شعار سال: دکتر حسین سلیمی به مناسبت فرا رسیدن هفته پژوهش به ارائه گزارشی از وضعیت پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی پرداخت و اظهار کرد: اگرچه انحرافات و سواستفادههایی در عرصه پژوهش وجود دارد، اما بدنه اصلی دانشگاه و دانشگاهیان در این زمینه مبری است و دانشگاهها به سرعت و با قاطعیت بر اساس آئین نامه با این افراد برخورد میکنند.
وی با بیان اینکه آئین نامهها اجازه اخراج این متخلفان را به دانشگاهها نمیدهد، تصریح کرد: با این وجود، تنزل پایه استاد یا گرفتن مدرک یک مقطع، کم کردن نمره دانشجو و برخی از موارد مشابه، از جمله مجازات تخلفات پژوهشی در دانشگاه است. حدود دو یا سه نفر از اساتید ما نیز تخلف پژوهشی داشتند که توبیخ شده و در پرونده آنها درج شد، اما دانشگاه ما حدود ۶۰۰ استاد دارد که از این میان تمام تخلفاتی که طی سه سال گذشته گزارش شده، به حدود پنج استاد بر میگردد.
سهم دستگاههای اجرایی از قرارداد پژوهشی
وی در ادامه صحبتهای خود بحث بودجه را یکی از مشکلات اصلی پژوهش در دانشگاهها برشمرد و گفت: مجموعه دانشگاهی کشور یک نقد به این موضوع دارد. اینکه هزاران میلیارد تومان بودجه در درون دستگاههای اجرایی کشور در طول یک سال صرف امور پژوهش میشود که اگر فقط ۱۰ یا ۲۰ درصد این پژوهشها به دانشگاهها اختصاص داده شود حیات اداری، اقتصادی و علمی دانشگاهها دگرگون خواهد شد و دانشگاهها نه از مشکل بودجه رنج خواهند برد و نه از مشکل بلااثر بودن پژوهشهایی که انجام میشود.
تخلف علمی را به دانشگاهیان تعمیم ندهیم
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی با تاکید بر اینکه ایران از لحاظ فعالیتهای پژوهشی، کشور بدنامی نیست، تاکید کرد: در هر کشوری ممکن است چندین مقاله با مشکل تخلف مواجه شوند و با آن نیز برخورد میکنند و این اتفاق در کشورهای پیشرفته نیز قابل مشاهده است؛ بنابراین نباید عنوان کنیم آن کشور بدنام است. قاطعانه میگویم بدنه اصلی دانشگاههای ما پاک، سالم، بالنده و خالق اندیشه هستند.
متخلفان علمی چه کسانی هستند؟
به گفته سلیمی؛ متاسفانه در درون جامعه ما گروههای خاصی که برخی از آنها در گروههای سیاسی و برخی نیز جزو تریبون دارانی که از دانشگاه بازمانده اند، هستند یک جریانی را برای تخریب وجهه دانشگاهها آغاز کردند و دانشگاهیان باید از وجهه خود به طور جدی دفاع کنند. جریانی هست که تلاش میکند نشان دهد هر آنچه که در دانشگاهها اتفاق میافتد یا تقلب علمی و یا کپی برداری است. به شخصه با این جریان مشکل دارم، چرا که تعمیم دادن چند تخلف علمی به مجموعه نظام دانشگاهی کشور کار شایستهای نیست و این یک کم لطفی نسبت به فضای دانشگاهی کشور است.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: آمارهایی که در خصوص تقلبهای علمی مطرح میشود مربوط به کسانی است که مدارک قلابی تولید میکردند. افراد یا شرکتهایی که در حوزه تولید مدرک قلابی و جعل مقالات علمی فعالیت داشتند، با شناسایی وزارت علوم و ورود قوه قضائیه در میدان انقلاب دستگیر شدند، هفت نفر آنها به دانشگاه علامه طباطبایی مرتبط بودند که ما با آنها برخورد کردیم. ما در سال بیش از ۳۰۰۰ دانشجوی فارغ التحصیل داریم، اگر حدود ۱۷ نفر آنها تخلفاتی انجام دهند به معنی لکه دار شدن ساحت دانشگاه نیست.
پژوهش را نباید صرفا به تولید مقاله گره زد
سلیمی در خصوص آمار مقالات بین المللی برخی اساتید که دارای چندین مسئولیت اجرایی در سطح کشور هستند نیز گفت: پژوهش و محصولات پژوهشی صرفا نباید در مقاله و آن هم مقاله برآمده از کار مشترک دانشجویی تعریف شود. متاسفانه در نظام ارزیابیهای ما این موضوع یک اشکال بنیادی است که البته نظامهای رتبه بندیهای جهانی آن را به ما تحمیل کرده است؛ وقتی این نظامها به ما میگوید یک دانشگاه تا زمانی که به طور سالیانه تعداد مشخصی از مقاله در این نظام ارائه نکند حق ورود در نظامهای رتبه بندی را ندارد، این باعث میشود که اساتید ما در سال حدود ۳۰ یا ۴۰ مقاله تولید کنند تا دانشگاههای ما وارد این رنکینگها شود.
