در همه زدوخوردها ی تاریخی ایران اگرچه بازنده بزرگ نبوده است، اما واقعیت تلخ این است که در هر دوره نسبت به دوره قبلی به لحاظ داشتن انواع قدرت برای اثربخشی بر همسایه‌ها، منطقه و جهان و به طور کلی «قدرت واحد» در موقعیت بدتری قرار گرفته است. این روزها و در شرایطی که خصومت ایران و آمریکا به مثابه دو قدرت منطقه‌ ای و جهانی به اوج رسیده و ایران در محاصره برخی از کشورهای متحد آمریکا قرار دارد و در حالی که تحریم اقتصادی آمریکا اقتصاد ایران را در روزهای دشوارتری حتی نسبت به اوایل دهه 1390 قرار داده است امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه تلاش می‌کند راه را برای رسیدن خصومت ایران و آمریکا به نقطه جوش سد کند و مانع از جنگ احتمالی شود.

مکرون و حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران در ماه‌های تازه سپری شده بارها وبارها به صورت تلفنی گفت‌وگوهای طولانی داشته ‌اند و در حالی که گمان می‌رفت این گفت‌وگوها به نقطه مطمئن برسد حادثه عجیب حمله به آرامکوی عربستان همه چیز را از تعادل آتی دور کرد. با عبور از این مرحله دشوار که البته باید دید چه پیامدهایی خواهد داشت و در کدام نقطه متوقف می‌شود، به نظر می‌رسد ایران باید راهی برای ادامه گفت ‌وگوهای قبلی با مکرون فرانسوی باز نگه دارد. علاوه بر مکرون باید درهای گفت ‌وگو با نخست‌ وزیر ژاپن نیز باز شود تا شاید از رسیدن به نقطه خطرناک اجتناب شود. ایران اما از یک نظر دیگر باید با پدیده مکرون به صورت جدی برخورد مثبت کند. رئیس‌جمهور فرانسه در هفته‌های پیش در جمع سفرای این کشور در جهان سخنرانی مشروحی کرد که برخی رسانه‌ها از این سخنرانی به عنوان شورش مکرون علیه نظم جهانی نام برده‌اند. آنچه بر زبان رئیس‌جمهور فرانسه آمده است واقعیت انکارناپذیر به حساب می‌آید و اکثریت رهبران احزاب و دولت‌های جهان باورهای وی را پذیرفته‌اند.

مکرون می‌گوید دنیای فردا را منازعه آمریکا و چین شکل می‌دهد و معتقد است اگر اتحادیه اروپا و فرانسه نتوانند در این منازعه حضوری فعال و نیرومند و راهبردی داشته باشند احتمال آن است که جایگاهشان را از دست بدهند. این حرف بسیار بااهمیتی در دنیای امروز است که رهبر یکی از قدرت‌های بزرگ اقتصادی و سیاسی جهان با صراحت به مردم کشورش و به مردم اروپا می‌گوید که باید حواسشان به تحولات آتی جمع باشد و در منازعه دو غول جهان جایی بایستند که زلزله برخاسته از جدال غول‌ها آنها را زمین‌گیر نکند. در چنین وضعیتی است که اعضای نیرومند اروپا مثل ایتالیا، آلمان و حتی بریتانیا عمق حرف‌های مکرون را می‌پذیرند و درک دقیقی از دنیای آتی دارند، مقام‌های ارشد ایران نیز باید این داستان را به صورت جدی دنبال کنند. روسای جمهور کشورهایی مثل فرانسه که در رقابت‌های نفس‌گیر انتخاباتی نهاد دولت را دراختیار می‌گیرند و نیک می‌دانند که حداکثر یک دوره دیگر شاید با رای شهروندان این مقام را به دست آورند منافع ملی و راهبردی کشورشان را بر هر چیز دیگر ترجیح می‌دهند و نگاهی راهبردی به هست و نیست و عزت و افتخار کشورشان دارند و می‌خواهند ضمن حفظ سهم خود از قدرت موجود در فرآیندهای سخت بر میزان قدرت خود بیفزایند. مردان و زنان سیاست ‌ورز ایرانی، روشنفکران و فعالان اقتصادی ایران و اقشار آگاه ایران امروز باید بحث‌های مکرون را در دو مسیر ایجاد مناسبات تازه میان ایران و آمریکا و دست‌کم تلاش وی برای عبور دادن دو کشور از مسیر جنگ و همچنین سخنان وی در باره تحولات آتی جهان جدی گرفته و این دو داستان را در سبد مطالبات خود قرار دهند. ایران نمی‌تواند و نباید به هر دلیل در تله نظامی ‌گری و جنگ بیفتد و البته تا همین امروز نیز در این کار کامیاب بوده است. تاب‌آوری اقتصاد ایران برای هر اتفاق ناشناس باید دوباره و پس از لحاظ کردن معادلات جدید بررسی شود و پس از آن هر اقدامی که لازم است انجام شود. از سوی دیگر ایران نباید در راهی بیفتد که طمع رهبران حزب کمونیست چین را برانگیزد که تمایل داشته باشند منابع ثروت و آینده ایران را با دادن وعده‌های بی‌سرانجام به دست بیاورند. راهبرد وابسته کردن اقتصاد ایران به چین که پیامدهای سیاسی و اجتماعی پرشماری دارد و می‌تواند ایران را در وضعیتی ناشناس و مخاطره‌آمیز قرار دهد یک اندیشه و فکر ناصواب و بزرگترین خطای راهبردی خواهد بود.

