سهم سالمندان از محتوای رسانه‌ها چیست؟

یکی از مخاطبان پر و پا قرص رسانه‌های مختلف سالمندان هستند که با توجه به زمان آزاد بیشتری که در اختیار دارند می‌توانند از تولیدات مفید رسانه‌ای در مدیوم‌های مختلف نه تنها به عنوان محتوای سرگرمی‌ساز که در امور مختلف از جمله سلامت، مهارت‌های مرتبط و... سود ببرند. چقدر رسانه‌ها در تولید محتوای خود این گروه سنی را مد نظر قرار می‌دهند.

شعار سال: آیا می‌دانید یکی ازمخاطبان پر و پا قرص رسانه‌های مختلف سالمندان هستند که با توجه به زمان آزاد بیشتری که در اختیار دارند می‌توانند از تولیدات مفید رسانه‌ای در مدیوم‌های مختلف نه تنها به عنوان محتوای سرگرمی‌ساز که در امور مختلف از جمله سلامت، مهارت‌های مرتبط و... سود ببرند. چقدر رسانه‌ها در تولید محتوای خود این گروه سنی را مد نظر قرار می‌دهند؟.

با کارشناسان و روانشناسان مختلف در خصوص سرگرمی‌سازی سالمندان و نقش رسانه‌ها در زندگی آن‌ها گفتگو شده که در ذیل از نظر می‌گذرانید.

مجید ابهری: سالمندان سرمایه‌های اصلی جامعه هستند/صدا و سیما به اوقات فراغت این قشر توجه داشته باشد/هیجان برای سالمندان خطرناک است/ دعوت آن‌ها به برنامه‌های مخصوص انرژی جوانی شان را بر می‌گرداند!

مجید ابهری جامعه‌شناس و روانشناس یک آسیب‌شناسی در این خصوص که رسانه ملی چقدر برای سالمندان مفید است؟ آیا سالمندان فقط باید اخبار ببینند یا اینکه باید شبکه‌ای مختص به آن‌ها با برنامه‌های گوناگون و مسابقات در کنار دیگر شبکه‌هایی که برای جوانان، کودکان و نونهالان ساخته شده در نظر گرفته شود؟ چرا که اصولا برنامه تخصصی برای این دسته از افراد جامعه ساخته نمی‌شود گفت: سالمندان به عنوان سرمایه‌های اصلی جامعه هستند این افراد که در گذشته تلاش‌های خود را در خدمت به هموطنان خود کرده اند امروز خسته در خانه نشسته اند و باید مورد توجه همه اقشار فرهنگی و اجتماعی قرار بگیرند. صدا و سیما و رسانه ملی به عنوان اصلی‌ترین ابزار پر کردن اوقات فراغت این عزیزان باید توجه خاصی به آن‌ها داشته باشد اول اینکه برنامه‌هایی که مورد توجه و علاقه جوانان و افراد میانسال می‌باشد چندان جذابیتی برای سالمندان ندارد. هیجان و فیلم‌های هیجان آمیز برای این قشر خطرناک بوده است و مورد توجه آن‌ها نیز نمی‌باشد.

دوم اینکه سرگرمی‌هایی که برای این عزیزان مفید واقع می‌شود عبارتند از برنامه‌هایی در رابطه با کشور‌های مختلف، طبیعت آن‌ها و فیلم و‌ها و سریال‌هایی که بتواند گذشته شان را تمدید و تشدید نماید.

او افزود: سوم اینکه بیان گذشته نباید به شکلی باشد که موجب افسوس و دل نگرانی آن‌ها شود بلکه باید ضمن نشان دادن جایگاه ارزشمند سالمندان، وظایف دیگران، فرزندان و حتی اقوام و همسایگان را در مورد آن‌ها بیان نمایند.

چهارم اینکه غذا‌های مورد نیاز و مفید برای سالمندان، تصویر‌ها و سرگرمی‌های ضروری برای آن‌ها همچنین وظایف اطرافیان نسبت به سالمندان باید به گونه‌ای در تلویزیون مطرح شود که موجب کسر شأن یا اهانت به این قشر نباشد.

