ایرج پزشکزاد کیست؟

ایرج پزشک‌زاد سال ۱۳۰۶ در تهران متولد شد. وی پس از تحصیل در ایران و فرانسه در رشته حقوق دانش‌آموخته شد و به مدت پنج سال در ایران به قضاوت در دادگستری مشغول بود. پس از آن به خدمت در وزارت امور خارجه ایران ادامه داد. آخرین سمت پزشکزاد در ایران، مدیرکل روابط فرهنگی بود.


او کار نویسندگی را در اوایل دهه ۱۳۳۰ با نوشتن داستان‌های کوتاه برای مجله‌ها و برگردان نوشته‌های ول‌تر، مولیر و چند رمان تاریخی آغاز کرد.

ایرج پزشکزاد شیفته سعدی بود و هنگام کار در وزارت امور خارجه، نویسنده ستون طنز «آسمون ریسمون» در مجله فردوسی نیز بود.

پزشکزاد درباره خود می‌گوید:

از پدری پزشک و مادری معلم به دنیا اومدم. تحصیلات ابتدایی و متوسطه در تهران و تحصیلات عالیه رو در فرانسه در رشته حقوق گذراندم. بعد از فارغ‌التحصیلی به استخدام وزارت امور خارجه درآمدم و به عنوان دیپلمات پیش ازانقلاب در اونجا کار کردم. بعد به فرانسه برگشتم و به کار روزنامه‌نگاری و قلم زنی و نوشتن اراجیف مشغول شدم.
دایی جان ناپلئون اثر ایرج پزشکزاد

ایرج پزشکزاد بیشتر به خاطر آفرینش رمان «دایی‌جان ناپلئون» شناخته می‌شود. در سال ۱۳۵۵ مجموعه تلویزیونی «دایی‌جان ناپلئون» توسط ناصر تقوایی برگرفته از این رمان ساخته شد.

ایرج پزشکزاد از سعدی تا دایی جان ناپلئون + بیوگرافی، آثار و درگذشت
تأثیر ایرج پزشکزاد در ادبیات

برخی مجموعه تلویزیونی قهوه تلخ را کپی از کتاب ماشاالله خان در بارگاه هارون‌الرشید نوشتهٔ ایرج پزشک‌زاد می‌دانند. مجموعه خاطرات «حاج مم جعفر در پاریس»، رمان‌های «دایی جان ناپلئون»، «خانواده نیک اختر» و «ماشالله خان در بارگاه هارون الرشید» و نیز نمایشنامه‌های «ادب مرد به ز دولت اوست تحریر شد»، «پسر حاجی بابا جان» و «صندوق لعنت» از جمله بخشی از آثار وی در زمینه طنز است.
آثار ایرج پزشکزاد

طنز

حاج مم‌جعفر در پاریس (۱۳۳۳) (خاطرات)
ماشاالله خان در بارگاه هارون‌الرشید (۱۳۳۷) (رمان)
بوبول (۱۳۳۸) (طنزیات اجتماعی)
آسمون ریسمون (۱۳۴۲) (طنزیات ادبی)
دایی‌جان ناپلئون (۱۳۴۹) (رمان)
ادب مرد به ز دولت اوست تحریر شد (۱۳۵۲) (نمایش‌نامه)
انترناسیونال بچه‌پررو‌ها (۱۳۶۳) (طنزیات سیاسی)
شهر فرنگ از همه رنگ (احتمالاً ۱۳۷۲)
خانوادهٔ نیک‌اختر (۱۳۸۰) (رمان)
رستم‌صولتان (۱۳۸۴) (طنزیات اجتماعی)
گلگشت خاطرات (۱۳۸۶) (طنزیات اجتماعی)
پسر حاجی باباجان (۱۳۸۷) (نمایش‌نامه)
به یاد یار و دیار (۱۳۹۱) (خاطرات)
صندوق لعنت (۱۳۹۴) (نمایش‌نامه)
بلیط خان‌عمو (نمایش‌نامه)

تاریخی

مروری در واقعهٔ ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و قانون مصونیت نظامیان آمریکایی (تاریخ)
مروری در تاریخ انقلاب روسیه (۱۳۷۰) (تاریخ)
مصدق (۱۳۷۲)
مروری در تاریخ انقلاب فرانسه (۱۳۸۱)
طنز فاخر سعدی (۱۳۸۱) (نقد و تفسیر)
حافظ ناشنیده‌پند (۱۳۸۳)
مروری در انقلاب مشروطیت ایران (۱۳۸۴)
ریشه‌های اختلاف چین و شوروی

ترجمه

روزولت / سارا دلانو روزولت (۱۳۲۶)
ملک مقرب در جمع شیاطین / موریس دوکبرا (۱۳۳۱)
دختر گرجی / موریس دوکبرا (۱۳۳۴)
زندانی کازابلانکا / موریس دوکبرا (۱۳۳۵)
دزیره / آن ماری سلینکو (۱۳۳۵)
افسونگران دریا / آلفرد ماشار (۱۳۳۶)
جمیله / هانری بوردو (۱۳۳۷)
عدالت اجرا شده‌است / ژان مکر (۱۳۳۷)
دو سرنوشت / ویلکی کالینز (۱۳۴۵)
فردا گریه خواهم کرد / لیلیان راث (۱۳۴۵)
ماروا / موریس دوکبرا (۱۳۶۲)
شوایک سرباز پاکدل / یاروسلاو هاشک (۱۳۶۴)

ایرج پزشک‌زاد سال‌های آخر عمر خود را کشور آمریکا سپری کرد و ۲۲ دی ۱۴۰۰ درگذشت.

داوود موسایی، مدیر انتشارات فرهنگ معاصر و ناشر کتاب‌های ایرج پزشکزاد ا خبر درگذشت او را تأیید کرد و گفت پسر پزشکزاد این خبر را تأیید کرده است.

همچنین صفحه این نشر در یادداشتی نوشته است:

«عالی‌جناب پزشکزاد عزیز

در سوگ شما که تلخ‌ترین‌ها در شیرینی کلامتان شربتی می‌شد تا بی‌مرثیه‌خوانی علاج درد کند، شرم داریم که به ماتم بنشینیم؛ که این طریق شما نبود و ما از شما آموختیم که زندگی را ستایش کنیم، رنج‌ها را به استهزا بگیریم و به جای تسلیم ماتم شدن با سلاح شادمانی به جنگ سیاهی برویم. دلتنگی نبودنتان را، چون سرو استوار قامتتان بر ادبیات ایران‌زمین ارج می‌نهیم تا جنگلی شود سرشار از شادمانی، عشق به زندگی و فرهنگ این مرز و بوم.

سفر به سلامت

سلام ما را به هفت هزار سالگان برسانید.

انتشارات فرهنگ معاصر ناشر رسمی آثار زنده‌نام ایرج پزشکزاد.»

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبزگزاری ایمنا، تاریخ انتشار: ۲۲ دی ۱۴۰۰، کد خبر:۵۴۸۵۴۳، www.imna.ir