شعار سال: «الی گرانمایه»، کارشناس ارشد اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا» (European Council on Foreign Relations) در جدیدترین نوشتار خود در تارنمای «فارن پالیسی» به رد قطعنامه آمریکا در شورای امنیت برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل پرداخته است و در این باره نوشته است: «پس از شکست حقارت آمیز در شورای امنیت، واشنگتن در پی این خواهد بود که تحریم‌ها را به جای خود بازگرداند تا هرآنچه را که از توافق هسته‌ای باقی مانده نابود کند.
«انگلیس، فرانسه و آلمان می‌توانند تا بعد از انتخابات آمریکا این توافق را زنده نگه دارند. با وجودی که آمریکا در شورای امنیت به گونه خجالت آوری منزوی شد، اما تیم ترامپ عقب ننشست و ترامپ اعلام کرد که ساز و کار بازگشت خود به خودی تحریم‌های ایران را اجرایی خواهد کرد. در واقع، مانور دادن حول و حوش مسئله تحریم تسلیحاتی همیشه پیش درآمد دستیابی به هدف بزرگ تری بوده است: خراب کردن تمامی پل‌هایی که می‌تواند راه بازگشت به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باشد.»
نویسنده در همین راستا با یادآوری خروج یکجانبه ترامپ از برجام در سال ۱۳۹۷ می‌افزاید: «تیم ترامپ اکنون می‌خواهد تحریم‌های بین المللی را به جای خود بازگرداند و از تدبیری استفاده کند که در توافق هسته‌ای گنجانده شده است. این در حالی است که آمریکا دیگر در این توافق حضور ندارد. روسیه و چین بحث فنی و حقوقی‌ای را مطرح کرده اند که بر این اساس آمریکا که دیگر عضو برجام نیست نمی‌تواند از ساز و کار بازگرداندن خود به خودی تحریم‌ها استفاده کند. این حتی، نکته‌ای است که «جان بولتون»، مخالف جدی توافق هسته‌ای نیز به آن اذعان کرده است.»
این تحلیلگر متخصص مسائل خاورمیانه در این باره اضافه می‌کند:
«در واقع، دعوای مذکور بیشتر یک جدال سیاسی است تا حقوقی. این دعوی که به نظر می‌رسد بیشتر به نفع کشور‌های اروپایی است، این است که ایالات متحده از مشروعیت کافی برای توسل به ساز و کار بازگرداندن خود به خودی تحریم‌های ایران برخوردار نیست چرا که انگیزه اصلی آن تخریب کامل این توافق چندجانبه پس از صرف دو سال وقت برای تحلیل بردن بنیاد‌های آن است.»
گرانمایه در بخش بعدی تاکید می‌کند: «بازیگر اصلی که سرنوشت توافق را پس از بازگشت خود به خودی تحریم‌ها تعیین می‌کند، خود ایران است. ایران تا کنون نیز در پاسخ به کمپین فشار حداکثری آمریکا وارد عمل شده است؛ از افزایش سطوح اورانیوم غنی شده تا برداشتن برخی دیگر از محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای خود تا تهدید به خروج از «پیمان منع اشاعه هسته ای» (NPT).
«اما واقعیات سیاسی و عملی پس از بازگشت خود به خودی تحریم ها، محاسبات تصمیم گیرندگان در تهران را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در اینجاست که پاسخ طرف‌های باقی مانده در توافق هسته ای- فرانسه، انگلیس، آلمان، روسیه و چین-بسیار حیاتی خواهد بود. این کشور‌ها همچنان متعهد هستند که از این توافق- حداقل تا بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر (آبان ماه ۱۳۹۹) حمایت کنند.»
این کارشناس مسائل ایران و اروپا در ادامه یادآور می‌شود که آمریکا پس از شکست اخیر خود در شورای امنیت ادعا کرده است که اگر شورای امنیت ظرف ۳۰ روز به تعلیق تحریم‌ها رای ندهد، تحریم‌ها در چارچوب قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت خود به خود به اجرا گذاشته خواهند شد.
گرانمایه درباره این مدت می‌نویسد: «این مدت زمان دقیقا تا قبل از ماه اکتبر به پایان می‌رسد، همان زمانی که همین تحریم‌ها منقضی می‌شوند و همچنین زمانی است که روسیه ریاست دوره‌ای شورای امنیت را بر عهده می‌گیرد. به این ترتیب، واشنگتن با موانع روندی بیشتری در شورای امنیت مواجه خواهد شد.»
این تحلیلگر که متخصص مسائل مربوط به توافق هسته‌ای ایران و غرب نیز هست تذکر می‌دهد که اگر در هر صورتی ساز و کاری که از آن با عنوان «ماشه» یاد می‌کنند علیه ایران اجرایی شود، آشوب و چند دستگی بین دولت‌ها در سازمان ملل ایجاد می‌شود. وی در این باره می‌نویسد: «نخست اینکه ایالات متحده در پی این خواهد بود که از طریق اعمال فشار سیاسی و اقتصادی برای خود حامیانی پیدا کند. بنابراین، تا قبل از پایان این دوره ۳۰ روزه تعدادی از کشور‌های عضو با اجرای تحریم‌ها موافقت می‌کنند. اگر دولت‌ها برای اجرای مکانیسم ماشه (علیه ایران) اقدام نکنند، تیم ترامپ احتمالا از اهرم تهدید تحریم‌های ثانویه استفاده خواهد کرد؛ همان طور که طی ۱۸ ماه گذشته با موفقیت از این ابزار استفاده کرده است.»