پنجم اینکه سالمندان به عنوان سرمایه‌های اصلی همواره باید از طریق صدا و سیما با شرایط جسمی و روحی خود آشنا شده و مراقبت‌های ویژه از این طریق به آن‌ها ارائه داده شود. مسابقات ویژه برای سالمندان و همچنین دعوت از این افراد به برنامه‌های مخصوص می‌تواند دوباره انرژی میانسالی و جوانی را در آن‌ها ایجاد نماید.

ابهری ادامه داد: به نظر می‌رسد اگر یک شبکه جداگانه یا یک شبکه به صورت مقطعی و ساعتی در طول روز برنامه‌هایی ویژه سالمندان چه فیلم، سریال و چه دانستنی‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی برای آن‌ها پخش کند بسیار مفیدتر خواهد بود، چون این عزیزان اکثر اوقات را در خانه بوده اند و هوای آلوده یا هوای سرد و گرم برای آن‌ها خطرناک و غیر قابل جبران است بنابراین به عنوان سرگرمی اصلی و با ابزار موجود و ارزان قیمت صدا و سیما باید با دعوت از روانشناسان و کارشناسان در زمینه‌های گفته شده اقدامات ضروری و سریع را برای سرگرمی سالمندان به اجرا در آورند.

طیبه حاجی محمد یزدی: سالمندان بیشتر پیگیر و علاقه‌مند به اخبار‌های روز هستند/ رسانه ملی هوای سالمندان را بیشتر داشته باشد/ تنوع در برنامه‌ها یکنواختی را از آنان سلب می‌کند!

طیبه حاجی محمد یزدی یک آسیب شناسی در این خصوص که رسانه ملی چقدر برای سالمندان مفید است؟ کرد و گفت: رسانه در صورتی برای سالمندان مفید است که به آن علاقه‌مند باشند. یک سری از سالمندان هستند که اهل تحقیق و مشتاق اطلاعات روز، جامعه و دنیا هستند. اما یک سری از افرادی که اهل این امور نیستند رسانه نمی‌تواند برای آن‌ها خیلی سرگرمی ساز باشد مگر کسانی که اهل تحقیق و دانش و آگاهی‌های متفاوت نیستند اخبار برای آن‌ها بسیار خوب است و به همین دلیل مسائل دیگر را آن طور که باید دنبال نمی‌کنند و نمی‌توانیم بگوییم که رسانه برای همه سالمندان یکسان است.

او در پاسخ به این سوال که آیا سالمندان فقط باید اخبار ببینند یا اینکه باید شبکه‌ای مختص به آن‌ها با برنامه‌های گوناگون و مسابقات در کنار دیگر شبکه‌هایی که برای جوانان، کودکان و نونهالان ساخته شده در نظر گرفته شود؟ چرا که اصولا برنامه تخصصی برای این دسته از افراد جامعه ساخته نمی‌شود بیان کرد:

اینکه فقط به اخبار گوش می‌دهند تحمیلی نیست! و کسی آن‌ها را وادار نکرده تا پای اخبار بنشینند. چرا که خودشان دنبال کننده این نوع از برنامه‌ها هستند و در رابطه با اینکه شبکه‌ی خاصی برای آن‌ها ساخته شود تا در آن انواع برنامه‌ها در نظر گرفته شود بستگی به این دارد که اگر شبکه‌ای تخصصی و فنی باشد که بتواند سالمندان را به مطالبات، سوالات شان برساند می‌تواند برای آن‌ها جالب باشد، ولی اگر صرفا به خاطر اینکه سالمند هستند بسیاری از مسائل را از آنان سلب کنند تا آن‌ها شاهد آن نباشند حتما پیامد منفی برای این قشر به دنبال دارد، اما اگر جذاب باشد مسلما پیامد مثبت دارد.

