شعار سال: اگر چه فلسطینی‌ها هنوز از اتحادیه عرب خارج نشده‌اند، اما دیروز وزیر خارجه تشکیلات خودگردان فلسطین از تصمیم این تشکیلات مبنی بر انصراف از حق خود برای ریاست شورای اتحادیه عرب در دوره کنونی خبر داد. «ریاض المالکی» وزیر خارجه تشکیلات خودگردان فلسطین گفت: تشکیلات تصمیم گرفت از حق خود برای ریاست کنونی شورای اتحادیه عرب صرف‌نظر کند. مالکی در یک کنفرانس خبری درباره آخرین تحولات سیاسی صحنه فلسطین گفت دولت فلسطین عضو اتحادیه عرب است و برای تقویت نقش و جایگاه آن تلاش کرده است. طبق گزارش خبرگزاری فلسطین (وفا)، مالکی افزود: دولت فلسطین هرگز از کرسی خود در اتحادیه عرب چشم‌پوشی نخواهد کرد، چرا که این امر باعث ایجاد خلأ و به وجود آمدن سناریو‌های مختلف خواهد شد. بنا بر گزارش شبکه المیادین، وی همچنین گفت: در نشست اخیر اتحادیه عرب شاهد همدستی این اتحادیه بودیم. وی گفت: مشاهده عجله کشور‌های عرب برای عادی‌سازی روابط با رژیم اشغالگر در دوره ریاست ما در شورای اتحادیه عرب، برای‌مان خوشایند نیست. وزیر خارجه تشکیلات خودگردان فلسطین همچنین گفت: به نظر می‌رسد تلاش‌های آمریکا برای تشویق دیگر کشور‌ها جهت عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی به بن‌بست رسیده است. او تصریح کرد: ما با تمام کشور‌ها به منظور تثبیت مواضع و عدم تسلیم در برابر فشار‌های آمریکا در تماس هستیم.
این اظهارات به وضوح نشان می‌دهد حتی تشکیلات سازشکار فلسطینی نیز از توافق و آشکارسازی روابط برخی حکام عرب و رژیم صهیونیستی به ستوه آمده و ساز و کار اتحادیه عرب برای دفاع از فلسطین را بی‌فایده می‌داند.

* انتقاد وارد است اما...
وزیر خارجه تشکیلات خودگردان بدرستی از روند سازش شکل گرفته توسط امارات و بحرین و بزودی برخی دیگر از کشور‌های عربی انتقاد می‌کند. این نکته را، اما نباید از یاد برد که بانی روند سازش و مصالحه بر سر فلسطین یاسر عرفات و بعد‌ها محمود عباس بوده و هستند. هم یاسر عرفات و هم محمود عباس قبح رابطه و مصالحه بر سر فلسطین را شکستند و حالا کشور‌های عربی به طور جدی‌تر همین مسیر را می‌پیمایند. یکی از مهم‌ترین انتقادات تشکیلات خودگردان از مجموعه‌هایی مثل حماس در چند سال گذشته اولویت دادن قضیه مقاومت بر عکس گرفتن با نخست‌وزیران رژیم اشغالگر قدس بود. حالا هم اگر بنای تشکیلات خودگردان بازگشت جدی به مقاومت باشد، حتی اگر همه کشور‌های عربی هم اسرائیل را به رسمیت بشناسند، باز امیدی برای نجات فلسطین هست، اگرنه باز هم در بر همان پاشنه سابق خواهد چرخید.

* قدمت ۱۰ ساله دفتر حفاظت از منافع اسرائیل در بحرین
برای نخستین‌بار دیروز رسانه‌های عبری‌زبان فاش کردند رژیم صهیونیستی از بیش از ۱۰ سال قبل دفتر حافظ منافع این رژیم در بحرین را اداره می‌کند. این رسانه‌ها گفتند اسرائیل از آغاز دهه گذشته برای تقویت گام‌های اقتصادی و سیاسی در منطقه، دفتر حافظ منافعش در بحرین را تاسیس کرده است. به گفته این منابع، وزارت خارجه اسرائیل درصدد احداث سفارتی در منامه، پایتخت بحرین مشابه این دفتر است و این امر در سایه عادی‌سازی روابط میان تل‌آویو و منامه است. در همین راستا، «یوسف العتیبه» سفیر امارات در آمریکا به ۲ مسؤول سابق در دولت آمریکا که در مذاکرات با اسرائیل مشارکت داشتند گفته است این رابطه برای مدت‌های بسیار طولانی برای ابوظبی و تل‌آویو مفید خواهد بود. العتیبه به «دنیس راس» فرستاده سابق آمریکا به خاورمیانه و «مارتین ایندایک» و «دن شاپیرو»، ۲ سفیر سابق آمریکا در اراضی اشغالی ابلاغ کرده است امارات پس از ۱۵ سپتامبر (تاریخ امضای قرارداد صلح با اسرائیل) متفاوت خواهد بود.

