شعار سال: آنچه مسلم است این‌که گونه‌های منحصربه‌فرد مناطق حفاظت‌شده همدان باید بیش از این به مردم و علاقه‌مندان به محیط‌زیست و حیوانات معرفی شود تا شاید در این بین جای خالی گردشگری محیط طبیعی در قالب تورهای گردشگری تا حدی جبران شود.

استان همدان در حوزه محیط‌زیست طبیعی با داشتن شش منطقه حفاظت‌شده به‌وسعت ۶۱ هزار هکتار و ۱۳ منطقه شکارممنوع به‌وسعت ۱۵۸ هزار هکتار پتانسیلی غنی برای تقویت گردشگری طبیعی در اختیار دارد.

براساس آمار، محیط‌زیست استان همدان 3/11 درصد از مساحت استان همدان را در راستای حفاظت از گونه‌های گیاهی و جانوری و حفظ ذخایر ژنتیکی کشور و حفظ تعادل اکولوژیک، تحت مدیریت کنترل و نظارت خود دارد.

مناطق حفاظت‌شده خانگرمز، شراء، ملوسان، شیرین‌سو، آلموبلاغ، لشگردر، گلپرآباد و آق‌گل ازجمله این ظرفیت‌هاست که هرکدام به‌تنهایی می‌تواند برای توسعه گردشگری طبیعی در استان همدان وارد عمل شود.

لزوم توجه به ظرفیت‌های محیط‌زیستی

در میان ظرفیت‌های محیط‌زیستی استان همدان منطقه حفاظت‌شده «خانگرمز» به‌طور ویژه مورد توجه است و تلاش برای شناساندن آن در کشور و جهان برنامه‌ریزی‌شده تا از این رهگذر آورده‌های بسیار خوب و قابل‌توجهی برای استان همدان حاصل شود.

خانگرمز منطقه‌ای با اکوسیستم کوهستانی است که نام خود را از کوهی به همین نام گرفته و محدوده‌ای قله‌مخروطی با چشم‌اندازی زیباست که در ۳۴ کیلومتری غرب تویسرکان و جنوب‌غربی رشته‌کوه الوند و شرق دشت اسدآباد قرار گرفته و راه دسترسی آن از طریق جاده تویسرکان به کنگاور و جاده فرعی روستاهای لاشجرد و کنجوران علیا فراهم است.

این منطقه از لحاظ پوشش گیاهی و تنوع گونه‌های گیاهی و مرتعی و منابع تغذیه‌ای وحوش بسیار غنی و بیش‌تر از نوع گون و بله‌گوش است و شش رشته چشمه دائمی و یک سرآب در دل کوه منابع آب خانگرمز و آب شرب وحوش را فراهم کرده است.

منطقه خانگرمز با توجه به برخورداری از شرایط و عوامل زیستی مناسب حیات‌وحش ازجمله دور بودن از مسیر جاده اصلی، محصور بودن جبهه شمالی آن توسط رشته‌کوه الوند و منابع آب کافی، جمعیت جانوری قابل‌توجهی را در خود جای داده است و مهم‌ترین زیستگاه کل و بز وحشی، قوچ و میش استان به‌شمار می‌رود.

همین ویژگی‌ها باعث شد که مطالعات توجیهی تفصیلی منطقه حفاظت‌شده خانگرمز برای جذب سرمایه‌گذاران حوزه گردشگری و سرمایه‌گذاری در آن‌جا انجام شود.

این مطالعات طرح کاملی ارائه می‌دهد که شامل برنامه‌های درازمدت، میان‌مدت و بلندمدت، زون‌بندی منطقه و برنامه برای هر زون، ارائه راهکار برای بهبود شیوه‌های بهره‌برداری، اولویت‌بندی برنامه‌ها با چارچوب زمانی مشخص، برنامه های توسعه و دستورالعمل‌های اجرایی در قالب دو کتابچه است.

همچنین براساس این طرح زمان بازدید گردشگر از منطقه حفاظت‌شده خانگرمز از فروردین تا مهرماه در نظرگرفته شده و پیش‌بینی اولیه نیز حضور ۵۶ هزار و ۷۰۰ نفر گردشگر در سال است.

۱۲ روستا در محدوده منطقه حفاظت‌شده خانگرمز واقع شده‌اند

طبق بررسی‌های صورت‌گرفته ۱۲ روستا در محدوده منطقه حفاظت‌شده خانگرمز واقع شده‌اند و بر همین اساس مشارکت جوامع محلی در فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده طرح گردشگری خانگرمز تویسرکان از اصول این طرح است تا جوامع محلی نیز از عواید حاصل از حضور گردشگر در منطقه بهره‌مند شوند.