رقیه محمدزاده: رسانه ملی با تولید پیام‌ها کانون خانواده را گرم نگه دارد/بیشتر برنامه‌های تلویزیونی برای میانسالان خسته کننده است!

رقیه محمدزاده کارشناس رسانه و پژوهشگر تولیدات رسانه ایی با یک آسیب شناسی در خصوص اینکه چقدر جای سالمندان در رسانه ملی خالی است و رسانه باید چه کار موثری در این باره انجام دهد به گفت: رسانه برای مخاطبی برنامه تولید می‌کند که آن برنامه‌ها را می‌بیند. با توجه به اینکه جامعه در مسیر تغییر طیف جمعیتی است و پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که تا ۱۴۱۰ افزایش سالمند داشته باشیم به نظر می‌رسد که رسانه ملی هیچ کاری برای این قشر انجام نداده است و در آن حد که شبکه‌ی مستقل برای جوانان و نوجوانان در نظر گرفته شده سالمندان از آن برخوردار نیستند.

سالمندی مسئله ساده‌ای نیست که بتوان به راحتی از کنار آن عبور کرد زمانی که بیشترین تعداد افراد جامعه ما در ده سال آینده با پدیده سالمندی مواجه می‌شوند باید زمینه سازی و دسترسی فرهنگی برای طیفی که در این گروه و این دوره زندگی قرار می‌گیرند انجام بگیرد و هم اینکه کسانی که با این افراد در ارتباط هستند باید کاملا توجیه شوند. متاسفانه در جامعه ما مسئله‌ای وجود دارد که به آن هیچ توجهی نشده و نسبت به آن بی دقت هستند. در حال حاضر به واسطه ارتقا شرایط بهداشتی، زندگی و بهبود سبک زندگی چه به واسطه افزایش دانش مردم و افزایش شرایط تکنولوژی برای زندگی راحت‌تر و سالم‌تر سن جمعیتی مان رشد کرده و دوره میانسالی و بزرگسالی از ۶۵ سال به بعد شروع می‌شود و درواقع در این زمان تازه وارد سن بازنشستگی می‌شوند و با معضلاتی درگیر و وارد مرحله از کار افتادگی و کاهش توان می‌شوند در صورتی که نباید اینگونه باشد افراد از سن ۵۰ تا ۶۵ کاملا در اوج تجربه و توان هستند و می‌توانند با رویکرد پویا برای بهتر شدن شرایط جامعه کمک کنند.

ما باید بیاموزیم در هر دوره‌ای خوب زندگی کنیم و مهارت هایمان را رشد دهیم و از آن‌ها استفاده کنیم که متاسفانه به دلیل برخی کاستی‌ها در زندگی دچار مشکل می‌شویم. تنها کاری که رسانه می‌تواند انجام دهد این است که یاد دهد که چه زمانی باید ریل زندگی را عوض کرد یا اینکه در کدام نقطه ریل گزاری کرد تا بتوان بیشترین بهره بری را از زندگی داشت.

او در این خصوص که به دلیل شرایط کرونا که این قشر باید کمتر بیرون بیایند رسانه چه وظیفه‌ای دارد و چه برنامه‌هایی باید تولید کند آیا باید شبکه جدایی برای آن‌ها ساخته شود تصریح کرد: راستش مسئله خطر ویروس کرونا برای همه است. رسانه باید برای همه طیف‌های جامعه پیامی را تولید کند که برای مخاطب جذاب باشد یعنی مخاطب به برنامه‌هایی با رویکرد کمیک، جذاب، طناز و سرگرم کننده نیاز دارد و این مسئله خیلی تفاوتی با قشر سالمند و جوان در کلیت ماجرا ندارد البته برنامه‌هایی که جوانان به واسطه هیجان دوست دارند برای میانسال خسته کننده است.