* اورشلیم‌پست: کشور بعدی برای عادی‌سازی قطر است
روزنامه اورشلیم‌پست مدعی شد قطر در مسیر عادی‌سازی کامل روابط با اسرائیل است و دوحه نخستین تایید‌کننده طرح معامله قرن خواهد بود. اورشلیم‌پست در گزارشی نوشت مسؤولان به این امر اشاره کرده‌اند که عادی‌سازی قطر راه را برای اجرای طرح معامله قرن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا باز خواهد کرد. اورشلیم‌پست اعلام کرد قطر در مسیر عادی‌سازی کامل روابط با اسرائیل قرار گرفته است. آمریکا و قطر هفته گذشته بیانیه مشترکی را بعد از انجام سومین گفت‌وگوی استراتژیک میان خود از ۱۴ الی ۱۵ سپتامبر صادر کردند. ۲ طرف بر مستحکم بودن روابط دوجانبه و فرصت‌های تعمیق همکاری و نیز تحکیم صلح و آینده شکوفا برای همگان در منطقه و رویارویی با چالش‌های منطقه‌ای و نیز حل‌و‌فصل نزاع فلسطین و اسرائیل تاکید کردند. یک مسؤول برجسته در وزارت خارجه اسرائیل در مصاحبه با خبرنگاران گفت قطر آماده عادی‌سازی روابط با اسرائیل بعد از امارات و بحرین است. پیش‌تر شبکه بلومبرگ آمریکا از «تیم لیندرکینگ» معاون جانشین وزارت خارجه آمریکا نقل کرد: قطر کارنامه‌ای در همکاری با اسرائیل دارد و ما بر این باوریم این امر به توافق گسترده‌تری با اسرائیلی‌ها منجر خواهد شد. ما بر این باوریم هر کشوری با روند خاص خود به عادی‌سازی ملحق می‌شود، اما ما خواهان این هستیم این امر در آینده نزدیک و نه دیر اتفاق بیفتد.

***
فلسطینی‌ها در حال غربالگری جدی هستند
علیرضا صدرالحسینی*: خبری که روز گذشته در ارتباط با عدم قبول ریاست دوره‌ای اتحادیه عرب از سوی فلسطین مطرح شد، نشان دهنده موضع جدید و رویکرد متفاوتی است که فلسطینی‌ها از این پس قرار است نسبت به کشور‌های عربی و پادشاهی‌ها و شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج‌فارس داشته باشند. در شرایط عادی، نشستن فلسطین بر کرسی ریاست دوره‌ای اتحادیه عرب فرصتی مغتنم برای فلسطینی‌ها به منظور ارائه دیدگاه و نظرات‌شان در ارتباط با آرمان فلسطین است، اما رویه‌های اخیر و رویکرد کلی اتحادیه عرب که در چند سال اخیر تحت تاثیر امارات و عربستان سعودی و رسانه‌های وابسته به آن‌ها بشدت درباره مسائل فلسطین و مقابله با اقدامات آمریکا و رژیم صهیونیستی منفعل عمل کرده است، سبب شد فلسطین از قبول این جایگاه صرف نظر کند و این امر نشانه بسیار مهمی در تحلیل رفتار و موضع فلسطینی‌ها در آینده روابط‌شان است. علاوه بر فلسطینی‌ها، مقامات کشور‌های مختلف از جمله کشور‌های اروپایی هم به این نتیجه رسیده‌اند که این اتحادیه گام عملی موثری برای حفاظت از منافع فلسطینی‌ها برنداشته و برنخواهد داشت. ملت‌های منطقه بویژه مردم فلسطین هم در روز‌های گذشته نشان دادند نگاه مثبتی به سازش ندارند و مقاومت در برابر صهیونیست‌ها را به عنوان گزینه اول و تنها گزینه کارآمد می‌شناسند.
نکته بعد اینکه این اقدام فلسطین نشان داد حتی جریان سیاسی‌ای که پیش از این از سازش حمایت می‌کرد به دنبال بازبینی ارزش‌ها و آسیب‌شناسی جدی است؛ اینکه چرا در ۴ دهه گذشته رویکرد آن‌ها نتوانست امتیاز مشخص و قابل اتکایی برای فلسطینی‌ها داشته باشد. واقعیت این است که عملکرد گروه‌های فلسطینی بویژه در ۲ هفته گذشته نشان داد آن‌ها مسأله خیانت و نفاق کشور‌های عربی در موضوع فلسطین را به عنوان یک عامل شکننده در مسیر مقابله با اسرائیل قلمداد کرده‌اند؛ کشور‌هایی که با توطئه‌گری در خفا و برقراری روابط پنهان امنیتی با رژیم صهیونیستی، امنیت و برنامه‌های فلسطین را به مخاطره انداختند. همین هم سبب شد ابومازن روابط دیپلماتیک با برخی کشور‌ها مثل بحرین و امارات را قطع کند. در حال حاضر جریان‌هایی مثل فتح در فلسطین فهمیده اند آزادسازی فلسطین فقط به دست خود مردم فلسطین رقم خواهد خورد. از این رو آن‌ها با غربالگری جدی در قبال دوستان خود، تلاش دارند مجموعه‌ها، نهادها، کشور‌ها و شخصیت‌هایی را که قلبا به آرمان فلسطین باور ندارند کنار بگذارند. این رویکرد سبب شده در روز‌های اخیر شاهد اتفاقاتی تاریخی در بین گروه‌های فلسطینی باشیم که از جمله آن می‌توان به نشست مشترک این گروه‌ها پس از ۲۷ سال در لبنان و مذاکرات فشرده حماس و جهاد اسلامی به عنوان ۲ گروه مسلح فلسطینی اشاره کرد. آنچه مسلم است در فلسطین پس از آشکار‌سازی روابط امارات و بحرین با رژیم اشغالگر، دیگر دلیلی برای مخالفت با مقاومت وجود ندارد.
* کارشناس مسائل غرب آسیا
***

