شعار سال : با اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری، سیدابراهیم رییسی با کسب بیش از ۵۰ درصد آرای ماخوذه پیروز انتخابات شد. او در شرایطی به ریاست‌جمهوری رسید که دولت حسن روحانی در حال اتمام مذاکرات وین به منظور احیای برجام و بازگشت آمریکا به این توافق بین‌المللی است. تاکنون شش دور این مذاکرات به اتمام رسیده است و به گفته اولیانوف مقام ارشد روسی احتمال دارد در ششمین سالگرد برجام این توافق انجام شود. اتفاق بزرگی که مدت‌هاست ملت ایران منتظر تحقق آن و خروج از فشارهای اقتصادی هستند.
اما در صورتی که پیش‌بینی اولیانوف به سرانجام نرسد و ۲۴ تیر برجام احیا نشود، اگر چه تصمیم‌گیری درباره سیاست خارجی و خصوصا برجام برعهده کلیت نظام و به تایید رهبری است، اما تغییر دولت و نوع نگاه و رویکرد کابینه رییسی به موضوع مذاکرات می‌تواند نگران‌کننده باشد و سوالات زیادی ایجاد کند. سوالاتی از جمله اینکه رویکرد دولت جدید به مذاکرات برجامی چیست؟ آیا ابراهیم رییسی با روند مذاکرات موافق است و از آن حمایت می‌کند؟ تکلیف این مذاکرات چه می‌شود؟ آیا قدرت‌های جهانی با دولت روحانی توافق می‌کنند و یا منتظر دولت جدید می‌مانند؟ حتی نوع نگاه طرف‌های مذاکره‌کننده غربی به دولت جدید در ایران به منظور ادامه مذاکرات هم چالش‌برانگیز خواهد بود.

احتمال توافق وین در سالگرد شکل‌گیری برجام؟

البته این روزها خبرهای خوشی از وین به گوش می‌رسد و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته در این باره اظهار امیدواری کرد که تا قبل از پایان تصدی آنها توافق حاصل شود. ظریف خبر داد: «مذاکرات وین به شکل خوبی درحال برگزاری است و به احتمال زیاد قبل از ماه آگوست به توافق خواهیم رسید اما همچنان موانعی بر سر راه وجود دارد.» عباس عراقچی رییس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در وین نیز در آخرین اظهارنظر خود در پایان دور ششم مذاکرات گفته است: «پیشرفت خوب و ملموسی در رابطه با مسائل مختلف داشتیم و اکنون از هر زمان دیگری به توافق نزدیک‌تر شده‌ایم و شخصا بسیار امیدوارم که توافق در همین دولت صورت گیرد.»میخائیل اولیانوف سرپرست هیات روسیه در مذاکرات برجامی وین نیز که در این دور مذاکرات همراه خوبی در دادن اخبار مثبت و اظهار خوش‌بینی درباره مذاکرات با ایران داشته است نیز روز گذشته در توئیتی از احتمال «دستیابی طرف‌های مذاکره‌کننده در وین به توافق نهایی تا روز ۱۵ ژوئیه (۲۴ تیر) و همزمان با ششمین سالگرد حصول توافق برجام» استقبال کرد و به طور تلویحی آن را ممکن دانست.

فرصت طلایی احیای برجام

گفتنی است، ابراهیم رییسی ۴۵ روز دیگر کار خود را به عنوان رییس‌جمهور آغاز می‌کند و کابینه‌اش را تشکیل می‌دهد. پس این فرصت باقیمانده، زمان طلایی برای کمیسیون مشترک برجام و گروه ۱+۴ است تا با دولت رو به اتمام حسن روحانی درباره احیای برجام به توافق برسند. چرا که معلوم نیست در غیر این صورت سرنوشت برجام به کجا بینجامد. هر چند که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته بود نگران انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران نیستند چرا که تصمیم‌گیرنده اصلی درباره موضوع هسته‌ای را رهبری ایران می‌دانند. اما با وجود طرح این ادعا، سرعت مذاکرات وین را کند کردند تا نتیجه انتخابات در ایران مشخص شود.بنابراین با روشن شدن نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران، پایگاه‌های خبری اکسیوس به نقل از یک مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، گزارش داد که دولت بایدن می‌خواهد توافق احیای برجام را طی شش هفته باقی مانده از دولت روحانی نهایی کند. این مقام آمریکایی گفته است: «اگر مذاکرات تا ماه آگوست و زمانی که انتقال قدرت در ایران اتفاق می‌افتد، طول بکشد، درباره قابل دسترس بودن توافق احتمالی، نگرانی‌های جدی به وجود خواهد آمد.»