گرانمایه درباره استفاده آمریکا از زور برای وادار کردن کشور‌های دیگر به همراهی با آن در تحریم ایران اضافه می‌کند: «حتی اگر بیشتر دولت‌های جهان با اختیار آمریکا در استفاده از مکانیسم ماشه مخالف باشند، برخی کشور‌ها مجبور می‌شوند با واشنگتن همراهی کنند چرا که ایالات متحده می‌تواند از فشار اقتصادی علیه آن‌ها استفاده کند.»
نویسنده اعتقاد دارد که چین و روسیه گروه دومی از دولت‌ها را با خود همراه می‌کنند. نه تنها این گروه از کشور‌ها از اجرای آن دسته از تحریم‌های سازمان ملل که دولت آمریکا ادعا می‌کند می‌بایست مجددا اعمال شوند، خودداری می‌کنند بلکه امکان دارد بر سر راه مجموعه‌ای دیگر نیز سنگ اندازی کنند مانند بلوک کردن برقراری دوباره کمیته‌های در سازمان ملل که بر اجرای چنین تحریم‌هایی نظارت می‌کنند. امکان دارد این گروه حتی نفع خود را در این ببیند که ادعای آمریکا را از سوی «دیوان بین المللی دادگستری» زیر سوال ببرند.
نویسنده درباره گروه سوم می‌نویسد: «فرانسه، انگلیس و آلمان که در این باور که توافق باید تا جای ممکن حفظ شود، وحدت نظر دارند، هدایت گروه سوم را بر عهده دارند. این سه دولت در بیانیه‌ای در ماه ژوییه (تیر و مرداد) تاکید کرده اند که از ساز و کار ماشه یکجانبه آمریکا حمایت نمی‌کنند. البته مشخص نیست که آیا آن‌ها این به معنای مخالفت آشکار در عمل خواهد بود یا خیر و رویکرد آن‌ها به طور قطع اقدامات کارشکنانه‌ای را که شاید روسیه و چین به آن‌ها دست بزنند، شامل نخواهد شد.»
این کارشناس روابط خاورمیانه و اروپا درباره اقدامات احتمالی بلوک اروپایی می‌افزاید: «آن‌ها در پی این هستند تا تصمیماتی را که به برداشتن گام‌های ضروری برای اجرای تحریم‌های سازمان ملل منجر می‌شود، متوقف کنند. این کار حساسی است چرا که کشور‌های اروپایی عادت ندارند بی پروا چارچوب الزام آور برخی از حکم‌های سازمان ملل را نادیده بگیرند و قصدشان این خواهد بود که به گونه‌ای متعادل عمل کنند تا وجهه شورای امنیت بیش از این خدشه دار نشود. آن‌ها از سوی دیگر نیز تلاش می‌کنند تا اجرای کامل تحریم‌ها را به تاخیر بیندازند تا زمان بخرند و در پاسخ به اقدامات آمریکا، اعمال محدودیت‌ها را از طرف ایران تشویق کنند.»
تحلیلگر فارن پالیسی در بخش بعدی به واکنش سایر کشور‌ها می‌پردازد و در این باره می‌نویسد: «احتمالا کشور‌هایی مانند ژاپن، کره جنوبی و هند از این رویکرد حمایت کنند. این دولت‌ها ممکن است پا را فراتر گذارند و پیام سیاسی قابل ملاحظه‌ای برای ایران بفرستند و مانند اکثر اعضای شورای امنیت در یک بیانیه مشترک قول بدهند که ساز و کار یکجانبه آمریکا برای بازگرداندن خود به خودی تحریم‌ها را به رسمیت نشناسند.»
گرانمایه در همین راستا به رویکرد اتحادیه اروپا در این باره می‌پردازد و می‌افزاید: «۲۷ عضو اتحادیه اروپا به عنوان بخشی از این رویکرد می‌توانند یک فرایند مشاوره طولانی مدت را بر سر بازگشت خود به خودی تحریم‌ها کلید بزنند که در صورت شروع، چطور آن را اجرا کنند. بعید است تحریم‌های مجزای اتحادیه اروپا علیه برنامه هسته‌ای ایران تا زمانی که تهران رویکردی حساب شده نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای خود دارد، مجددا اعمال شوند.»
نویسنده این مقاله سپس اضافه می‌کند: «طرف‌های باقی مانده در توافق هسته‌ای توانسته اند فعلا ساختار آن را حفظ کنند. هدف این بوده است تا این توافق را تا انتخابات آمریکا برسانند تا ببینند که آیا روزنه‌ای برای احیای آن با روی کار آمدن احتمالی «جو بایدن» وجود دارد یا خیر. طی مدت حضور ترامپ در کاخ سفید، ایران و اروپا توانستند از سقوط توافق هسته‌ای جلوگیری کنند.»
الی گرانمایه، کارشناس خاورمیانه و روابط ایران و اروپا در پایان می‌نویسد:
«اکنون که فقط یازده هفته تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی مانده است، آن‌ها می‌بایست با جدیت کار کنند تا از سقوط کلی توافق جلوگیری کنند. حتی اگر بایدن که قول داده است اگر انتخاب شود- درصورت بازگشت ایران به تعهداتش، به برجام برمی گردد، سایر اعضای باقی مانده برجام می‌بایست همچنان سخت تلاش کنند تا توافق را تا ماه ژانویه (بهمن ماه) حفظ کنند. دو ماه باقی مانده دولت ترامپ در نظر مخالفان توافق هسته‌ای ایران، فرصتی است تا «سیاست سرزمین سوخته» را نسبت به برنامه هسته‌ای ایران اجرا کنند. به این ترتیب، این دیگر کار انگلیس و اروپاست تا هر زمانی که می‌توانند، هر آنچه که از توافق باقی می‌ماند برای خود جمع کنند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۹، کد خبر: ۸۳۹۱۳۸۵۱، www.irna.ir