سناریو‌های پیش روی فلسطین
احسان تقدسی: این روز‌های فلسطین را باید سخت‌ترین دوران تاریخش دانست. عادی‌سازی یا به تعبیر صحیح‌تر آشکارسازی روابط ۲ کشور عربی امارات و بحرین و اعلام در صف بودن چند کشور دیگر عضو اتحادیه عرب در لیست عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی، فلسطینی‌ها را در این اتحادیه در انزوایی بی‌سابقه قرار داده است.
بعد از آشکار‌سازی روابط امارات و بحرین با رژیم صهیونیستی، نشست اتحادیه عرب تنها امید یا به عبارتی آخرین امید فلسطینی‌ها برای محکومیت این سازش از سوی سایر اعضا بود که با کارشکنی و میدان‌داری عربستان این اتفاق نیفتاد. این اتفاق سناریو‌های متفاوتی را پیش روی فلسطینی‌ها قرار داده تا بتوانند فضای انسداد پیش‌آمده را بشکنند. اینکه آن‌ها چه سناریویی را در آینده پیش خواهند گرفت از حالا چندان مشخص نیست، اما می‌توان بر اساس شواهد میدانی حدس‌هایی زد.
۱- خروج از اتحادیه عرب: این سناریو اگر چه فعلا دور از ذهن است، اما ناممکن نیست. نفس حضور فلسطین در اتحادیه عرب یافتن راهی برای فشار بر اسرائیل و احقاق حقوق مردم فلسطین در برابر رژیمی به غایت وحشی بوده است. اتفاقات اخیر اتحادیه عرب و صف کشور‌هایی که بزودی به پروژه عادی‌سازی ترامپ خواهند پیوست، معنایی جز بی‌خاصیت شدن ادامه حضور فلسطینی‌ها در اتحادیه عرب نخواهد داشت. از سوی دیگر خیلی زود حضور فلسطینی‌ها در اتحادیه عرب محملی خواهد شد تا کشور‌هایی که به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل پرداخته‌اند، خود به بازوی جدید اسرائیل برای فشار بر گروه‌های فلسطینی تبدیل شوند. این سناریو هنوز برای فلسطینی‌ها دارای اولویت نیست، اما تردیدی نیست که به آن می‌اندیشند.
۲- ائتلاف با متحدان جدید: ناامیدی از همراهی اعراب برای فلسطینی‌ها آن‌ها را به سوی متحدان قدرتمندتری سوق خواهد داد. هم‌اکنون محمود عباس به طور منظم گفتگو‌هایی را با ترکیه آغاز کرده و در آخرین گفت‌و‌گوی خود از این کشور خواسته ناظر انتخابات آتی فلسطین باشد. ایران گزینه بعدی فلسطینی‌هاست. به نظر می‌رسد خیلی زود باید شاهد تحولی بزرگ در نگرش سابق تشکیلات خودگردان و شخص محمود عباس به ایران باشیم.
۳- آینده حماس و فتح: اختلافات قدیمی و چه‌بسا درگیری‌های مسلحانه فتح و حماس می‌تواند جای خود را به صلح یا نزدیکی دهد. عقد بن‌زاید و آل‌خلیفه با نتانیاهو تنها برکتش نزدیکی فتح و حماس بعد از سال‌ها و تلاش برای کنار گذاشتن اختلافات کهنه است. این اتفاق در کنار ادامه تجاوز‌های اسرائیل راهی جز در اولویت قرار گرفتن گزینه مقاومت و کنار گذاشتن هرگونه سازش نیست.
همان‌گونه که در ابتدا اشاره شد شرایط امروز فلسطینی‌ها دشوارتر از هر زمانی است و عبور سرافرازانه از این قله، آن‌ها را به آزادی قدس نزدیک‌تر خواهد کرد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه وطن امروز، تاریخ انتشار: ۲ مهر ۱۳۹۹، کد خبر: ۲۲۴۷۳۵، vatanemrooz.ir