زمانی که دنبال ساختار جدید هستیم یک سری تبعات با خود به همراه دارد و برای اینکه زود‌تر به بهره وری برسیم باید از چیز‌هایی که در دست داریم حداکثر بهره برداری را داشت. رسانه به اندازه کافی آنتن دارد و می‌تواند انواع پیام‌ها را منتقل کند. به نظر من مهم‌ترین آموزه‌ای که رسانه ملی می‌تواند داشته باشد این است که با انواع برنامه‌ها و پیام‌ها سعی کند در مقطع کنونی کانون خانواده را گرم نگه دارد.

البته امکان دارد صحبت‌هایی در خصوص راه اندازی چنل مستقل برای سالمندان در آینده رد و بدل و برای همچین موضوعی چاره‌ای اندیشیده شود.

رضا محمد مهر: صدا و سیما باید در محیط تلویزیون فضای روحی امنی را به وجود بیاورد/ ساخت شبکه جداگانه برای سالمند یک ضرورت است!

رضا محمد مهر روانشناس یک آسیب شناسی در این خصوص که رسانه ملی چقدر برای سالمندان مفید است؟ آیا سالمندان فقط باید اخبار ببینند یا اینکه باید شبکه‌ای مختص به آن‌ها با برنامه‌های گوناگون و مسابقات در کنار دیگر شبکه‌هایی که برای جوانان، کودکان و نونهالان ساخته شده در نظر گرفته شود؟ چرا که اصولا برنامه تخصصی برای این دسته از افراد جامعه ساخته نمی‌شود گفت: رسانه ملی به عنوان یکی از اصلی‌ترین سرمایه‌های انسانی باید برای سالمندان برنامه داشته باشد. واقعیت این است وقتی برای سالمند برنامه سازی صورت می‌گیرد اولین پیامی که باید در آن برنامه وجود داشته باشد این است که به جوانان بیاموزد که اگر خوب زندگی کنند و برای کشور مفید باشند سالمندی در پی خواهند داشت که ارزشمند است و جامعه آن را به رسمیت می‌شناسد.

او ادامه داد: رسانه ملی به عنوان مهم‌ترین رسانه‌ی اثر گذار و فراگیر در هر جامعه‌ای یک رسالت سنگین دارد تا برای سالمندان و همچنین آگاه کردن جامعه و وظایف آن‌ها نسبت به سالمند محیط‌های روانی امنی را فراهم کند.

این روانشناس تصریح کرد: به طور کل صدا و سیما و رسانه ملی وظیفه سنگین دارد تا برای سالمندان برنامه‌هایی مرتبط به سلامت، تغذیه، ارتباطات سالم در دوران سالمندی، روابط اجتماعی پایدار و حمایت کننده در این دوران و حتی یادگیری فضا‌های مجازی و آن چیزی که نیاز دارد را تولید کند تا آن‌ها به طور دائم از این نوع برنامه‌ها بهره‌مند شوند. درواقع این دوره از زندگی دوران تجربه است و وقت گذاشتن، حرف زدن نه تنها برای آن‌ها بلکه برای همه اقشار جامعه خدمت بزرگی به حساب می‌آید.

رضا محمدمهر در پایان و در این خصوص که آیا نباید برای میانسالان و قشر سالمند شبکه‌ی جداگانه‌ای ساخته شود بیان کرد: با توجه به اینکه هرم جمعیتی روبه افزایش است و پیک جمعیت زیادی در این مجموعه قرار می‌گیرند داشتن یک شبکه مخصوص سالمندان ضرورت و نیاز است و اگر این اتفاق بیفتد بسیار هم پر بار خواهد بود و من به شخصه از همین جا اعلام می‌کنم که در زمینه سلامت و سالمندی تا جایی که از دستم بر بیاید کمک می‌کنم. اما در حال حاضر که شرایط کرونا اجازه بیرون آمدن آن‌ها را از خانه نمی‌دهد باید در شبکه‌های مختلف -از استانی تا سلامت- به دنبال برنامه‌های مخصوص به خود باشند چرا که برنامه‌های مرتبط به آن‌ها بسیار کمک کننده است تا اینکه مدیران و مسئولین به فکر چاره باشند تا شبکه‌ای مختص به این قشر ساخته شود.