این طرح مطالعاتی منطقه حفاظت‌شده خانگرمز را به هشت بخش تقسیم‌ کرده و هرکدام نحوه بهره‌برداری و حفاظت مجزایی دارد و پیش‌بینی موزه، فروشگاه محصولات محلی، امکانات درمانی، محوطه کمپینگ، اجرای تورهای گردشگری و آمفی‌تئاتر ازجمله مواردی است که در بخش طبیعت‌گردی متمرکز این منطقه احداث می‌شود.

اما درخصوص موفقیت یا عدم موفقیت اجرای این طرح فعالان محیط‌زیست استان همدان نظراتی دارند، به‌طوری‌که یک فعال محیط‌زیست در این زمینه با بیان این‌که اجرای طرح‌های گردشگری در مناطق محیط‌زیستی باید با تأمل و درایت انجام شود تا به زیست‌بوم منطقه آسیب نزند، به مهر گفت: قبل از اجرای طرح گردشگری باید اهالی منطقه را نسبت به اتفاق حضور گردشگران توجیه کرد تا آنان نیز گردشگران را توجیه کنند.

بهنام نادری فصیح با بیان این‌که اگر هر گردشگری وارد منطقه شود و آرامش منطقه حفاظت‌شده را برهم بزند، طرح با شکست روبه‌رو خواهد شد، گفت: جذب گردشگر برای مناطق محیط‌زیستی طرح شکننده‌ای است و باید با احتیاط عمل کرد.

وی با بیان این‌که ایجاد اقامتگاه بوم‌گردی در برخی طرح‌ها هدف‌گذاری شده است، گفت: اقامتگاه بوم‌گردی به اقتصاد اهالی منطقه کمک خواهد کرد، کمااین‌که می‌توان راهنمایان محیط‌زیستی را در منطقه فعال کرد و پرورش داد و از این منظر اقتصاد قابل‌قبولی محقق خواهد شد.

این فعال محیط‌زیست با بیان این‌که باید با برنامه پیش رفت تا موفق ظاهر شد، گفت: پیش از اجرای طرح باید با اهالی صحبت و آن‌ها را توجیه کرد تا مشارکت در اجرای برنامه بالا برود.

نادری فصیح منطقه حفاظت‌شده خانگرمز را مهم‌ترین منطقه حفاظت‌شده استان همدان برشمرد و با بیان این‌که بیش‌ترین تعداد وحوش استان همدان در این منطقه زندگی می‌کنند، گفت: منطقه خانگرمز مهم‌ترین منطقه حفاظت‌شده در استان همدان محسوب می‌شود و باید به‌واسطه بهره‌مندی از توان دهیاران و حتی فعالان انجمن‌های زیست‌محیطی شرایط را برای اجرای هر طرحی مهیا کرد.

وی با تأکید بر این‌که اهالی منطقه باید درمورد زندگی حیوانات و محلی که در حال حفاظت است، اطلاعات کسب کنند، گفت: اگر اهالی از آنچه باید مطلع نباشند، قادر به توجیه گردشگر نخواهند بود و حضور گردشگران در منطقه بار منفی به‌دنبال خواهد داشت.

نادری فصیح با تأکید بر این‌که اگر نتوانیم همراهی مردم و ذی‌نفعان طبیعت را جذب کنیم، تمامی مناطق محیط‌زیستی استان همدان در معرض تهدید بیش از پیش قرار می‌گیرد، گفت: طی سال‌های اخیر جمعیت حیات‌وحش در منطقه حفاظت‌شده خانگرمز افزایش داشته است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان همدان نیز در این خصوص از پایان مطالعات طرح گردشگری منطقه حفاظت شده خانگرمز خبر داد.

محسن جعفری‌نژاد بسطامی بیان کرد: با تقویت جوامع محلی از طریق راه‌اندازی خانه‌های بوم‌گردی در اطراف این منطقه و رونق اقتصاد محلی با استفاده از تولیدات بومی، همچنین حضور سرمایه‌گذار برای اجرای طرح می‌توان در راستای گردشگری پایدار مناطق حفاظت‌شده استان گام‌های اثربخشی برداشت.

وی تأکید کرد: طرح قرق‌های اختصاصی به‌منظور گردشگری باضابطه برای علاقه‌مندان به شکار قانونی برای این منطقه در استان همدان آماده است و حضور سرمایه‌گذاران می‌تواند این طرح‌ها را به منصه‌ظهور برساند و ظرفیت‌های اقتصادی بزرگی در استان ایجاد کند.

خانگرمز تنها نمونه‌ای از مناطق حفاظت‌شده محیط‌زیست استان همدان است که گنجینه‌ای از گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری را در خود جای داده که به‌طور حتم با اجرای موفق طرح پیشنهادی ظرفیتی برای تقویت گردشگری همدان خواهد بود.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار -، شماره: 78511