نسخه بایدن برای ايران

سخنرانی اخير جک سوليوان مشاور ارشد سياست‌خارجی بايدن در موسسه امنيت آمريكای نوين جزئيات بيشتر و بسيار حائز اهمیتی را از ديپلماسی دولت احتمالی بايدن نسبت ايران افشا می‌کند. خسرو شاهین نكات مهم اين سخنرانی را دسته‌بندی نموده که در خبر زیر می خوانید.

شعار سال:سخنرانی اخير جک سوليوان مشاور ارشد سياست‌خارجی بايدن در موسسه امنيت آمريكای نوين جزئيات بيشتر و بسيار حائز اهمیتی را از ديپلماسی دولت احتمالی بايدن نسبت ايران افشا می‌کند. در اينجا نكات مهم اين سخنرانی را دسته‌بندی می‌کنم:

1 یکم:

تمركز تيم سياست‌خارجی بايدن در صورت پیروزی در انتخابات، مختومه كردن پرونده هسته‌ای ايران در نيمه اول سال ٢٠٢١ است؛ اما چگونه؟

به نظر می‌رسد انتخاب نهایی تيم بايدن بازگشت به برجام باشد، اما با پيش‌شرط؛ كاهش تحريم‌ها (نه برداشتن كامل آنها) در قبال بازگشت ايران به تعهدات هسته‌ای خود.

مابقی تحريم‌ها احتمالا بعنوان اهرم مذاكراتی برای حذف بند غروب آفتاب يا تمديد زمان آن پس از بازگشت آمريكا به برجام حفظ خواهد شد.

يعنی، پس از بازگشت ايالات‌متحده مذاكرات جدی بر سر متمم تازه آغاز خواهد شد؛ آن‌هم با كارت بخشی از تحريم‌هایی كه كماكان حفظ شده است و روی ميز قرار داد و كارت احتمال بازگشت تحريم‌های لغو شده.

تاكيد سوليوان بر كاهش و نه حذف كامل تحريم‌ها در اين نشست نيز نشانی از تمايل جدی بايدن برای اصلاح برجام است.

2 دوم:

تيم سياست‌خارجی بايدن ديپلماسی هسته‌ای را بعنوان پيش‌نياز ديپلماسی منطقه‌ای می‌نگرد (یعنی بازگشت به سياست حل تدريجی معمای ايران در دولت اوباما)؛ اما درعين‌حال، به‌دنبال ايجاد ارتباطاتی ميان اين دو حوزه با يكديگر نيز است (نسخه‌ای به‌روزشده از سياست دولت اوباما).

سياست مرحله‌ای و تدریجی حل معمای ايران در دوره اوباما در فروردين١٣٩٥ با بن‌بست مواجه شد و در عمل آمريكا را به حفظ كجدار و مريز تحريم‌ها در ذيل برجام سوق داد.

شايد اين تجربه تلخ گذشته، مبنایی برای برخی اصلاحات در استراتژی گام‌به‌گام حل معمای ايران باشد؛ اما چگونگی اين اصلاح هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

اگرچه آمريكا طبق برجام متعهد به حذف كليه تحريم‌های ثانويه است؛ اما می‌توان حذف تدریجی و مرحله‌ای تحريم‌ها را بعنوان گام اصلاحی تيم جديد نسبت به دولت اوباما تصور كرد. پس به تعويق انداختن حذف كليه تحريم‌ها تا به نتيجه رسيدن ديپلماسی منطقه‌ای دور از تصور نيست.

از طرف ديگر، می‌توان اين سناريو را هم مطرح كرد كه تيم بايدن در متمم برجام تضمين‌هایی را برای كليد زدن ديپلماسی منطقه‌ای از ايران بگيرد و آن را به متن متمم اضافه كند تا تجربه توقف مذاكرات گام‌به‌گام با ايران در دوره اوباما تكرار نشود.

بايد به اين بخش از سخنان سوليوان توجه ويژه كرد: "بايد درباره راه‌هایی كه ميان ديپلماسی هسته‌ای و منطقه‌ای پل ارتباطی بوجود می‌آورد و هر دوی آنها را به جلو سوق می‌دهد، فكر كنيم".

3 سوم:

ديپلماسی منطقه‌ای بر اساس انتظار تيم بايدن احتمالا از نيمه‌دوم سال٢٠٢١ يا حداكثر از ابتدای سال٢٠٢٢ آغاز خواهد شد. به‌نظر می‌رسد دموكرات‌ها به‌دنبال الگوبرداری از نسخه گفت‌و‌گوهای صلح خاورميانه از سال١٩٨٩ تا سال٢٠٠٠ هستند.

از همين رو، سوليوان بر حل چالش منطقه‌ای ايران با حضور همه طرف‌های منطقه‌ای تاكيد می‌کند. اين كار می‌تواند به دو شكل بطور جداگانه اما همزمان آغاز شود.
الگوی كنفرانس صلح مادريد در سال١٩٩١ با حضور همه طرف‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و الگوی توافق اسلو ١٩٩٣ با حضور صرف آمريكا و طرف‌های منطقه‌ای.

پس اگر مذاكرات هسته‌ای به‌صورت دوجانبه يا در قالب كشورهای عضو برجام انجام می‌شود؛مذاكرات منطقه‌ای با حضور همه طرف‌ها (حتی اسراييل) انجام خواهد شد.

اگر چنين شود، ايران احتمالا با فشارهای مضاعف منطقه‌ای و بين‌المللی برای توافق منطقه‌ای مواجه خواهد شد. تلاش خواهد شد توافق احتمالی با صدور قطعنامه‌ای در شوراي امنيت ضمانت اجرا بيابد. البته، شكاف و اختلاف زياد ميان طرف‌های منطقه‌ای عملیاتی بودن اين طرح را به‌طور جدی زير سوال می‌برد.

اما در حاشيه سخنرانی سوليوان در موسسه امنيت آمريكای نوين، اتفاق مهمی رخ داد. مارک دوبوويتز، مدير و یکی از چهره‌های تینک‌تنک‌های محافظه‌كار بعنوان مخالف استراتژی تيم بايدن گفت: جمهوريخواهان به‌شدت با بازگشت به برجام مخالفت خواهند كرد و ما عليه آن فعاليت خواهيم كرد. اسراييل نيز عليه اين تصميم لابی مي كند. ازهمين‌رو، به نظر می‌رسد استراتژی دولت احتمالی بايدن با چالش‌های اساسی هم در داخل آمريكا و هم در منطقه مواجه خواهد شد.

پایگاه تحلیلی -خبری شعار سال ،برگرفته از فضای مجازی