زندگینامه: آلنوش طریان (۱۲۹۹- ۱۳۸۹)

آلنوش طریان بانوی فیزیک ایران ارمنی‌ تبار بود که به «مادر نجوم» و «بانوی اختر فیزیک ایران» مشهور است.وی از پدر و مادری تحصیل کرده زاده شد. پدرش "آرتو تریان" دانش‌آموخته رشته بازیگری از مسکو و پایه‌‌گذار دومین مرکز آموزشی هنرهای دراماتیک و نمایش در ایران بود و بخش‌هایی از شاهنامه فردوسی را به زبان ارمنی برگردانده بود. مادرش بانو وارتو تریان، رشته ادبیات و هنر سخنوری را در سویس فراگرفته بود و شعرهای فارسی را دکلمه و در هنر نمایش نیز فعالیت می‌کرد. آلنوش تریان در خانواده‌ای با چنین پشتوانه فرهنگی ادبی و هنری دوران کودکی را سپری کرد و مدرک لیسانسش را در سال ۱۳۲۶ از دانشگاه تهران گرفت و همان‌جا به‌عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد،سپس به دانشگاه سوربن رفت و سال ۱۳۳۵ مدرک دکترا گرفت.

شعار سال: آلنوش طریان در سال ۱۲۹۹ در خانواده‌ای ارمنی در تهران متولد شد. وی در خرداد سال ۱۳۲۶ با درجه لیسانس فیزیک از دانشکده علوم دانشگاه تهران فارغ التحصیل و در مهرماه همان سال به سمت کارمند آزمایشگاه فیزیک دانشکده علوم استخدام شد و یک سال بعد به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی در دانشکده علوم منصوب شد.

پس از تلاش بی نتیجه برای متقاعد کردن استادش (دکتر حسابی) برای کمک به اعزام وی به خارج از کشور، با هزینه شخصی خود به بخش فیزیک اتمسفر دانشگاه پاریس رفت. خانم طریان دانشنامه دکترای دولتی خود را از دانشکده علوم دانشگاه سوربن فرانسه در سال ۱۹۵۶ میلادی (۱۳۳۵ شمسی) اخذ کرد و برای خدمت به کشور، پیشنهاد کرسی استادی دانشگاه سوربن را رد کرد و به ایران بازگشت و با سمت دانشیار فیزیک رشته ترمودینامیک در گروه فیزیک مشغول به کار شد.

در سال ۱۳۳۸ دولت فدرال آلمان‌غربی بورس مطالعه رصد خانه فیزیک خورشیدی را در اختیار دانشگاه تهران قرار داد و دکتر طریان برای این بورس انتخاب شد و از فروردین سال ۱۳۴۰ به مدت ۴ ماه به آلمان رفت و بعد از انجام مطالعات به ایران بازگشت. در سال ۱۳۴۳ و دکتر طریان به مقام استادی ارتقا پیدا کرد و بدین ترتیب او اولین فیزیکدان زن در ایران است که به مقام استادی دست پیدا کرده.

وی در سال ۱۳۴۵ به عنوان عضوی از کمیته ژئو فیزیک دانشگاه تهران انتخاب شد و در سال ۴۸ رسما به ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران منصوب شد و در رصدخانه فیزیک خورشیدی که خود در بنیانگذاری آن نقش عمده‌ای داشت، فعالیت خود را آغاز کرد.

دکتر طریان که اولین کسی بود که در ایران درس فیزیک ستاره‌ها را تدریس می‌کرد، در سال ۱۳۵۸ تقاضای بازنشستگی کرد و به افتخار بازنشستگی نائل آمد.

دکتر آلنوش طریان نخستین بانوی استاد فیزیک ایران، بعد از بنیانگذاری نخستین رصدخانه و تلسکوپ خورشیدی تاریخ نجوم ایران، فارغ‌التحصیلی از دانشگاه سوربن پاریس و ۳۰ سال تدریس در دانشگاه، با خیالی آسوده و خاطراتی خوش روی تخت آسایشگاه سالمندان، تنها افتخار خود را تربیت دانشجویان موفق (استادان امروز) می‌داند. در سال ۱۳۸۹ مراسم جشن نودمین سالروز تولد خانم دکتر آلنوش طریان، نخستین بانوی فیزیکدان ایرن، مادر ستاره شناسی، موسس نخستین رصدخانه و تلسکوپ خورشیدی و اولین استاد زن در دانشگاه‌های ایران، در محل باشگاه آرارات تهران و به همت انجمن بانوان ارامنه ایران و موسسه ترجمه و تحقیق هور برگزار شد.

آلنوش طریان نخستین بانوی فیزیکدان ایرانی ۱۴ اسفند سال ۱۳۸۹ چشم از جهان فروبست.

لوح‌های تقدیر اهدا شده به او:
نشان مسروپ ماشتوتس از طرف عالی‌جناب جاثلیق آرام کشیشیان.
لوح تقدیر از طرف وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، به مناسبت کسب عنوان پیشکسوت برجسته کشوری.
لوح تقدیر از طرف مدیریت سازمان علوم و ستاره‌شناسی تهران،
لوح سپاس از مدیرکل دفتر امور سالمندان
لوح تقدیر از طرف دانشکده فیزیک دانشگاه تهران
لوح تقدیر از طرف انجمن نجوم آماتوری ایران
لوح تقدیر سازمان بهزیستی کشور، به مناسبت روز جهانی سالمندان ۱۳۸۵
لوح تقدیر از طرف مؤسسه ژئوفیزیک ایران ۱۳۸۵
لوح تقدیر از طرف دفتر ریاست جمهوری ۱۳۸۵
لوح تقدیر از طرف انجمن خیریه بانوان ارمنی‌های تهران ۱۳۸۵
لوح یادبود از طرف انجمن فرهنگی بیستون ۱۳۸۸
دریافت عنوان پیشکسوت نمونه کشور، ۱۳۸۸
لوح سپاس از طرف سازمان اسناد و کتابخانه ملی ۱۳۸۹
لوح تقدیر از طرف مؤسسه ترجمه و تحقیق هور و انجمن خیریه بانوان ارمنی‌های تهران ۱۳۸۹