شورا هم بدبینی‌هایی وجود دارد، بسیاری تشکیل شوراها را ایجاد سنگری برای دفاع از عملکرد مجموعه‌ها می‌بینند یا حتی گاه موضوعی مشروعیت‌آفرین برای رفع و رجوع کاستی‌ها و هجمه‌ها، بالاخره چنین برداشت‌هایی ناشی از تجربه‌هایی است که در اثر تکرار، گریزناپذیر شده، اما انسان به امید زنده است و این امید وجود دارد که شاید این بار کارها به‌شکلی مناسب‌تر و مثمرثمری پیش برود.
البته این نکته مهم را هم نباید فراموش کنیم که تشکیل شورا یک موضوع است و اجرایی شدن نظرات آن، موضوعی دیگر، که همان‌گونه که ذکر کردم متاسفانه در کشور ما، گذشته از موضوع صاحب‌صلاحیت بودن شوراها که گاه پرسش‌ها و مشکلاتی عمده در موردش وجود داشته، حتی در صورت داشتن صلاحیت، در زمینه عملیاتی شدن نظرات و مشورت‌های شوراهای مختلف، سابقه و تجربه خوبی وجود ندارد.
عمده ارگان‌ها و نهادها، انواع شوراها را تشکیل داده‌اند اما به هر دلیل موجه و بیش‌تر ناموجهی، نظرات و مشاوره‌ها عملیاتی نشده و در حد صورت‌جلسات باقی مانده است.
*بله همینطور است و بی اعتمادی نسبت به تشکیل این شورا نیز بین هنرمندان وجود دارد...
البته این بی‌اعتمادی نسبت به کلیت شوراهای مشورتی نباید مانعی شود تا تمام دریچه‌های امید بسته باشد، باید امیدوارانه برای بهبود وضعیت تئاتر تلاش کنیم و نباید از هیچ تلاشی فروگذار کرد.
دیروز گفت‌وگوهایی اولیه درباره نقش و کارکرد شورا صورت گرفت و از جلسه آینده خروجی مباحث و مسائل مطرح‌شده در شورا، پس از پایان هر جلسه، قابل‌ارائه خواهد بود.
*چه اولویت هایی اکنون برای شورای راهبردی تئاتر وجود دارد؟
اولویت اصلی دست‌یابی به راهبردهایی است که بتواند مشکلات و تهدیدهای پیش‌روی تئاتر ایران را تا جای ممکن رفع و کنترل کرده، به فرصت تبدیل کند.
*چه ضمانتی برای اجرایی شدن مصوبات شورا وجود دارد؟
ضمانت قطعی و بی‌شکی که وجود ندارد، اما این امیدواری فراوان است که چنین توجهی به نظرات شورا صورت بگیرد، به‌خصوص با توجه به خواست و اراده‌ای که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد و البته یکی از کارهای شورا جست‌وجوی روش‌هایی برای افزایش میزان توجه به خروجی‌های آن خواهد بود.
اگر در بدترین حالت احساس شود شورا جنبه نمایشی و فرمایشی پیدا کرده، قطعاً با عکس‌العمل اعضا روبه‌رو خواهد شد
نباید ناامید بود و هر چند الان نمی‌توان پیش‌بینی کرد که به‌شکل دقیق شرایط به چه صورت پیش خواهد رفت، اما اگر در بدترین حالت احساس شود شورا جنبه نمایشی و فرمایشی پیدا کرده،
قطعاً با عکس‌العمل اعضا روبه‌رو خواهد شد، بهتر است امیدوارانه منتظر بمانیم و از همین ابتدا با بدبینی و یاس، بدترین وضعیت‌های ممکن را پیش‌بینی و تصور نکنیم.
*لطفا درباره نحوه انتخاب اعضای شورا هم توضیح بفرمایید که چگونه صورت گرفته است؟
این شورا متشکل از ۷ نفر است که مدیرکل هنرهای نمایشی هم یکی از آن‌هاست، احکام شورا از سوی معاون امور هنری صادر می‌شود، بنابراین اعضای شورا می‌توانند در کنار مدیرکل هنرهای نمایشی حضور داشته و مشاوره بدهند.
*حتما اعتراضاتی هم برای نحوه ترکیب بندی اعضا وجود داشته است..
یک چیز را فراموش نکنیم و آن اینکه هر فرد و ترکیبی که برای این شورا انتخاب میشد، به هر حال از سوی عده‌ای موردانتقاد قرار می‌گرفت، البته اندک و معدود بودن اعتراضات نسبت به ترکیب این شورا، خود نشانه‌ای از توافق اکثریت و امیدوارکننده است.
نمی‌گویم تعداد افرادی که استحقاق حضور در چنین شورایی را داشتند خیلی زیاد بود، اما خیلی هم کم نبود، به هر حال این به انتخاب مقامات وزارتخانه بود که در نسبت با شرایط و امکان‌ها، از بین کسانی که استحقاق حضور در چنین شورایی را داشتند، افرادی را انتخاب کنند.
بنابراین مطلقاً هر انتخابی با مخالفت‌هایی روبه‌رو میشد که طبیعی و قابل پیش‌بینی بود ضمن اینکه بالاخره در هر کار گروهی و شورایی نمی‌توان از بابت عدم‌حضور برخی صاحب‌نظران یا نمایندگان جریانات فکری یا نسلی مختلف، متاسف نبود.
