شعارسال: مسکن ابتدایی­‌ترین و درعین حال حیاتی‌­ترین نیاز هر موجود زنده‌­ای در طبیعت است. مسکن چیزی بیش از یک سرپناه صرفا فیزیکی است و تمامی خدمات و تسهیلات عمومی لازم برای زندگی بهتر انسان را شامل می‌­شود. از منظری دیگر، مسکن بخش عمده­ای از ثروت خانوار‌ها را به خود اختصاص می­‌دهد. بخش قابل توجهی از نقدینگی کشور به این حوزه سرازیر می‌­شود و بخش عمده‌­ای از هزینه‌­های خانوار نیز در این زمینه به مصرف می‌رسد و لذا تحولات بخش مسکن می‌تواند به طور معناداری دیگر بخش­‌های اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد.

در این میان تغییر قیمت مسکن موجب تغییر در ثروت و مخارج خانوار‌ها شده و در نتیجه الگوی مصرف و پس انداز آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سهم مسکن در هزینه خانوار ایرانی قابل توجه و فزاینده بوده و از ۲۸ درصد در سال ۱۳۷۱ به بیش از ۴۴ درصد در سال ۱۳۹۷ رسیده است. این امر نشان می­‌دهد که در طول سال­‌های اخیر قیمت مسکن نسبت به درآمد خانوار‌ها افزایش بیشتری داشته است.

بررسی روند متوسط قیمت یک متر مربع واحد مسکونی در شش کلان شهر کشور نشان می­‌دهد در بازه زمانی ۱۳۹۷-۱۳۷۹ قیمت مسکن بطور متوسط از ۹۷ هزار تومن برای هر متر مربع به ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومن رسیده است. در این بین شهر تهران با رشد بیش از ۷۴۰۰ درصدی بیشترین رشد را داشته است و شهر اصفهان با رشد ۲۱۰۰ درصدی و کرج با رشد ۱۸۰۰ درصدی در رتبه‌­های بعدی قرار دارند.

 

 

 

روند قیمت اجاره بهای مسکن نیز روند صعودی مشابه‌ای دارد و در بازه زمانی ۱۳۹۷-۱۳۸۲ رشد شدیدی داشته است. بطوریکه شهر تهران با رشد بیش از ۱۰۰۰ درصدی در رتبه اول و شهر کرج با رشد بیش از ۷۵۰ درصدی در رتبه دوم قرار دارد. سایر کلان شهر‌ها نیز بطور متوسط با رشد ۶۰۰ درصدی رو به رو بوده اند.
متوسط اجاره بهای یک متر مسکن در نیمه اول سال ۱۳۹۷ در شهر‌های مختلف ایران در نمودار زیر نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می‌­شود که شهر تهران بیشترین میزان اجاره بهای مسکن را بخود اختصاص داده است، بطوریکه اجاره مسکن در تهران حدودا سه برابر سایر شهر‌ها می­‌باشد. شهر کرج و قزوین در این رتبه بندی در رتبه دوم و سوم قرار دارند. از این منظر شهر‌های یزد و ایلام کمترین میزان اجاره بها را بخود اختصاص داده اند.
متوسط بهای یک متر مسکن در نیمه اول سال ۱۳۹۷ در شهر‌های مختلف ایران در نمودار زیر نشان داده شده است. همانطور وضعیت اجاره بهای مسکن نیز شهر تهران بیشترین میزان قیمت مسکن را بخود اختصاص داده است. شهر‌های اصفهان، اراک و کرج نیز در رتبه‌های بعدی از منظر قیمت مسکن قرار دارند.

بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط مرکز آمار ایران، بر اساس طرح اطلاعات قیمت و اجاره مسکن در شهر تهران در زمستان ١٣٩٨، متوسط قیمت فروش یک متر مربع در تهران را بیش از ۱۵ میلیون تومان بوده است که این رقم نسبت به نیمه اول سال ۹۷ رشد بیش از ۱۲۰ درصدی را ثبت کرده است. افق پیش روی بازار مسکن در سال ۹۹ به عواملی از جمله نرخ ارز، قیمت نفت، ظرفیت بازار‌های موازی همچون بورس و طلا، تسهیلات بانکی، قیمت مصالح ساختمانی و میزان تولید مسکن بستگی دارد. با توجه به عواملی نظیر افزایش نرخ دستمزد نیروی کار و اکثر مصالح اصلی ساختمانی نظیر سیمان، انتظار بر این است که روند رو به رشد قیمت مسکن در سال ۹۹ نیز ادامه داشته باشد.

کارشناسان اقتصادی علت رشد شدید قیمت مسکن در طول این سال­‌ها را عوامل متعددی نظیری افزایش قیمت مصالح مصرفی، سفته بازی و دلالی مسکن و نرخ ارز مطرح کرده اند، اما فارغ از علت رشد قیمت مسکن، چیزی که مسلم است این است که سرعت رشد قیمت مسکن فراتر از رشد درآمد خانوار‌ها بوده است و این مسئله تامین این نیاز اساسی را با مشکل رو به رو کرده است. از طرفی ناتوانی از خرید مسکن عمده متقاضیان خرید را به سمت بازار اجاره سوق داده است و خواهد داد. این امر نیز افزایش شدید نرخ اجاره بهای مسکن را در پی خواهد داشت.

فارغ از اهمیت سیاست‌­های دولت در جهت افزایش رفاه و درآمد خانوارها، نیاز است تا سیاست‌­های دولت در بازار مسکن ایران نیز مورد تجدید نظر قرار گرفته و در راستای متعادل ساختن قیمت این نیاز اساسی جامعه قرار گیرد.

در این زمینه اعطای تسهیلات بانکی، اعمال مالیات بر خانه‌های خالی، راه اندازی مؤسسات پس انداز-تسهیلات مسکن، تشکیل بازار رهن ثانویه و اجرای پروژه‌هایی مثل مسکن مهر و مسکن اجتماعی، از جمله راهکار‌های اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم دولت در بازار مساکن به شمار می‌روند.

 

 

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: 18 خرداد 1399، کد خبر: 13990318000523، www.farsnews.ir