سابقه و کارنامه ایران و ایرانیان نشان می‌دهد هرگز حاضر نخواهند شد روش زندگی سیاسی و فرهنگی چین را بپذیرند و معلوم است وقتی شهروندان چیزی را نخواهند نمی‌توان آن را اجرایی کرد. اگر ایران در این وضعیت بتواند مکرون را در دو مسیر یاری کند و اجازه دهد وی در پیگیری میانجی‌گری با آمریکا راهی قابل اعتنا پیدا کند می‌تواند به اروپا کمک کند. ایران با اجتناب از راهی احتمالی که انتهای آن چسبیدن به دامان چین کمونیست است می‌تواند به اتحادیه اروپا هم کمک کند تا از گزند و آسیب‌های چین و آمریکا خلاص شود نیز کار بزرگی کرده است. اگر امروز می‌بینیم پرچم آزادیخواهی اتحادیه اروپا از چنگ چین و آمریکا در دست‌های مکرون قرار دارد باید به آن توجه جدی کرده و تا جایی که ممکن است به این آرمان وی اجازه رشد دهیم و در مسیر منافع بلندمدت ایران حرکت کنیم. تحولات را جدی بگیریم و ضمن اینکه عزت و شرف ایران را در هر مقطعی و در هر مجادله‌ای در کانون توجه قرار می‌دهیم در مسیر درست تحولات جهانی قرار بگیریم و در جایی بایستیم که قدرت امروز ایران حفظ و بر اندازه قدرت اقتصادی آن افزوده شود. اقتصاد ایران به لحاظ تاریخی با شکل و ماهیت اروپایی‌ها به ویژه آلمان و فرانسه و انگلستان سازگارتر است و نمی‌توان و نباید این میزان سرمایه انباشت شده تاریخی در بخش‌های صنعت را با چرخش احتمالی و شگفت‌انگیز به سوی چین بر باد داد. ایرانیان نشان داده‌اند با هر نظام سیاسی که بخواهد روش زندگی آنها را از تاریخ و انتظارات آنها دور کند سازگاری نخواهند داشت. روش استبدادی اداره جامعه مثل روش اداره چین از طریق سرکوب همه اندیشه‌ها و کنترل اداره و تمایلات مردم با سابقه ایرانیان سازگار نیست. سخنان مکرون درباره ایران وسخنان وی درباره آینده جهان را بار دیگر با دقت بخوانیم و آن را مطابق منافع ایران تفسیر کنیم.

محمد صادق جنان صفت – سرمقاله نامه اتاق بازرگانی – شهریور 1398

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری رویداد 24 ،تاریخ انتشار:11  آبان 1398،کدخبر: 467833،www.saat24.news