برخی افراد بدون درنظرگرفتن منافع جمعی و کلان، موضوعات را با متر و معیار منافع شخصی خود می‌سنجند!
حالا یکی از مسائل فرهنگی جامعه ما هم متاسفانه این است که برخی افراد بدون در نظر گرفتن منافع جمعی و کلان، موضوعات را تنها با متر و معیار منافع شخصی می‌سنجند و اگر در هر موضوعی منتفع باشند از آن دفاع کرده یا نهایتاً سکوت اختیار می‌کنند و در غیر این‌صورت در بسیاری موارد بی‌توجه به منافع کلی و جمعی، اعتراضشان را ابراز می‌کنند، البته این ابداً به‌معنای عدم به‌رسمیت شناختن اعتراض یا نادیده گرفتن انتقادات سازنده و پیش‌برنده نیست.
*در نهایت شورا چه باری از دوش تئاتر کشور برخواهد داشت؟
اینکه مثلاً انتظار داشته باشیم که مشکلات تئاتر ایران را برطرف کند که انتظاری نابه‌جا و غیرواقع‌بینانه است، مشکلات تئاتر ایران می‌تواند در یک فرآیند زمانی نسبتاً طولانی و با نقش‌آفرینی کنش‌گرانی مختلف، به‌سمت حل و رفع پیش برود و البته بی‌شک این شورا یکی از آن ده‌ها و صدها مسیر منتج به چنین نتیج غایی‌ای است. احتمالاً بدون احتمال وقوع چنین مساله‌ای، هیچ‌کدام از کسانی که قرار گرفتن در چنین موقعیتی را پذیرفته‌اند، آن‌را نمی‌پذیرفتند.
اگر فراموش نکنیم که در بسیاری زمینه‌ها تقریباً یک نارضایتی نسبی وجود دارد، می‌توانیم عکس‌العمل و کنش منتقدان و معترضان را به دو بخش کلی تقسیم کنیم، متاسفانه عمده انتقادات و اعتراضات مطلقاً سلبی است، بدون آن‌که پیشنهاد و جایگزین واقع‌بینانه و ممکنی ارائه کند، باید بتوانیم در نسبت و با درک واقعیت‌ها و امکانات و موانع موجود، نقد و اعتراض خود را بیان کنیم و در کنار ابراز هر نقدی، باید تلاش کنیم، پیشنهادات و جایگزین‌هایی معقولانه و ممکن را هم ارائه کنیم.
تمام این ۷ نفر حتی شخص مدیرکل نسبت به وضعیت فعلی تئاتر انتقادهایی جدی و اصولی دارند، اما به‌جای اکتفا به تنها نقش معترض و کنش‌گر فاقدتاثیری مناسب، که البته وجهه‌‌ای گاه فریبنده را نیز حفظ می‌کند و خود را در معرض قضاوتی قرار نمی‌دهد، تلاش دارند، تمام توان و انرژی و تجربه خود را برای کمک به اصلاح و بهبود وضعیتی که خیلی پیچیده و بغرنج هم به‌نظر می‌رسد، انجام بدهند.
*نکته پایانی؟
تمام انتقادات و اعتراضات، به‌جای خود محترم و پذیرفته است و حتی کمتر اختلاف‌نظری درباره‌شان وجود دارد، اما لازم است حتماً پیشنهادها و راه‌ها و روش‌هایی برای فائق آمدن بر مشکلات وجود داشته باشد و لازم است تمام این پیشنهادات در نسبت با واقعیت‌های اجتماع و حاکم بر مناسبات ما باشند، وگرنه می‌توانیم به شکل آرمانی فارغ از ارزیابی موقعیت و عمل، موضوعاتی را مطرح کنیم که تنها مبدل به شعارهایی بدون تاثیر خواهد شد، بی‌آن‌که فایده‌ای داشته باشد و چیزی را پیش ببرد.
بنابراین شاید از بین دو موقعیت، یعنی اینکه تنها در مقام منتقد و معترض باقی بمانیم و بی‌آن‌که دامن تر کنیم و بی‌هراس از هر قضاوت و تعرضی به تکرار انتقادات بپردازیم و موقعیت دیگر یعنی اینکه علاوه بر طرح انتقاد، تلاش کنیم تا حدود ممکنی مشکلات را حل کنیم و کاری را حتی تا حدودی اندک پیش ببریم، به‌نظر می‌رسد اعضای شورا، موقعیت دوم را که البته بی‌خطر و گزند هم نیست و دشواری فراوان دارد، انتخاب کرده‌اند.
اینطور نیست که شرایط، امکان بهبودی نداشته باشد، حتماً دارد، شاید دشوار و پرهزینه باشد، اما مسدود و ناممکن نیست. باید تلاش و جست‌وجو کرد و نا امید نبود.
به‌نظرم همه کسانی که در این شورا حضور دارند پذیرفته‌اند که این امید وجود دارد تا مشکلات کمتر شود و شورا بتواند در هر مقطع و به‌طور کلی کارنامه و عملکرد قابل قبول و مثبتی از خود به جا بگذارد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس ، تاریخ انتشار2 بهمن 97، کدخبر: 13971101000816،www.farsnews.com