وی تاکید کرد: این امر باعث میشود که اساتید، گروه و دانشکدهها نظاماتی را تعریف کنند که باعث میشود اساتید پژوهشهایی که دانشجویان در آزمایشگاهها با هدایت استاد انجام میدهند را به نام خود در سطح بین المللی منتشر کنند. البته یکی از نقایص دانشگاه علامه این است که وارد این چرخه نشده و اساتید مجبور به تولید مقاله نیستند و ما استاد را به ماشین تولید مقاله تبدیل نکردیم به همین جهت در برخی از رنکینگهای جهانی نیز قرار نگرفته ایم.
نقش کتابخانهها در پژوهش
سلیمی در ادامه صحبتهای خود با بیان اینکه در حوزه پژوهش تحولاتی جدی در این دانشگاه اتفاق افتاده، اظهار کرد: در واقع بخشها و بدنه مهمی از فعالیتهای پژوهشی ما در گذشته شکل نگرفته بود که در حال حاضر این اتفاق افتاده و محصولات آن قابل ارائه است.
وی تصریح کرد: مثلا یکی از ارکان پژوهش در دانشگاهها کتابخانهها و اطلاع رسانی است. دانشگاه علامه طباطبایی عملا هیچ کتابخانهای نداشت و مکان محقری در یکی از بخشهای دانشگاه وجود داشت که تعداد محدودی کتاب در آن قرار داشت، اما در حال حاضر ما یکی از بهترین کتابخانههای علوم انسانی کشور از نظر فضا و امکانات را در اختیار داریم و کتابخانهای دیجیتال با حدود ۴۰۰ هزار منبع قابل دسترسی به زبان انگلیسی و سایر زبانها ایجاد شده است، علاوه بر آن نرم افزار "به پژوه" که امکان پژوهش در فضای مجاز دستیابی به منابع مختلف اعم از کتاب و مقاله از طریق موبایل یا کامپیوتر را برای دانشجویان و اساتید فراهم میکند، طراحی شده است.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: تمامی منابع موجود در کتابخانه اعم از پایان نامهها و رسالهها قابل دسترسی در کتابخانه دیجیتال است و این کتابخانه یکی از پیشرفتهترین کتابخانههای دیجیتال در کشور است، بطوریکه ما در سال گذشته علاوه بر اینکه نرم افزار به پژوه را راه اندازی کردیم، میزان دسترسی به منابع کتابخانه دیجیتال نیز افزایش یافت.
سلیمی افزود: ما در گذشته چیزی با عنوان مرکز رشد و واحدهای نوآور در دانشگاه علامه نداشتیم و حتی به دلیل ماهیت علوم انسانی بودن دانشگاه وجود این مراکز تصور نمیشد، اما ما مرکز رشد واحدهای فناور را در دانشگاه راه اندازی کردیم و در حال حاضر به عنوان یکی از بهترین مراکز رشدی که مشخصا فقط در زمینه علوم انسانی فعالیت میکند شناخته شده و بارها نیز مورد تقدیر قرار گرفته است، بطوریکه ما سال گذشته توانستیم مرکز رشد شماره ۲ را نیز در نزدیکی این دانشگاه افتتاح کنیم و به تدریج کل دانشگاه را به منطقه نوآوری و رشد بدل خواهیم کرد. به این شکل که دانشکدههای بزرگ ما در درون خود مراکز رشد و نوآوری را مستقر خواهند کرد.
راه اندازی مراکز رشد در دانشکدهها
وی تاکید کرد: ما به زودی مراکز رشدی را در دل دانشکدههای ادبیات، مدیریت، اقتصاد و ارتباطات راه اندازی خواهیم کرد که با حیات روزمره زندگی اجتماعی پیوند خواهد خورد و کارآفرینی شکل خواهد گرفت.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: در گذشته تصور بر این بود که شرکتهای دانش بنیان صرفا میتوانند محصول یا کالای فیزیکی تولید و آن را به بازار برسانند. در حالیکه بخش عمدهای از فعالیتی که مراکز رشد انجام میدهند و شرکتهایی که در این زمینه فعال هستند ثروت آفرینی اصلی را در حوزه علوم انسانی انجام میدهند و در حال حاضر شرکتهای موفقی از دل شرکتهای دانش بنیان بیرون آمده اند که همه آنها دارای سابقه فعالیت در علوم انسانی هستند. مثلا ما در مرکز رشد خود شرکتی را داشتیم که ابتدا به عنوان استارت آپ کار خود را آغاز کرده است، اما به تدریج طرحهایی تدوین کرده که درآمدهای چندصد میلیاردی به دست آوردند.
