شعارسال: اردوغان قرار نیست به این زودی‌ها دست از خاورمیانه بردارد. او به تازگی بر روی لیبی تمرکز کرده و تلاش می‌کند تا هر طور شده به دولت طرابلس کمک کند تا ژنرال حفتر را شکست دهد. نجات دولت وفاق ملی در لیبی که این روز‌ها با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند، کار اسانی نیست. حمایت‌های بی دریغ عربستان و امارات و مصر به ژنرال ارتش قذافی و تلاش آن‌ها برای اینکه بار دیگر یک نظامی قدرت را در طرابلس به دست بگیرد، کار را برای دولت قانونی در لیبی هر لحظه مشکل‌تر می‌کند. در این میان اردوغان پا وسط گذاشته و با بستن قرارداد‌های اقتصادی با دولتی که قدرت چندانی هم ندارد، قول حمایت نظامی را داده است. در ترکیه از سوی بخش‌هایی از قدرت به این قول اردوغان روی خوشی نشان داده نشده است، اما از اردوغان دیده ایم، او برای اقداماتش منتظر اجازه و موافقت کسی نخواهد ماند و به محض اینکه نیازی ببیند با تمام قوا وارد معرکه خواهد شد.

در خبرآنلاین با جعفر حق پناه کارشناس امور ترکیه در مورد تمایل اردوغان به حضور در لیبی به گفتگو نشستیم:

اردوغان بعد از سوریه حالا به سمت لیبی رفته است. به نظر می‌رسدکه او علاقه ویژه‌ای به کشور‌های خاورمیانه پیدا کرده و می‌خواهد جای پای خود را در این منطقه محکم کند. اما لیبی به اندازه سوریه به ترکیه نزدیک نیست و این دو تنها مرز آبی با هم دارند. چه چیزی باعث شده که دولت طرابلس برای اردوغان جذاب شود و از آن حمایت کند؟

اردوغان قبل از اینکه موضوع سوریه پیش بیاید وارد معرکه لیبی شده بود. پیش از اینکه جنگ داخلی در سوریه آغاز شود، اردوغان با شروع جنگ داخلی در لیبی مداخله را در این کشور آغاز کرده بود. ترکیه در لیبی سرمایه گذاری زیادی داشته و برای همین به مداخله در امور آن علاقه‌مند است. همه اتفاقاتی که در سوریه و لیبی و حتی فلسطین افتاده ناشی از پارادایم جدید ترکیه است. این پارادایم خواهان نگاه به خاورمیانه به عنوان میراث عثمانی است. این نگاه در آنکارا طرفداران زیادی دارد و نیاز به رابطه با شرق از جایگاه خوبی در افکار عمومی و دولت اردوغان برخوردار است.

این تصمیمات اردوغان همزمان با ناکامی ترکیه در عضویت در اتحادیه اروپا و مشکلات هویتی این کشور با اروپای مسیحی بوده است. تفکری که داوود اوغلو در زمانی وزیرخارجه بود پایه ریزی کرد، اساس و شالوده این سیاست‌های دولت اردوغان است که کماکان از سوی این کشور پیگیری می‌شود.

اردوغان چه سودی از دنبال کردن این سیاست می‌برد؟ ایا موضوع فقط احیای میراث عثمانی است یا موضوعات اقتصادی و سیاسی دیگری هم مطرح است؟

ورود ترکیه به مسائل خاورمیانه قابل انتظار بوده است. ترکیه به دنبال مناسبات اقتصادی و سیاسی است که با این کشور‌ها دارد. در مورد لیبی هم همینطور است. اردوغان به فکر مناسبات اقتصادی و سیاسی خود با این کشور است. ترکیه در حوزه نفت و گاز در لیبی سرمایه گذاری کرده است. همچنین باید بدانیم که انکارا به نفت و گاز لیبی هم نیاز دارد و بر اساس سیاست این کشور، ترکیه به خرید انرژی تنها از یک یا دو کشور اکتفا نمی‌کند و مشتری کشور‌های مختلفی برای انرژی است.

اخیرا موضوع مدیترانه هم برای ترکیه حیاتی شده و اردوغان با دولت نیم بند طرابلس توانسته توافقاتی داشته باشد. این توافق با دولتی اتفاق افتاده که مورد پذیرش سازمان ملل است. اما قبرس و یونان و اروپا حاضر نیستند زیر بار این قرارداد‌ها بروند.

در سطح منطقه‌ای چطور؟ نیاز اردوغان به حضور در منطقه از چه چیزی سرچشمه می‌گیرد؟ او جاه طلبی‌های زیادی در خاورمیانه را دنبال می‌کند.

در سطح منطقه‌ای رقابت‌هایی بین ترکیه با برخی کشور‌ها وجود دارد. مثلا اردوغان و قطر که آنهم در این جبهه قرار دارد، با عربستان و مصر و امارات در رقابت قرار دارند. اصل این رقابت هم بر سر این است که دولت ترکی و قطر حامی اخوانی‌ها هستند و در گروه مقابل اوضاع متفاوت است. حالا این اختلافات در لیبی جایی برای بروز خود پیدا کرده است. ترکیه از دولت طرابلس حمایت همه جانبه می‌کند و مصر و امارات و عربستان از حفتر حمایت می‌کنند تا دولت را در طرابلس به دست بگیرد.

این رقابت‌ها انقدر ارزش دارد که اردوغان ریسک امکان تحریم شدن از سوی آمریکایی‌ها را تحمل کند؟ به نظر می‌رسد که اتحادیه اروپا به ویژه با شکایت قبرس و یونان به خاطر توافقی که با دولت وفاق ملی انجام گرفته، از اردوغان عصبانی است. این عصبانیت تا چه اندازه می‌تواند موقعیت جهانی ترکیه را به خطر بیاندازد؟

هزینه‌ای که اردوغان پرداخت می‌کند، فقط مربوط به لیبی نیست. ترکیه این هزینه را می‌پردازد تا بتواند در مدیترانه دست بالا را داشته باشد. به ویژه آنکه بحث انرژی در مدیترانه مطرح است و اختلافات کهنه‌ای هم در آنجا حاکم است که اردوغان نیاز به محکم کردن جای پای خود دارد.

در مجموع سیاست خارجی اردوغان به ویژه در مورد حوزه مدیترانه، تهاجمی است. او در این موضع تهاجمی که در آن قرار دارد، از حمایت جامعه ترکیه هم برخوردار است. به ویژه آنکه طبقه متوسط و پایین دست جامعه در ترکیه از اثرات این سیاست‌ها منافع اقتصادی و هویتی می‌برند.

در مورد غرب باید بدانیم که این مسائل در چارچوب یک استراتژی بزرگ‌تر پیگیری می‌شود و روابط ترکیه با غربی‌ها با وجود این اختلافات ادامه خواهد داشت. اردوغان تمایلی به بریدن از غرب ندارد و روابط خود را با این کشور‌ها قطع نخواهد کرد. در مورد ایالات متحده هم با وجود ترامپ، او احتمالا از اردوغان و سیاست هایش در مدیترانه حمایت خواهد کرد.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از خبرگزاری خبرآنلاین ، تاریخ انتشار:  12 دی 1398 ، کدخبر:   1337186 ، www.khabaronline.ir