نظر رییسی درباره برجام

اگر چه ابراهیم رییسی، رییس‌جمهوری جدید ایران درمناظره‌های انتخاباتی خود توافق برجام را تائید کرده بود، اما گفت که یک دولت قوی باید آن را اجرا کند. موضوعی که نشان می‌دهد تلاش‌هایی صورت گرفته است تا احتمالا احیای برجام در دولت جدید و به نام رییس‌جمهوری غیر از روحانی رقم بخورد و تصمیمات در این باره گرفته شده است. در این باره عباس عراقچی، دیپلمات ارشد کشورمان نیز روز جمعه در گفت‌وگویی، با حمایت از نوع نگاه رییسی به سیاست خارجی و همزمان که می‌کوشید جایی در دولت جدید برای خود دست و پا کند، در این باره گفت: «مواضع جناب آقای رییسی در حوزه سیاست خارجی، آن طور که در دوران رقابت‌های انتخاباتی بیان شد، نشان‌دهنده یک سیاست واقع‌بینانه و تعامل‌گرایانه است که بر مبنای همکاری با جامعه بین‌الملل و تعامل سازنده اقتصادی قرار دارد. مواضع ایشان در مورد برجام و مذاکرات جاری هم نشان‌دهنده همین واقع‌بینی و عملگرایی در سیاست خارجی است. اطمینان دارم در صورت انتخاب ایشان هیچ خللی در مسیر مذاکرات ایجاد نخواهد شد.»

توافق برجام در دولت رییسی

مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» معتقد است اگر چه دولت درباره سیاست خارجی تصمیم‌گیر نیست، اما تصمیم‌ساز است و نوع نگاه، لحن و ادبیات آن در چگونگی پیشبرد یا توقف در روند مذاکرات اثرگذار است.
اما بهشتی‌پور دیگر کارشناس و تحلیلگر امور بین‌الملل در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» برخلاف نظر مطهرنیا بر این عقیده است که لحن و ادبیات دیپلمات‌ها بر روند مذاکرات تا حدی اثرگذار است، اما نمی‌تواند مسیر را عوض کند یا به روند موجود شوک وارد کند.حسن بهشتی‌پور ادامه داد: «به نظر می‌رسد مجموعه عواملی دست به دست هم داده است که این توافق در دولت جدید شکل بگیرد. درباره کلیات به توافق رسیده‌ایم و تنها جزئیات توافق مانده است و ‌ای‌کاش طرفین تا حدی از سقف مطالبات خود کوتاه بیایند تا نتیجه در این فرصت باقی مانده به دست آید.»این کارشناس امور بین‌الملل بیان کرد: «۴۵ روز تا تشکیل دولت جدید زمان باقی است و امیدواریم توافق در ۲۴ مرداد سالگرد برجام و تا قبل از ۱۲ مرداد و روی کار آمدن دولت جدید انجام شود، چرا که طرفین مذاکره‌کننده برای یکدیگر شناخته شده هستند و مذاکره‌کنندگان تجربه مذاکره دارند و این امر می‌تواند محاسنی برای طرفین داشته باشد. اما طبق شواهد بعید به نظر می‌رسد این امر محقق شود.»گفتنی است، دور ششم مذاکرات وین امروز به اتمام می‌رسد و دور بعد از اوایل ماه ژوئیه (حدود دو هفته دیگر) از سر گرفته می‌شود. با این تفاوت که رییس‌جمهور جدید ایران و رویکردش در قبال سیاست خارجی تا حدی مشخص است. حالا غربی‌ها به خوبی می‌دانند که مذاکره با دولت فعلی و به نتیجه رسیدن توافقات در وقت باقی مانده شاید بهتر از ادامه مذاکرات با دولت جدیدی باشد که هنوز رویکرد مشخصی در این باره ندارد و شاید کار را برایشان سخت‌تر از قبل کند. بنابراین احتمالا آنها در مذاکره با دولت جدید یا سرعت بخشیدن به روند مذاکرات و رسیدن به توافق با دولت فعلی در این فرصت باقیمانده دچار تردید شده‌اند.

شعار سال ، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت جهان صنعت ، تاریخ انتشار 30 خرداد 1400 ، کد خبر : 185492 ، jahanesanat.ir