افزایش ۳۰ برابری قراردادهای پژوهشی
وی همچنین خاطرنشان کرد: آنچه که به عنوان متعارف از آن فعالیت پژوهشی یاد میشود این است که قراردادهایی از دستگاهها و حوزههای دیگر صنعت امضا شود و در این زمینه نیز ما عملکرد خوبی داشتیم. مثلا از حدود ۳۰۰ میلیون تومان فعالیت پژوهشی در سال ۹۲ به حدود ۹ میلیارد تومان در سال ۹۷ دست یافتیم. یعنی حجم قراردادهای پژوهشی ما با بیرون ۳۰ برابر افزایش یافت و این وضعیت را در شرایط کرونا نیز حفظ کردیم و با وجود اینکه در شرایط فعلی ممکن است بسیاری از فعالیتهای پژوهشی با اختلال مواجه شود، نرخ جذب قراردادهای پژوهشی افزایش یافته و حتی در مقایسه با سال گذشته رشد ۵۰ درصدی در جذب و به نتیجه رسیدن پروژههای پژوهشی داشته ایم.
دانشگاه و جامعه
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی همچنین به نقش این دانشگاه در حل مسائل و معضلات اجتماعی، اقتصادی و روز جامعه اشاره کرد و گفت: در واقع ما اولین دانشگاهی بودیم که برگزاری نشستها و دادن راه حل برای مشکلات کشور را به عنوان یکی از سرفصلهای اصلی پژوهشی در دانشکدهها و معاونت پژوهشی تصویب کردیم و بعد از آن دهها جلسه برای حل مشکلات کشور بین مسئولین اجرایی و استادان ما برگزار شد و محصول آن را در قالب یک پیشنهاد معین برای حل مشکلات به مسئولان ارائه دادیم و در سال گذشته نزدیک به ۳۰ جلسه حل مشکلات کشور در دانشگاهها برگزار شد که محصول آن برای مقامات اجرایی کشور ارسال شده است.
خوشههای مشورتی بین ۱۳ دانشگاه برتر
سلیمی همچنین اظهار کرد: در حوزه حل مشکلات جامعه در بین ۱۳ دانشگاه بزرگ و برتر کشور یک خوشه مشورتی برای دولت شکل گرفت که در زمینههای متفاوت قرار شد مسائل را بررسی و نتیجه آن را به دولت اعلام کنیم. از این میان مسئولیت و محوریت دو خوشه مشورتی مربوط به مسائل پولی و بانکی و همچنین مسائل مربوط به رسانه و فضای مجازی به ما واگذار شد که کارهای بسیار ارزشمندی در این زمینه انجام شده و نشستهای خوبی بین مسئولان و اساتید ما برگزار شد و در نهایت محصول آن به مقامات هیات دولت وحتی مجلس ارائه شد که برخی از آنها در سیاست گذاریها مورد توجه قرار گرفت.
تغییر ساختار تشکیل پژوهشکدهها
به گفته رئیس دانشگاه علامه طباطباییدر معاونت پژوهشی این دانشگاه سعی شده به گونهای هماهنگ شود که اگر نقیصه ایدر طرحهای پژوهشی وجود دارد نتیجه آن بر عملکرد ما بروز چندانی نداشته باشد. در شرایطی که با کرونا مواجه هستیم نیز با مشکلات بودجه پژوهشی مواجه شدیم، اما در سال گذشته اتفاق خوبی افتاد که آن هم تشکیل ساختار پژوهشکدههای دانشگاهها بود. در واقع در وزارت علوم روند این بود که هر دانشگاهی که قصد تاسیس پژوهشکده را داشت باید مجوز را از وزارت علوم دریافت میکرد که این شامل بروکراسی پیچیده میشد، اما از حدود ۹ ماه گذشته وزارت علوم این اختیار را به دانشگاهها تفویض کرد که بتوانند با تصویب هیات امنا و شورای دانشگاه پژوهشکدهها را تاسیس کنند. در نتیجه ما نیز پژوهشکدههای دانشگاه را با ماموریت جدید تجدید ساختار کردیم و فکر میکنم این ساختار نوین پژوهشکدهها در آینده نتیجه خود را نشان خواهد داد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار:۲۲ آذر ۱۳۹۹، کدخبر: ۹۹۰۹۲۱۱۶۲۲۶، www.isna.ir